 ທ່ານນາງ Sandrine Rousseau, ສະມາຊິກພັກຂຽວ. ພາບເ Anh Tuấn/VOV-Paris |
ໃນປະຫວັດສາດຂອງມວນມະນຸດ, ຍັງບໍ່ທັນມີສົງຄາມເຄມີໃດສາມາດປຽບທຽບກ່ຽວກັບຂອບຂະຫນາດ ແລະໄລຍະເວລາ ກັບສົງຄາມເຄມີຊື່ງ ກອງທັບ ອາເມລິກາ ໄດ້ດຳເນີນຢູ່ ຫວຽດນາມ(1961 - 1971). ມັນໄດ້ປະໄວ້ຜົນຮ້າຍຢ້ອນຫລັງອັນຫນັກຫນ່ວງໄວ້ໃຫ້ແກ່ຊາວ ຫວຽດນາມນັບລ້ານໆຄົນ, ມ້າງທຳລາຍສິ່ງແວດລ້ອມການດຳລົງຊີວິດ ຊື່ງຕ້ອງເສຍເວລາຫລາຍໆປີ, ເສຍກຳລັງເຫື່ອແຮງ ແລະ ເງິນຄຳຊັບສິນ ຈຶ່ງສາມາດແກ້ໄຂໄດ້.
ຕໍ່ສູ້ເພື່ອປົກປ້ອງສິດທິຂອງມະນຸດ
ຕອນເຊົ້າວັນທີ 7 ພຶດສະພາ, ສານອຸທອນ ປາຣີ ໄດ້ເປີດວາລະອະພິປາຍໃຫ້ແກ່ການຟ້ອງຮ້ອງຂອງທ່ານນາງເຈີນໂຕງາ. ມີຜູ້ເຂົ້າຮ່ວມກວ່າ 200 ຄົນ, ລວມມີ ຊາວຫວຽດນາມ ອາໄສຢູ່ ຝລັ່ງ ແລະຊາວ ຝລັ່ງທີ່ໄດ້ເຂົ້າຮ່ວມການຂົນຂວາຍສະຫນັບສະຫນູນທ່ານ ນາງເຈີນໂຕງານ ກ່ອນທີ່ດຳເນີນວາລະອະພິປາຍ. ການມີຫນ້າຂອງສະມາຊິກລັດຖະສະພາ ແລະ ສື່ມວນຊົນ ຝລັ່ງ ກໍ່ສະແດງໃຫ້ເຫັນວ່າ ຢູ່ ຝລັ່ງ ກໍ່ມີຄວາມສົນໃຈ ແລະ ສະຫນັບສະຫນູນທ່ານນາງ ໂຕງາ ໃນການຮ້ອງຟ້ອງດັ່ງກ່າວ. ທ່ານນາງ Sandrine Rousseau, ສະມາຊິກພັກຂຽວ (ຝລັ່ງ) ເນັ້ນຫນັກວ່າ:
“ດ້ວຍຖານະບົດບາດ ແມ່ນນັກສິ່ງແວດລ້ອມ, ຂ້າພະເຈົ້າ ສະຫນັບສະຫນູນທ່ານນາງໂຕງາ ຢ່າງເຕັມທີ ແລະ ຫວັງວ່າ ທ່ານນາງຈະຊະນະໃນການຮ້ອງຟ້ອງ. ຂ້າພະເຈົ້າ ຈະນຳໃຊ້ທັງໝົດກຳລັງຜົນສະທ້ອນຂອງຕົນເພື່ອຊ່ວຍທ່ານນາງ ໂຕງາ ໃຫ້ຊະນະໃນການຮ້ອງຟ້ອງ, ນີ້ແມ່ນຊະນະບໍ່ພຽງແຕ່ດ້ານຍຸຕິທຳເທົ່ານັ້ນ ຫາກຍັງແມ່ນດ້ານການເມືອງອີກດ້ວຍ, ໄດ້ຮັບການສະຫນັບສະຫນູນ, ໄດ້ຮັບການຊົດເຊີຍ ແລະ ແກ້ໄຂ”
 ອ້າຍ Tom Tallieu. ພາບ:Anh Tuấn/VOV-Paris |
