บ้านไม้ยกพื้นของชาวไทในหมู่บ้านบุ๊ต (นิตยสารพัฒนาวัฒนธรรม)

"สำหรับชนเผ่าต่างๆรวมทั้งเผ่าไทถือเป็นส่วนสำคัญและมีความหมายของบ้าน ดังนั้น ต้องทำให้มั่นคงและใช้ไม้เนื้อดี โดยเฉพาะต้องเป็นไม้มะไฟซึ่งเป็นพืชสกุล Baccaurea เพื่อป้องกันผีป่าขึ้นบ้านตามความเชื่อของชุมชน บ้านผมก็ใช้ไม้ชนิดนี้ทำบันได ซึ่งเป็นไม้ที่แข็งไม่ปลวกไม่กินหรือบิดเบี้ยวเนื่องจากสภาพอากาศด้วย"

นอกจากบันไดบ้าน ส่วนที่สำคัญอีกส่วนเมื่อสร้างโครงบ้านเสร็จคือห้องครัวและเตาไฟในครัว โดยต้องมีพิธีกรรมในการตั้งเตาไฟซึ่งสะท้อนความงามที่เป็นเอกลักษณ์ในวัฒนธรรมของชุมชนเผ่าไท สำหรับพิธีตั้งเตานั้นจะต้องเลือกคนที่มีชีวิตครอบครัวสุขสันต์ โดยต้องเชิญหมอผีมาทำพิธีด้วยการวางใบไม้ชนิดต่างๆ เข้าที่ตั้งเตา ส่วนญาติทางฝ่ายแม่ที่ได้รับเลือกจะเป็นคนวางก้อนหิน 3 ก้อนเพื่อตั้งเป็นเตา ในบ้านของเผ่าไทนั้นมักจะมีเตาสองที่คือเตานอกและเตาใน ซึ่งตามเรื่องเล่าของคนในหมู่บ้านบุ๊ต บ้านไม้แบบดั้งเดิมของชนเผ่าไทนั้นมักจะจัดแบ่งเป็น7ห้อง แต่ปัจจุบันมีตั้งแต่3-5 ห้องและส่วนที่ตั้งหิ้งบูชาจะถือว่าเป็นส่วนกลางของบ้าน คุณ เลือง ถิ ญา อายุ 72 ปีเผยว่า บ้านไม้ของครอบครัวเขาสร้างมาเเล้วกว่า 30 ปี" ผู้หญิงรับหน้าที่ไปหาใบจากในป่า ต้องทะยอยกันสะพายกลับบ้าน บ้านแต่ละหลังมักจะใช้ใบจากมุงหลังคาประมาณพันใบ หลังจากสร้างบ้านเสร็จก็ต้องจัดงานขึ้นบ้านใหม่ ทำอาหารเลี้ยงญาติพี่น้องและเพื่อนบ้าน"

ซึ่งในวิถีชีวิตนั้น ชาวเผ่าไทก็เหมือนชนเผ่าอื่นๆที่เชิดชูความสามัคคีในชุมชนทั้งในการทำงานและในชีวิตประจำวัน โดยเฉพาะเมื่อมีครอบครัวไหนที่สร้างบ้านทั้งหมู่บ้านจะมารวมตัวกันเพื่อช่วยเหลือ นาย ฮา วัน ซวน เผยอีกว่า  " ชาวบ้านมีความสามัคคีกันมาก เห็นบ้านไหนชำรุดทรุดโทรมก็ชวนกันไปหาไม้มาซ่อม โดยใครสามารถช่วยอะไรได้ก็ช่วยทำอะไรก็ร่วมกันคนละไม้ละมือ บ้านไหนในชุมชนก็สร้างจากแรงกายแรงใจของทุกคน "

ปัจจุบัน หมู่บ้านบุ๊ต มีกว่า100 ครัวเรือนและยังใช้ชีวิตในบ้านไม้ยกพื้นแบบดั้งเดิมที่สืบทอดต่อกันจากบรรพชน แม้จะผ่านไปแล้วหลายสิบปีแต่บ้านไม้ทรงโบราณใต้ถุนสูงพร้อมด้วยเอกลักษณ์วัฒนธรรมที่โดดเด่นในชุมชนที่นี่จะเป็นไฮไลท์ดึงดูดผู้คนมาศึกษาค้นคว้าวิถีชีวิตของชาวเผ่าไทในเขตเขาของจังหวัดแทงฮว้า./.