ធ្វើការវាយតម្លៃលើរបាយការណ៍ឆ្នាំនេះ អគ្គនាយិការ WTO លោកស្រី Ngozi Okonjo-Iweala មានប្រសាសន៍ថា ចំណុចលេចធ្លោបំផុតនៃរបាយការណ៍នេះគឺថា វាបានបង្ហាញពីតួនាទីផ្លាស់ប្តូរពាណិជ្ជកម្មក្នុងការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ ការចែករំលែកវិបុលភាពរួម។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ សមិទ្ធិផលនៃពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិរយៈពេល ៣០ ឆ្នាំកន្លងមកកំពុងត្រូវបានបំផ្លាញដោយបញ្ហាប្រឈមជាច្រើន។

កុងតឺន័រនៅកំពង់ផែ Long Beach ក្នុងរដ្ឋ California សហរដ្ឋអាមេរិក។ រូបថត៖ រ៉យទ័រ

តួនាទីបង្កប់លក្ខណៈផ្លាស់ប្តូរនៃពាណិជ្ជកម្ម

យោងតាមរបាយការណ៍របស់ WTO ក្នុងដំណាក់កាលឆ្នាំ ១៩៩៥-២០២២ ការរួមចំណែករបស់សេដ្ឋកិច្ចដែលមានចំណូលទាប និងមធ្យមក្នុងពាណិជ្ជកម្មពិភពលោកបានកើនឡើងពី ២១% ទៅ៣៨%។ របាយការណ៍របស់ WTO ក៏បានចង្អុលបង្ហាញយ៉ាងច្បាស់អំពីតួនាទីលើកកម្ពស់ពាណិជ្ជកម្ម នៅពេលដែលប្រទេសនានាក្នុងដំណាក់កាលចរចាដើម្បីចូលរួម WTO សុទ្ធតែមានកំណើន GDP កើនឡើងជាង ១,៥ ពន្ទុភាគរយប្រៀបនឹងមុននោះ។ ជាចុងក្រោយ ពាណិជ្ជកម្មក៏រួមចំណែកដល់ការចែករំលែកប្រកបដោយតុល្យភាពនៃវិបុលភាពពិភពលោក តាមរយៈការបង្រួមគម្លាតប្រាក់ចំណូលរវាងប្រជាជនក្នុងប្រទេសដែលមានចំណូលទាបនិងមធ្យម ជាមួយនិងប្រទេសដែលមានចំណូលខ្ពស់។  ជាពិសេស ក្នុងដំណាក់កាលពីឆ្នាំ ១៩៩៥ ដល់ឆ្នាំ ២០២០ អត្រានៃ គម្លាតប្រាក់ចំណូលនេះគឺលឿនជាង ២០-៣៥%។ លោក Ralph Ossa ប្រធានសេដ្ឋវិទូ WTO បានឲ្យដឹងថា៖

“ការប្រមូលផ្តុំប្រាក់ចំណូលដែលដឹកនាំដោយពាណិជ្ជកម្មនេះ មានឥទ្ធិពលផ្លាស់ប្តូរលើជីវភាពរបស់មនុស្សរាប់រយលាននាក់។ អត្រាចំនួនប្រជាជនដែលរស់នៅក្នុងភាពក្រីក្រខ្លាំងនៅក្នុងសេដ្ឋកិច្ចដែលមានប្រាក់ចំណូលទាប និងមធ្យមបានធ្លាក់ចុះពី ៤០%  ពីឆ្នាំ ១៩៩៥ មកនៅត្រឹមប្រហែល ១១% ខណៈសមាមាត្រនៃពាណិជ្ជកម្មនៅក្នុង GDP របស់សេដ្ឋកិច្ចទាំងនេះបានកើនឡើងទ្វេដងពី ១៦% ឡើងទៅ ៣២%។

ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ WTO ព្រមានថា រលកនៃលិទ្ធិគាំពារនិយម រួមទាំងគោលនយោបាយបង្កើនពន្ធនាំចូលនៅក្នុងប្រទេសអ្នកមាន កំពុងគម្រាមកំហែងបំផ្លាញសមិទ្ធិផលដែលទទួលបានក្នុងរយៈពេលបីទសវត្សរ៍កន្លងមក នៃសកលភាវូបនីយកម្មពាណិជ្ជកម្ម។ ជាពិសេស WTO វាយតម្លៃថា ការកើនឡើងនៃរបាំងពន្ធគយរវាងសេដ្ឋកិច្ចក្នុងប៉ុន្មានឆ្នាំថ្មីៗនេះបានជះឥទ្ធិពលកាន់តែខ្លាំងទៅលើគ្រួសារដែលមានចំណូលទាប ស្ត្រី និងក្រុមហ៊ុនតូចៗ ដោយសារតែមុខសញ្ញាទាំងនេះប្រឈមមុខនឹងការលំបាកជាច្រើនក្នុងការទប់ទល់នឹងការកើនឡើងនៃតម្លៃពាណិជ្ជកម្មស្ថិរភាព។ ឧទហរណ៍ ថ្មីៗនេះ ការដែលសហរដ្ឋអាមេរិក កាណាដា និងសហភាពអឺរ៉ុប (EU)  ការដំឡើងពន្ធលើរថយន្តអគ្គិសនីរបស់ចិន បណ្តាលឱ្យអ្នកប្រើប្រាស់ដែលមានប្រាក់ចំណូលទាបនៅក្នុងប្រទេសទាំងនេះត្រូវចំណាយប្រាក់កាន់តែច្រើនសម្រាប់ការទិញរថយន្តអគ្គិសនី។ ម្យ៉ាងវិញទៀត គ្រួសារដែលមានប្រាក់ចំណូលទាបនៅក្នុងប្រទេសចិនដែលមានទំនាក់ទំនងជាមួយឧស្សាហកម្មរថយន្តអគ្គិសនីក៏រងផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុផងដែរ។