ໂດຍແມ່ນຜູ້ເປັນຊາວຫນຸ່ມ, ອ້າຍ Tom Tallieu ໃຫ້ຂໍ້ສັງເກດວ່າ: ການສະຫນັບສະຫນູນທີ່ມີຕໍ່ທ່ານນາງໂຕງາ ແມ່ນມີຄວາມຈຳເປັນ ເມື່ອຜົນຮ້າຍຢ້ອນຫລັງຈາກທາດພິດສີສົ້ນ ຍັງສືບຕໍ່ສົ່ງຜົນສະທ້ອນເຖິງປະຊາຊົນ ຫວຽດນາມນັບລ້ານໆຄົນ. “ຂ້າພະເຈົ້າຂົນຂວາຍໝູ່ເພື່ອນຂອງຕົນ ເພາະເຂົາເຈົ້າບໍ່ຮູ້ວ່າສິ່ງໃດໄດ້ ແລະ ພວມເກີດຂຶ້ນ ຢູ່ ຫວຽດນາມ, ເຂົາເຈົ້າ ກໍ່ໄດ້ຮັບຟັງກ່ຽວກັບ ລູກລະເບີດ Napalm ແຕ່ຍັງບໍ່ທັນຮູ້ເຖິງທາດພິດສີສົ້ມປານໃດ. ປະຈຸບັນ ຍັງມີຫລາຍໆຄົນທີ່ເປັນມະເຮັງ ແລະ ຮ່າງກາຍບໍ່ປົກກະຕິ ຍ້ອນຕິດທາດພິດນັ້ນ. ສຳລັບການຮ້ອງຟ້ອງຄືດັ່ງກ່າວ ພວກເຮົາ ສາມາດປ່ຽນແປງວິທີການຊື່ງບັນດາບໍລິສັດເຄມີພວມເຄື່ອນໄຫວ ແລະສິ່ງນັ້ນແມ່ນມີຄວາມຈຳເປັນ”
ການຕໍ່ສູ້ທວງເອົາຄວາມຍຸຕິທຳຂອງທ່ານນາງ ເຈີນໂຕງາ ເວົ້າສະເພາະ ແລະ ການຕໍ່ສູ້ຄັ້ງຕ່າງໆກ່ອນນັ້ນຂອງບັນດາຜູ້ປະສົບເຄາະຮ້າຍຈາກທາດພິດສີສົ້ມ/ດີໂອຊິນ ຫວຽດນາມ ສຳລັບບັນດາບໍລິສັດເຄມີ ອາເມລິກາເວົ້າລວມ ແມ່ນສອດຄ່ອງກັບທ່າອ່ຽງລວມຂອງມວນມະນຸດປະຈຸບັນ ແມ່ນການຕໍ່ສູ້ປົກປ້ອງສິດທິຂອງມະນຸດ: ສິດມີຊີວິດ, ສິດໄດ້ຮັບຄວາມຜາສຸກ.
ຄວາມສະເຫມີຕົ້ນສະເຫມີປາຍໃນການເບິ່ງແຍງດູແລ, ຊ່ວຍເຫລືອຜູ້ປະສົບເຄາະຮ້າຍຈາກທາດພິດສີສົ້ມ/ດີໂອຊິນ.
ນັບແຕ່ຫລາຍສີບປີມານີ້ ພັກ, ລັດ ຫວຽດນາມ ໄດ້ມີບັນດານະໂຍບາຍພິເສດເພື່ອແນໃສ່ບັນເທົາຄວາມເຈັບປວດໃຫ້ແກ່ບັນດາຜູ້ປະສົບເຄາະຮ້າຍຈາກທາດພິດສີສົ້ມ/ດີໂອຊິນ. ແຕ່ລະປີ, ລັດ ໄດ້ສະຫງວນຈຳນວນເງິນກວ່າ 10.000 ຕື້ດົ່ງ (ກວ່າ 420.000 ລ້ານ USD) ເພື່ອຫນູນຊ່ວຍໃນແຕ່ລະເດືອນ ເບິ່ງແຍງດູແລສຸຂະພາບ, ຟື້ນຟູອະໄວຍະວະໃຫ້ແກ່ຜູ້ປະສົບເຄາະຮ້າຍ, ຫນູນຊ່ວຍບັນດາເຂດປະສົບກັບຄວາມຫຍຸ້ງຍາກເປັນພິເສດຍ້ອນຜົນສະທ້ອນອັນຫນັກຫນ່ວງຈາກທາດພິດສີສົ້ມ/ດີໂອຊິນ.
