นาย อาเหม็ด อัล-ชารา แกนนำของกลุ่ม HTS (Photo: PSB)

เมื่อวันที่ 19 ธันวาคม คณะทูตระดับสูงของสหรัฐนำโดยนาง บาร์บารา ลีฟ ผู้ช่วยรัฐมนตรีต่างประเทศสหรัฐที่ดูแลภูมิภาคตะวันออกกลางได้เดินทางไปเยือนกรุงดามัสกัสเป็นครั้งแรกในรอบ 13 ปีเพื่อหารือเกี่ยวกับความสัมพันธ์กับทางการชุดใหม่ในซีเรีย ซึ่งเป็นจุดเริ่มต้นใหม่ให้แก่ซีเรียหลังได้รับผลกระทบจากสงครามในช่วงกว่า 1 ทศวรรษที่ผ่านมา

สัญญาณการทูตในเชิงบวก

ในการประกาศหลังการหารือกับแกนนำกลุ่มกบฏ ฮายัต ทาห์รีร์ อัล-ชาม หรือ HTS ซึ่งเป็นกลุ่มสำคัญในแนวร่วมกลุ่มกบฏในซีเรีย คณะทูตระดับสูงของสหรัฐได้เผยว่า กลุ่ม HTS ให้คำมั่นที่จะไม่ให้กลุ่มก่อการร้ายในประเทศนี้สร้างภัยคุกคามต่อทั้งภายในและนอกซีเรีย   รวมทั้งสหรัฐและหุ้นส่วนในภูมิภาคและทางการชุดใหม่ในซีเรียพร้อมสร้างสรรค์ความสัมพันธ์ที่สันติภาพกับสหรัฐ หลังการพบปะ ฝ่ายสหรัฐได้ยกเลิกเงินรางวัลนำจับ 10 ล้านดอลลาร์สหรัฐสำหรับการจับกุมตัวนาย อาเหม็ด อัล-ชาราแกนนำของกลุ่ม HTS

ซึ่งปฏิบัติการในเชิงบวกของสหรัฐได้เปิดทางให้แก่กิจกรรมทางการทูตของประเทศต่างๆ โดยเมื่อวันที่ 21 ธันวาคม กาตาร์ได้กลับมาเปิดสถานเอกอัครราชทูตอย่างเป็นทางการ ณ กรุงดามัสกัส อีกครั้งในรอบ 13 ปี   ส่วนประเทศอาหรับต่างๆ เช่น ซาอุดิอาระเบียและจอร์แดน ได้ส่งคณะทูตไปยังซีเรีย ตุรกี ซึ่งเป็นประเทศที่มีบทบาทที่สำคัญแถวหน้าในการแก้ไขปัญหาการเมืองในซีเรียได้เปิดสถานทูตประจำซีเรียเมื่อวันที่ 14 ธันวาคม พร้อมทั้งมีคำมั่นให้ความช่วยเหลือด้านการทูตและการทหารแก่ทางการชุดใหม่ของซีเรีย  ส่วนบางประเทศที่เคยมีความสัมพันธ์ที่ใกล้ชิดกับทางการของประธานาธิบดี บาชาร์ อัล-อัสซาด ที่ถูกโค่นล้ม ก็ประกาศสนับสนุนการสร้างบรรยากาศที่สันติภาพ เสถียรภาพในประเทศซีเรีย บรรดาผู้สังเกตการณ์เผยว่า ความผันผวนทางการเมืองที่ผ่านมาในซีเรียได้บังคับให้ประเทศต่างๆในภูมิภาค และประเทศมหาอำนาจต่างๆ ต้องแข่งขันกันเพื่อแย่งชิงอิทธิพลในซีเรีย นาย   Bader Al-Saif  ผู้เชี่ยวชาญของโครงการตะวันออกกลางและแอฟริกาเหนือของ  Chatham House  ประเทศอังกฤษได้ให้ข้อสังเกตว่า การแข่งขันนี้กำลังดำเนินไปอย่างสันติแต่ก็เตือนว่า กระบวนการสันติภาพในซีเรียยังอยู่ในระยะแรกและมีความเปราะบางมาก ดังนั้น ต้องหลีกเลี่ยงการแทรกแซงจากภายนอกที่มากเกินไป  ซึ่งจุดยืนนี้ก็เป็นข้อเสนอที่นาย อาเหม็ด อัล-ชารา แกนนำของกลุ่ม HTS เสนอในการพบปะกับตัวแทนประเทศต่างๆ โดยเผยว่า ชาวซีเรียต้องเป็นผู้ตัดสินกระบวนการสันติภาพใหม่ของซีเรียเอง 

