Hiện nay, các địa phương miền núi từ tỉnh Quảng Nam đến Quảng Bình tập trung phát triển kinh tế du lịch xanh, dựa vào thiên nhiên và văn hoá cộng đồng. Từ đó, góp phần cải thiện sinh kế và nâng cao thu nhập cho đồng bào miền núi.

Các địa phương cũng đã tạo ra sợi dây liên kết du lịch dựa vào những nét tương đồng về tài nguyên thiên nhiên, văn hóa của đồng bào dân tộc thiểu số. Liên kết hợp tác phát triển du lịch, đẩy mạnh phát triển du lịch theo hướng tạo sinh kế bền vững cho đồng bào miền núi, góp phần mở rộng và đa dạng hóa các sản phẩm du lịch.

Nghe âm thanh phóng sự tại đây:                

Làng du lịch cộng đồng Tà Lang, xã Bha Lêê, huyện Tây Giang, tỉnh Quảng Nam nằm trên trục đường Hồ Chí Minh huyền thoại. Nơi đây còn lưu giữ nhiều nét văn hoá độc đáo của dân tộc Cơ Tu. Du khách đến đây có thể trải nghiệm cuộc sống hoang sơ nơi núi rừng, môi trường xanh, sạch, không có đồ nhựa, túi ni lông, thích hợp cho nghỉ dưỡng. Mô hình Làng du lịch sinh thái cộng đồng Tà Lang tại tỉnh Quảng Nam được sự hỗ trợ của Dự án Trường Sơn Xanh do Cơ quan phát triển Quốc tế Hoa Kỳ, Hiệp hội Du lịch Việt Nam và Hội Du lịch cộng đồng Việt Nam đưa vào phục vụ du khách từ năm 2019, bước đầu cho thấy những tín hiệu khả quan.

Các vật dụng phục vụ khách du lịch ở Ta Lang, xã Bha Lêê, huyện Tây Giang đều làm từ nguyên liệu thiên nhiên.

Từ khi làm du lịch, đồng bào Cơ Tu nơi đây ý thức hơn trong việc bảo vệ môi trường, tạo thiện cảm với du khách. Địa phương đã xây dựng lại nhà Gươl, thành lập các tổ dịch vụ ẩm thực với các món ăn truyền thống của người Cơ Tu, khôi phục nghề đan lát, dệt thổ cẩm và các chương trình văn nghệ như hát lý, hát giao duyên. Điều đặc biệt tại điểm du lịch cộng đồng Tà Lang là đồ dùng phục vụ du khách từ mâm cơm cho đến bàn ghế, ống hút nước đều bằng vật liệu thiên nhiên như tre, lá rừng..., không hề thấy đồ nhựa.

Anh A Lăng Mít, ở thôn Tà Lang, xã Bha Lêê, huyện Tây Giang, tỉnh Quảng Nam bày tỏ, cuộc sống của đồng bào Cơ Tu những năm trước quá nghèo khó, phụ thuộc vào nông nghiệp. Từ khi Làng du lịch cộng đồng hình thành, gia đình anh Mít và bà con trong thôn, bản bắt đầu làm dịch vụ du lịch. Được nhà nước hỗ trợ 40 triệu đồng, anh Mít vay mượn thêm sửa lại ngôi nhà làm homestay, phục vụ du khách.

Nhà Gươl tại thôn Ta Lang nằm giữa sân là nơi sinh hoạt chung của cả làng.

Theo anh A Lăng Mít, làm du lịch xanh vừa bảo vệ di sản, tài nguyên thiên nhiên, vừa bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa của đồng bào lại có thể giúp bà con miền núi có cuộc sống no đủ hơn: “Thời gian khách đến bà con rất vui mừng, nhà tôi có 160 khách tới lưu trú rồi. Ngày càng phát triển du lịch cộng đồng bà con cũng đỡ. Khách đến có nấu ăn cho khách, bà con trong làng đỡ. Trước đây làm rẫy mà mất mùa thì không có ăn, nay làm du lịch cuộc sống đỡ hơn."

Ông Arất Blúi, Phó Chủ tịch UBND huyện Tây Giang, tỉnh Quảng Nam cho biết, sau khi dịch bệnh Covid-19 được kiểm soát, lượng du khách đến Tây Giang tăng mạnh. Địa phương tiếp tục đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, sửa sang lại nhà Gươl đón khách du lịch: "Trước đây đồng bào sinh hoạt chủ yếu mang tính chất tự cung tự cấp phạm vi gói gọn trong thôn. Tuy nhiên khi hướng đến phát triển du lịch cộng đồng thì bà con đã thay đổi, nâng cao tạo thu nhập cho bà con đồng bào tại chỗ. Lượng khách đối với các điểm du lịch từng bước nâng lên. Để công tác quản lý khai thác du lịch tốt hơn, cần phải đầu tư cơ sở hạ tầng, liên quan đến công tác bảo tồn giá trị văn hoá tốt đẹp của địa phương, quản lý và chăm sóc bảo vệ phát triển rừng và đồng thời vừa khai thác tiềm năng để phát triển du lịch cộng đồng, phát triển du lịch sinh thái cho du khách để tham quan, hướng đến môi trường xanh, sạch, đẹp an toàn không để xâm phạm đến rừng già, rừng tự nhiên trên địa bàn.”

