Tại tỉnh Quảng Ninh, du lịch cộng đồng vùng dân tộc thiểu số nhiều năm gần đây phát triển mạnh mẽ, vừa giúp người dân có thêm thu nhập ổn định, giảm nghèo và vừa giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc.
Nghe âm thanh bài viết tại đây:
Những ngày cuối tuần, bản Thượng, thôn Khe Phương, xã Kỳ Thượng, lại tất bật công việc để đón các đoàn khách đến lưu trú. Thời gian qua, nơi đây là điểm đến ưa thích của khách du lịch trong nước và quốc tế... Dù phải vượt qua khoảng 60 km đường rừng với nhiều đoạn quanh co, sương mù bao phủ, nhưng bù lại, du khách được chiêm ngưỡng vẻ đẹp thiên nhiên hùng vỹ, khoáng đạt với rừng trúc, rừng dổi nguyên sinh được người Dao gìn giữ, hay được chèo thuyền trên các con suối nhỏ và thưởng thức các món ầm thực đặc sắc của địa phương, như: Cá suối, khoai sọ nương, gà nướng... hay được ngâm, tắm lá thuốc người Dao.
 Homestay Am Váp Farm giữa rừng già Kỳ Thượng nơi xa nhất thành phố Hạ Long. |
Những lợi thế tự nhiên tại bản Thượng, thôn Khe Phương, được anh Lý Tài Ngân, người Dao, cùng các cộng sự thực hiện mô hình du lịch cộng đồng có tên Am Váp Farm. Mô hình khai thác nhiều sản phẩm văn hóa địa phương dưới những nếp nhà sàn thơm mùi gỗ Sa Mộc ẩn hiện dưới màu xanh của rừng già.
Anh Lý Tài Ngân, Giám đốc công ty Am Váp Farm xã vùng cao Kỳ Thượng, cho biết: "Ban đầu thì người dân còn khá đắn đo... Tuy nhiên, du khách lên đây, bà con có thể bán khoai sọ nương, rau cải, mật ong trực tiếp cho người dân nên người trong bản rất ủng hộ. Bà con cũng đi hái lá thuốc trên rừng để cung cấp cho công ty đã tạo nguồn thu nhập thêm cho người dân."
 Trải nghiệm thực tế, hòa vào nhịp sống của người dân bản địa là điều du khách mong mỏi nhất khi đi du lịch cộng đồng. |
Không trực tiếp làm các mô hình lưu trú hay homestay, anh Đỗ Đức Uyên, người Tày, Hợp tác xã Thảo mộc Tuệ Lâm, xã Vô Ngại, huyện Bình Liêu, chọn làm các loại tinh dầu xả, hồi, quế, bưởi...vốn là nguyên liệu sẵn có ở địa phương. Đây là những sản phẩm của Chương trình mỗi xã, phường một sản phẩm (OCOP) của Quảng Ninh. Ngoài việc giới thiệu tại các hội chợ, Hợp tác xã đã đưa sản phẩm vào các cơ sở lưu trú và trưng bày, bán tại Lễ hội mùa vàng hay Lễ hội hoa Sở Bình Liêu... được du khách ưa chuộng.
Anh Đỗ Đức Uyên cho biết: "Ở Lễ hội mùa vàng, mỗi quầy hàng bán được 2 đến 3 triệu một ngày. Và cứ gom nhiều ngày thì đây là doanh thu rất lớn với chúng tôi. Tiêu thụ được hàng thì chúng tôi cũng khuyến khích bà con đi thu mua nguyên liệu nhiều hơn, trước đây thu mua nhỏ lẻ thì phải thuê thêm nhân công mới kịp làm."
 Mâm cơm với gà bản, xôi nếp nương, nhộng ong, cá suối... |
Trước đây, vì giao thông khó khăn, nhiều người đã đến Kỳ Thượng không còn muốn quay trở lại. Tuy nhiên, giờ đây, con đường bê tông nối liền Thành phố Hạ Long đến với Kỳ Thượng cùng những giá trị về rừng, về văn hóa của đồng bào các dân tộc đang níu chân và mời gọi du khách quay trở lại... Cũng từ mô hình du lịch cộng đồng, bà con đã tự tin giao tiếp, biết giữ gìn vệ sinh môi trường, vệ sinh an toàn thực phẩm và lan tỏa những giá trị văn hóa hóa đặc sắc của bản làng.
Để thúc đẩy phát triển du lịch bài bản, chuyên nghiệp, huyện Bình Liêu kết hợp với một đơn vị làm du lịch xây dựng các kịch bản, đào tạo kỹ năng cho bà con dân bản và hướng tới bảo tồn những giá trị văn hóa người Tày, Dao, Sán Chỉ khi làm du lịch cộng đồng.
Ông Phùng Hữu Ngọc Anh, Tổng giám đốc Cty CP du lịch Hà Nội, đơn vị triển khai các dự án du lịch cộng đồng tại Bình Liêu, cho biết: "Chúng tôi đào tạo tại chỗ và cầm tay chỉ việc cho đồng bào làm. Đặc biệt, chúng tôi muốn lưu giữ và bảo tồn nét kiến trúc nhà của người Dao Thanh Phán, Tày, Sán Chỉ để phục vụ du khách. Để các thế hệ sau này vẫn được lớn lên ở những mái nhà này và giúp du khách hiểu hơn về văn hóa, về tiếng nói của dân tộc mình."
 Lao động chính tại khu nghỉ dưỡng này là người Dao. |
Phát triển du lịch cộng đồng ở Bình Liêu dù còn nhiều việc phải làm nhưng đã góp phần quảng bá nét văn hóa đặc trưng của người dân tộc thiểu số đến với đông đảo du khách. Chủ động đổi mới cả tư duy và cách làm, người dân Khe Phương nói riêng và Kỳ Thượng nói chung đang nỗ lực từng ngày với mong muốn gắn du lịch cộng đồng với phát triển đời sống.