4 ปัจจัยหลักที่อาจกำหนดสถานการณ์โลกปี 2023 (Photo: Reuters)

“อุปสรรคและความท้าทายมากกว่าความได้เปรียบ”คือข้อสังเกตุของบรรดาผู้เชี่ยวชาญและนักวิเคราะห์ระหว่างประเทศเกี่ยวกับสถานการณ์โลกในปี 2023 ซึ่งปัจจัยหลักที่ส่งผลกระทบต่อสถานการณ์โลกในปี 2022 ยังคงมีอยู่และจะส่งผลกระทบต่อต่อไปในปี 2023

ปัจจัยหลักที่อาจกำหนดสถานการณ์โลกปี 2023

หนึ่งในปัญหาที่ประชามติโลกกำลังจับตามองเมื่อโลกย่างเข้าสู่ปี 2023 คือการปะทะระหว่างรัสเซียกับยูเครนที่เกิดขึ้นตั้งแต่วันที่ 24 กุมภาพันธ์ปี 2022 ซึ่งส่งผลกระทบอย่างหนักต่อหลายด้านของชีวิตสังคมในหลายประเทศและชุมชนในโลก  รวมถึง ห่วงโซ่อุปทานสินค้าที่จำเป็นของโลก ทำให้ราคาพลังงาน อาหารและอัตราเงินเฟ้อเพิ่มสูงขึ้นและสร้างความเสี่ยงที่จะเกิดภาวะถดถอยในหลายเศรษฐกิจ ซึ่งการปะทะนี้ทำให้โครงสร้างความสัมพันธ์ระหว่างประเทศเปลี่ยนแปลง   สหรัฐ ยุโรปและบรรดาประเทศพันธมิตรได้ประกาศใช้คำสั่งคว่ำบาตรที่ไม่เคยมีมาก่อนต่อรัสเซีย ทำให้ความสัมพันธ์ระหว่างรัสเซียกับฝ่ายตะวันตกตกเข้าสู่ภาวะเผชิญหน้าที่เลวร้ายที่สุดนับตั้งแต่สงครามโลกครั้งที่สอง

จากการที่ฝ่ายตะวันตกนับวันเข้าร่วมปัญหาที่เกี่ยวข้องถึงการปะทะและความผันผวนของการปะทะนี้จะเป็นปัจจัยที่ตัดสินความสัมพันธ์ระหว่างรัสเซียกับฝ่ายตะวันตกในปี 2023 ตราบใดที่ฝ่ายต่างๆยังไม่เข้าร่วมการเจรจาเพื่อมุ่งสู่ข้อตกลงสันติภาพ การปะทะจะส่งผลกระทบต่อแหล่งจัดสรรสินค้าโลก โดยเฉพาะพลังงาน อาหารและปุ๋ย ส่งผลกระทบต่อการควบคุมภาวะเงินเฟ้อและความพยายามฟื้นฟูเศรษฐกิจของหลายประเทศ

นอกจากการปะทะระหว่างรัสเซียกับยูเครน สถานการณ์โลกในปี 2023 อาจได้รับผลกระทบจากความเสี่ยงต่างๆ โดยเฉพาะความเสี่ยงที่จะเกิดความขัดแย้งทางอาวุธและความไร้เสถียรภาพในยุโรป (ยุคหลังโซเวียด) ภูมิภาคตะวันออกกลาง (ซีเรีย อิรัก ปาเลสไตน์-อิสราเอล.....)  ภูมิภาคแอฟริกา (ลิเบียและเยเมน)และภูมิภาคเอเชีย (ภูมิภาคเอเชียตะวันตกและเอเชียตะวันออก)

นอกจากนี้ การแข่งขันเชิงภูมิรัฐศาสตร์ระหว่างประเทศมหาอำนาจ โดยเฉพาะด้านเศรษฐกิจ การค้าและเทคโนโลยีได้รับการพยากรณ์ว่าจะมีความดุเดือดในปี 2023 แม้ได้รับการให้ข้อสังเกตว่า ยังคงอยู่ภายใต้การควบคุมและยากที่เกิดวิกฤตแต่การแข่งขันนี้อาจส่งผลกระทบต่อกระแสการลงทุน กิจกรรมการแลกเปลี่ยนทางการค้าทั่วโลกและโครงสร้างความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ

อีกหนึ่งปัจจัยที่น่าสนใจคือความเสี่ยงที่อาจเกิดการแพร่ระบาดของโรคโควิด -19 ระลอกใหม่โดยมีความเป็นไปได้ที่จะพบเชื้อไวรัสกลายพันธุ์ใหม่ ๆ ในปี 2023 แต่จากการที่อัตราการฉีดวัคซีนในระดับสูงทั่วโลก การฟื้นตัวของระบบสาธารณสุขของประเทศต่างๆ ถ้าหากเกิดการแพร่ระบาดระลอกใหม่ ก็จะไม่น่ากังวลเหมือนช่วงที่ผ่านมา

ส่วนสถานการณ์การเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศโลก โดยเฉพาะสภาพอากาศที่แปรปรวน เช่น เหตุน้ำท่วม ปัญหาภัยแล้ง เป็นต้น ก็พยากรณ์ว่า จะมีความผันผวนที่ยากจะคาดเดาได้ในปี 2023 ซึ่งอาจส่งผลกระทบต่อทั้งชีวิต ทรัพย์สินและการทำมาหากินของประชาชนนับล้านคน

มาตรการและความคาดหวัง

จากสถานการณ์ที่เต็มไปด้วยความท้าทายนี้ ประเทศต่างๆ โดยเฉพาะประเทศและชุมชนกลุ่มเสี่ยงได้รับการเตือนว่า ต้องระดมแหล่งพลังและปฏิบัติมาตรการที่เหมาะสมเพื่อจำกัดและลดผลกระทบจากความผันผวนทางภูมิรัฐศาสตร์-สังคมในภูมิภาคและโลก เป้าหมายที่ได้รับความสนใจเป็นอันดับต้นๆของมาตรการรับมือคือการฟื้นฟูและการขยายตัวทางเศรษฐกิจ ค้ำประกันแหล่งจัดสรรพลังงานที่สนับสนุนการผลิตและรักษาเสถียรภาพสังคม ประเทศต่างๆต้องมีการเตรียมความพร้อมที่จำเป็นเพื่อป้องกันความเสี่ยงที่จะเกิดการแพร่ระบาดโรคโควิด -19ระลอกใหม่และความเป็นไปได้ที่จะเกิดโรคระบาดใหม่ ส่งเสริมความพยายามเพื่อลดผลกระทบจาสภาพภูมิอากาศที่แปรปรวน ภัยธรรมชาติ ยืนหยัดยุทธศาสตร์การพัฒนาอย่างยั่งยืนและการปรับตัวเข้ากับการเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศ

ความท้าทายต่างๆ ทำให้การร่วมมือและการเชื่อมโยงระหว่างเขต ภูมิภาคและโลกมีความจำเป็นและได้รับการส่งเสริมจากประเทศต่างๆ โดยเฉพาะ ประเทศที่กำลังพัฒนาและประเทศด้อยพัฒนา บทบาทขององค์การและกลไกพหุภาคี โดยเฉพาะสหประชาชาติและคณะมนตรีความมั่นคงแห่งสหประชาชาติได้รับการตั้งความหวังว่า จะมีส่วนร่วมต่อกระบวนการแก้ไขวิกฤตและการพัฒนาเศรษฐกิจสังคมในโลก ซึ่งประชามติตั้งความหวังต่อการแสวงหามาตรการยุติการปะทะระหว่างรัสเซียกับยูเครนเพราะการมุ่งสู่มาตรการแก้ไขการปะทะอย่างสันติไม่เพียงแต่ช่วยยุติความปวดร้าวให้แก่ประชาชนผู้บริสุทธ์นับล้านคนเท่านั้นหากยังสร้างบรรยากาศสันติภาพให้แก่การพัฒนาเศรษฐกิจและความร่วมมือระหว่างประเทศในภูมิภาค ส่งเสริมจิตใจแห่งการไกล่เกลี่ยและความร่วมมือในโลก

ในวันแรกๆของปีใหม่ 2023 ความคาดหวังต่ออนาคตที่ดีงามให้แก่โลกได้รับการยืนยันผ่านสารปีใหม่ของเลขาธิการใหญ่สหประชาชาติ อันโตนิโอ กูเตอร์เรส พระสันตะปาปาฟรานซิสและบรรดาผู้นำประเทศต่างๆ โดยแสดงความตั้งใจที่จะสร้างสรรค์สันติภาพ ส่งเสริมความเจริญรุ่งเรืองร่วมให้แก่ทุกประเทศในโลกในปี 2023 นี้.