Tại nhà Gươl thôn Dỗi, xã Thượng Lộ, huyện Nam Đông, tỉnh Thừa Thiên Huế

Ba huyện vùng cao Đông Giang, Tây Giang, Nam Giang, tỉnh Quảng Nam và 2 huyện miền núi cao Nam Đông, A Lưới, tỉnh Thừa Thiên Huế có nhiều nét tương đồng về cảnh quan, văn hóa. Khu vực này có nhiều điểm đến thú vị đối với du khách. Tại điểm du lịch sinh thái thác A Nôr, xã Hồng Kim, huyện A Lưới, bà con   đã xây dựng nhiều homstay phục vụ cho du khách. Ông Nguyễn Mạnh Hùng, Chủ tịch UBND huyện A Lưới, tỉnh Thừa Thiên Huế cho biết, liên kết du lịch các huyện miền núi ở 2 tỉnh Thừa Thiên - Huế và Quảng Nam đã tạo thuận lợi cho phát triển các dịch vụ du lịch, từng bước xây dựng được hình ảnh các điểm đến hấp dẫn, thân thiện.

“Đối với 4 huyện là học tập trao đổi lẫn nhau trong công tác bảo tồn, giữ gìn và phát huy các giá trị văn hóa  truyền thống, thứ hai đã giới thiệu cho nhau những sản phẩm du lịch và thứ 3 cải cách thủ tục hành chính, đặc biệt là các thủ tục gắn với các quy chế biên giới đất liền.”

Nhiều hoạt động văn hoá của đồng bào Cơ Tu vùng núi Quảng Nam phục khách du lịch tham quan, trải nghiệm.

Nói đến du lịch xanh là cộng đồng địa phương được bảo vệ, được tôn trọng và đảm bảo những hoạt động tương tác giữa người dân với du khách, chia sẻ về lợi ích giữa doanh nghiệp và người dân. Hiện, thành phố Đà Nẵng đã phát huy những lợi thế về sinh thái tự nhiên, văn hóa để làm du lịch xanh tại xã miền núi Hoà Bắc, huyện Hoà Vang. Bây giờ, đồng bào Cơ Tu ở 2 thôn Tà Lang và Giàn Bí, xã Hoà Bắc mạnh dạn đầu tư phát triển du lịch sinh thái gắn với bảo vệ đa dạng sinh học, góp phần tạo sinh kế cho bà con.

Ông Nguyễn Trùng Khánh, Tổng cục trưởng Tổng cục Du lịch, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch nhận định, việc phát triển du lịch xanh là hướng đi theo nền kinh tế xanh. Các địa phương như Quảng Nam, Đà Nẵng, Thừa Thiên Huế, Quảng Trị, Quảng Bình nếu liên kết chặt chẽ với nhau trong phát triển du lịch xanh đi theo Con đường di sản miền Trung thì sẽ rất mạnh. Hiên nay, các mô hình du lịch xanh vẫn chưa có tính liên kết giữa các địa phương trong tỉnh và giữa các tỉnh, thành với nhau.

Ông Nguyễn Trung Khánh cho rằng, các chương trình du lịch có sự liên kết, hợp tác mạch lạc sẽ tạo ra sức hấp dẫn đối với khách du lịch. “Cần phải có sự liên kết hợp tác giữa các địa phương và trong các vùng. Ví dụ ở Thừa Thiên Huế, Đà Nẵng, Quảng Nam là một trong liên minh liên kết rất mạnh ở khu vực miền Trung. Chúng ta cần tăng cường thêm hoạt động liên kết này để triển khai có hiệu quả tất cả các giải pháp để phục hồi lại hoạt động du lịch. Chúng tôi đề nghị UBND tỉnh và Sở Văn hoá Thể thao và du lịch, các doanh nghiệp trong bối cảnh mới chúng ta phải tăng cường công tác liên kết hợp tác trong việc khởi động lại hoạt động du lịch. Chỉ có thông qua liên kết chúng ta mới tạo sức mạnh và tạo nên những sản phẩm dịch vụ hấp dẫn, đồng thời giảm được chi phí và chúng ta nâng cao được hiệu quả  tất cả mảng kinh doanh lĩnh vực của chúng ta.