ມີ ກວ່າ 320.000 ຄົນເຂົ້າຮ່ວມການຕໍ່ສູ້ໃນສົງຄາມ ແລະ ລູກຄິງຂອງເຂົາເຈົ້າຖືກຕິດທາດພິດເຄມີ ໄດ້ຊົມໃຊ້ນະໂຍບາຍບຸລິມະສິດສຳລັບຜູ້ມີຄຸນງາມຄວາມດີຕໍ່ການປະຕິວັດ.ບັນດາຄອບຄົວທີ່ມີຄົນພິການ, ໃນນັ້ນ ມີຄອບຄົວຂອງຜູ້ປະສົບເຄາະຮ້າຍຈາກທາດພິດສີສົ້ມ/ດີໂຊຊິນ ໄດ້ຊົມໃຊ້ປະກັນສຸຂະພາບ, ກວດ ປິ່ນປົວພະຍາດໂດຍບໍ່ເສຍຄ່າ. 12 ໝູ່ບ້ານ ຮ່ວາບິ່ງ (ສັນຕິພາບ), ໝູ່ບ້ານ ຫືວງິ ( ມິດຕະພາບ ) ມີຫລາຍສູນລ້ຽງດູຜູ້ປະສົບເຄາະຮ້າຍຈາກທາດພິດສີສົ້ມນັບພັນໆຄົນ ສ່ວນຫລາຍແມ່ນເດັກພິການ, ເດັກຮູບຮ່າງຜິດປົກກະຕິຍ້ອນຜົນສະທ້ອນຈາກທາດພິດສີສົ້ມ/ດີໂອຊິນ.
 ທ່ານນາງ ເຈີນໂຕງາ, ພົນລະເມືອງ ຝລັ່ງ ເຊື້ອຊາດ ຫວຽດນາມ. ພາບ:Anh Tuấn/VOV-Paris |
ກ່ອນນີ້ 20 ປີ, ວັນທີ 10 ມັງກອນປີ 2004, ສະມາຄົມທາດພິດສີສົ້ມ/ດີໂອຊິນ ຫວຽດນາມ ກໍ່ໄດ້ຮັບການສ້າງຕັ້ງ ດ້ວຍພາລະບົດບາດແມ່ນປົກປ້ອງສິດຜົນປະໂຫຍດໃຫ້ແກ່ບັນດາຜູ້ປະສົບເຄາະຮ້າຍຈາກທາດພິດສີສົ້ມ/ດີໂອຊິນ ແລະ ແມ່ນຕົວແທນດ້ານນິຕິກຳໃຫ້ແກ່ຜູ້ປະສົບເຄາະຮ້າຍໃນການພົວພັນກັບບັນດາອົງການຈັດຕັ້ງ, ສ່ວນບຸກຄົນຢູ່ພາຍໃນ ແລະ ຕ່າງປະເທດ.
ການຕໍ່ສູ້ທວງເອົາຄວາມຍຸຕິທຳ ແລະ ຫລັກສິນທຳ ໃຫ້ແກ່ບັນດາຜູ້ປະສົບເຄາະຮ້າຍຈາກທາດພິດສີສົ້ມ/ ດີໂອຊິນ ຫວຽດນາມ ກໍ່ແມ່ນການຕໍ່ສູ້ເພື່ອປົກປ້ອງບັນດາສິດຜົນປະໂຫຍດພື້ນຖານຂອງມະນຸດ. ເຖິງວ່າ ຕ້ອງຜ່ານຜ່າຄວາມຫຍຸ້ງຍາກ, ຄວາມສັບສົນ, ແຕ່ບັນດາຄວາມມານະພະຍາມນັ້ນ ຍັງຄົງສືບຕໍ່ດຳເນີນໄປຢ່າງບໍ່ຢຸດຢັ້ງ.