“สิ่งที่สำคัญที่สุดที่ประเทศมหาอำนาจต้องเห็นพ้องต่อหลักการร่วมเกี่ยวกับซีเรียคือการตัดสินใจเองของซีเรีย บูรณภาพแห่งดินแดนและการรักษาความมั่นคงของซีเรีย การช่วยเหลือในการแก้ไขปัญหาด้านเศรษฐกิจ-สังคมที่ประชาชนซีเรียต้องเผชิญ”

คาดว่า จะมีผู้อพยพซีเรียอย่างน้อย 1 ล้านคนเดินทางกลับประเทศในอีก 6 เดือนข้างหน้า (Photo: THX/TTXVN)

ปัญหาด้านมนุษยธรรม

สำหรับประชาคมโลก แม้สถานการณ์การเมืองใหม่ในซีเรียยากที่จะคาดเดาเกี่ยวกับอนาคตได้แต่ก็ช่วยแก้ไขหนึ่งในวิกฤตที่ใหญ่ที่สุดที่โลกต้องเผชิญในรอบ 1 ทศวรรษที่ผ่านมาคือปัญหาผู้อพยพชาวซีเรีย ตามการคาดการณ์ของสหประชาชาติ  คาดว่า จะมีผู้อพยพซีเรียอย่างน้อย 1 ล้านคนเดินทางกลับประเทศในอีก 6 เดือนข้างหน้าและผู้อพยพอีกหลายล้านคนอาจกลับประเทศในระยะต่อไปถ้าหากสถานการณ์การเมืองและเศรษฐกิจในซีเรียดีขึ้น

แต่อย่างไรก็ดี การที่ชาวซีเรียนับล้านคนกลับประเทศจะสร้างความท้าทายที่ยิ่งใหญ่ด้านมนุษยธรรมเพราะภายหลังกว่า 1 ทศวรรษที่เกิดสงครามกลางเมืองและการปะทะ  เศรษฐกิจซีเรียตกต่ำย่ำแย่ โครงสร้างพื้นฐานเกือบทั้งหมดในเมืองต่างๆ เช่น อเลปโป  ฮามาและฮอมส์ ถูกทำลาย ดังนั้น การรับผู้อพยพนับล้านคนกลับประเทศอาจสร้างแรงกดดันด้านเศรษฐกิจ-สังคมต่อทางการชุดใหม่ของซีเรียและคุกคามต่อกระบวนการสันติภาพที่เปราะบางของประเทศนี้

เพื่อแก้ไขความท้าทายด้านมนุษยธรรมให้แก่ซีเรีย เมื่อสัปดาห์ก่อน หน่วยสืบสวนของสหประชาชาติเกี่ยวกับซีเรียหรือ UNCIS ได้เรียกร้องให้ประชาคมโลกยกเลิกมาตรการคว่ำบาตรต่อซีเรียเพื่ออำนวยความสะดวกให้แก่การช่วยเหลือด้านมนุษยธรรมแก่ชาวซีเรียนับล้านคน นาย Paulo Sérgio Pinheiro ประธาน UNCIS เผยว่า มาตรการคว่ำบาตรต่างๆกำลังส่งผลกระทบในทางลบต่อผู้ยากจนและกลุ่มเสี่ยงในซีเรีย พร้อมทั้งย้ำว่า การยกเลิกมาตรการคว่ำบาตรส่วนหนึ่งจะอำนวยความสะดวกให้แก่การฟื้นฟูประเทศและปรับปรุงชีวิตความเป็นอยู่ของประชาชน

 ส่วนรัฐบาลเฉพาะกาลของซีเรียได้กำหนดประเด็นที่ได้รับความสนใจคือสร้างชีวิตที่มั่นคงให้แก่ประชาชน โดยเมื่อวันที่ 19 ธันวาคม นาย Maher Khalil al-Hassan รักษาการรัฐมนตรีว่าการกระทรวงพาณิชย์ซีเรียได้เผยว่า รัฐบาลเฉพาะกาลของซีเรียกำลังพิจารณาการปฏิรูปต่างๆ รวมทั้งการเพิ่มเงินเดือน 400%  ยกเลิกการอุหนุนราคาสินค้าเชิงยุทธศาสตร์บางชนิดเพื่อส่งเสริมการค้าเสรีและหลีกเลี่ยงการแสวงหาผลกำไร เพื่อช่วยให้ประชาชนซีเรียมีชีวิตที่มีเสถียรภาพก่อนที่กิจกรรมการช่วยเหลือด้านมนุษยธรรมของประชาคมโลกจะได้รับการปฏิบัติอย่างเข้มแข็งมากขึ้น.