អគ្គនាយិការ WTO លោកស្រី Ngozi Okonjo-Iweala។ រូបថត៖ AFP/TTXVN

បញ្ហាប្រឈមនៃពាណិជ្ជកម្មប្រកបដោយនិរន្តរភាពនិងបរិយាប័ន្ន

ទន្ទឹមនឹងហានិភ័យនៃការវិលត្រឡប់ទៅរកលិទ្ធិគាំពារនិយម ពាណិជ្ជកម្មពិភពលោកនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ក៏ត្រូវតែដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមផ្សេងៗមានលក្ខណៈសម័យកាល ពោលគឺការអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយនិរន្តរភាព និងបរិយាប័ន្ន នៅក្នុងបរិបទដែលការផ្លាស់ប្តូរអាកាសធាតុកំពុងគំរាមកំហែងបំផ្លាញដំណើរការសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេស និងសហគមន៍ជាច្រើន។ ទាំងនេះក៏ជាប្រធានបទសំខាន់ ដែលត្រូវបានពិភាក្សានៅក្នុងវេទិកាសហគមន៍ ដោយ WTO និងដៃគូរបស់ខ្លួនរៀបចំឡើង ពីថ្ងៃទី ១០-១៣ ខែកញ្ញា នៅទីក្រុងហ្សឺណែវ ប្រទេសស្វីស។

ដើម្បីមានមូលដ្ឋានគ្រឹះសម្រាប់កិច្ចពិភាក្សាទាំងនេះ នៅថ្ងៃដំបូងនៃវេទិកា ថ្ងៃទី ១០ ខែកញ្ញា WTO បានប្រកាស "មូលដ្ឋានទិន្នន័យស្តីពីការព្រួយបារម្ភពាណិជ្ជកម្ម WTO"។ យោងតាមអគ្គនាយករង WTO លោកស្រី Angela Ellard នេះគឺជាគំនិតផ្តួចផ្តើមដ៏សំខាន់របស់ WTO ក្នុងការបង្កើនតម្លាភាព និងការទទួលបានព័ត៌មានសំខាន់ៗនៅក្នុងប្រព័ន្ធពាណិជ្ជកម្មពហុភាគី។ ចំណែកឯប្រធានសេដ្ឋវិទូ WTO លោក Ralph Ossa បានកំណត់ថា តម្លាភាពព័ត៌មាននឹងបង្កើនកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរវាងសមាជិកនៃប្រព័ន្ធពាណិជ្ជកម្មពិភពលោក លើកកម្ពស់លក្ខណៈបរិយាប័ន្ននៃពាណិជ្ជកម្ម។

“ចំណុចសំខាន់ក្នុងការវិភាគរបស់យើងគឺថា ការធ្វើពាណិជ្ជកម្មតិច ឬការធ្វើពាណិជ្ជកម្មតែឯកឯងនឹងមិនលើកកម្ពស់លក្ខណៈបរិយាប័ន្ននោះទេ។ លក្ខណៈបរិយាប័ន្នពិតប្រាកដទាមទារឱ្យមានយុទ្ធសាស្ត្រទូលំទូលាយដែលរួមបញ្ចូលពាណិជ្ជកម្មបើកចំហជាមួយនឹងគោលនយោបាយផ្ទៃក្នុង ដែលបំពេញបន្ថែមនិងបើកកិច្ចសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិមួយប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព”។

បញ្ហាប្រឈមសំខាន់មួយទៀតចំពោះពាណិជ្ជកម្មពិភពលោកសព្វថ្ងៃ គឺភាពតានតឹងភូមិសាស្ត្រនយោបាយក្នុងពិភពលោក។ នៅថ្ងៃដំបូងនៃវេទិកានៅទីក្រុងហ្សឺណែវ សម័យប្រជុំពិភាក្សាជាមួយដោយវិទ្យាស្ថានសេដ្ឋកិច្ចអន្តរជាតិ Peterson រៀបចំឡើងដើម្បីពិភាក្សាអំពីយុទ្ធសាស្រ្តក្នុងការរក្សានិងការលើកកម្ពស់លំហូរពាណិជ្ជកម្មសកលនៅក្នុងបរិយាកាសនៃការកើនឡើងនៃការប្រកួតប្រជែងភូមិសាស្ត្រនយោបាយនិងជម្លោះ។ លើសពីនេះទៀត បញ្ហាផ្សេងទៀតដូចជា៖ ផលប៉ះពាល់នៃបញ្ញាសិប្បនិម្មិត (AI) នៅលើខ្សែសង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់; ឌីជីថលនៃពាណិជ្ជកម្ម; ការប្រកួតប្រជែងសម្រាប់រ៉ែសំខាន់ៗ... ក៏បង្កបញ្ហាប្រឈមជាច្រើនដែលត្រូវដោះស្រាយជាមួយនឹងពាណិជ្ជកម្មពិភពលោក៕