(VOV5) - Thời gian gần đây, các nhà khảo cổ học phát hiện nhiều tàu cổ cùng gốm sứ, các di vật, hiện vật bị đắm tại vùng biển tỉnh Quảng Ngãi. Điều đó cho thấy, vùng biển này ẩn chứa nhiều bí mật có giá trị về khảo cổ học dưới nước, một lĩnh vực tương đối mới mẻ ở Việt Nam. 

Cổ vật trong tàu Bình Châu bị đắm

Các chuyên gia khảo cổ của Công ty cổ phần Đầu tư và Phát triển Đoàn Ánh Dương, một doanh nghiệp chuyên tìm kiếm, trục vớt cổ vật dưới nước mới đây đã tìm thấy 7 thanh đá vuông, dài khoảng 1,5m và hàng chục thỏi đá tròn nằm rải rác tại vùng biển đảo Bé, xã An Bình, huyện đảo Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi. Ghi nhận ban đầu thì đây là đá Sa Thạch, có dấu vết gia công, chế tạo. Những thanh đá này có thể là nguyên vật liệu xây dựng của nhiều thế kỷ trước. Cách khu vực phát hiện đá Sa Thạch 200m, các nhà khảo cổ cũng phát hiện nhiều mảnh gốm, sứ xanh, trắng có niên đại khoảng 400 đến 500 năm trước. Ông Đoàn Sung, cố vấn Công ty cổ phần Đầu tư và Phát triển Đoàn Ánh Dương cho hay: “Các chuyên gia tắm biển, lặn xem san hô ở dưới biển nhưng tình cờ lại phát hiện dấu tích của hai con tàu đắm. Dấu tích của gốm sứ thì được xác định rơi vào thế kỷ 15, 16. Chỉ có tắm biển thôi mà đã phát hiện như thế thì chứng tỏ tiềm năng của Lý Sơn rất lớn nếu chúng ta khảo sát, đánh giá cho đúng mức”.

Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Giang Hải, Viện trưởng Viện khảo cổ học Việt Nam, từ xa xưa, cư dân Đông Nam Á đã đóng được những con tàu vượt biển, đi lại và buôn bán với các nước trên thế giới. Trên hành trình đó thì vùng biển Đông Nam Á là nơi neo đậu tàu thuyền của các nhà buôn Phương Tây và Phương Đông. Những năm qua, dấu tích của các con tàu cổ đắm được phát hiện nằm rải rác ở các vùng biển Việt Nam. Riêng khu vực miền Trung và Quảng Ngãi có đường bờ biển dài và nhiều đảo, là cầu nối quan trọng kết nối các nền văn hóa trên thế giới. Điều này gợi lại ký ức về con đường hải hàng từng tồn tại nhiều thế kỷ trước. Từ năm 1999 đến nay, tỉnh Quảng Ngãi đã phát hiện 10 tàu cổ bị đắm trên vùng biển huyện Bình Sơn và đảo Lý Sơn. Các tàu cổ có niên đại từ thế kỷ 8 đến thế kỷ 18; phân bố tập trung trong phạm vi 24km2 và cách bờ biển từ 200m đến 400m. Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Giang Hải, Viện trưởng Viện khảo cổ học Việt Nam đánh giá: “Quảng Ngãi là địa phương mà theo đánh giá của chúng tôi di sản văn hóa dưới nước tiềm ẩn rất nhiều. Những phát hiện gần đây, chẳng hạn như ở Bình Châu hoặc là khu vực cảng Sa Kỳ vừa rồi, là những phát hiện thú vị. Nó khẳng định  tiềm năng về di sản văn hóa dưới nước ở Quảng Ngãi”.

Trong số các cổ vật được khai quật dưới lòng biển Quảng Ngãi, ngoài 10 nghìn cổ vật là gốm sứ, di vật, hiện vật có niên đại lịch sử khác nhau, các nhà khoa học còn khai quật được 10 khẩu súng thần công và gần 1 nghìn đầu đạn thần công. Tuy nhiên, hiện nay địa phương vẫn chưa lựa chọn được phương pháp tối ưu để bảo tồn và bảo vệ các di sản này. Ông Nguyễn Đăng Vũ, Giám đốc Sở Văn hóa,Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Ngãi cho biết: “Có nhiều ý kiến khác nhau có thể gìn giữ xác tàu tại nơi đó như hiện vật sống. Có ý kiến đề nghị phải  đưa xác tàu về bảo tàng để phục vụ nghiên cứu, trưng bày phục vụ tham quan du lịch. Chúng tôi cũng chờ đến hội thảo khảo cổ học dưới nước để, các nhà khoa học giúp chúng ta tìm một hướng đúng nhất”.

Sự tập trung quẩn thể nhiều di tích, hiện vật văn hóa dưới nước tại tỉnh Quảng Ngãi là hiếm có. Những phát hiện mới nhất về di sản dưới nước ở Quảng Ngãi cho một hình dung rõ hơn về “con đường tơ lụa” trên biển Đông, mở ra hướng nghiên cứu cho các nhà khảo cổ, cũng như tiềm năng phát triển du lịch biển ở Quảng Ngãi./.