Hai tháng qua, cứ đều đặn 4 buổi/ tuần, khoảng 20 chị em phụ nữ người dân tộc Dao tại xã Sơn Dương, thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh, lại có mặt tại Nhà văn hóa thôn Đồng Bé để tham gia lớp học thêu thổ cẩm trên trang phục của người Dao.

Lớp học do bà Trương Thị Đông, dân tộc Dao Thanh Y, một trong những người có nhiều kinh nghiệm và tâm huyết với nghề thêu truyền thống của người Dao, trực tiếp truyền dạy. Yêu văn hóa dân tộc, bà Trương Thị Đông đã gửi cả tâm hồn, tình cảm để gìn giữ, truyền nghề cho thế hệ trẻ.

Bà Trương Thị Đông, dân tộc Dao Thanh Y, một trong những người có nhiều kinh nghiệm và tâm huyết với nghề thêu truyền thống của người Dao. Ảnh: VOV

Lớp học không có phấn trắng, bảng đen, dụng cụ học tập chỉ là những miếng vải thêu được bà Trương Thị Đông lựa chọn kỹ càng, các loại chỉ màu chia đều cho mỗi người trong từng túi riêng. Giờ học bắt đầu từ những bài truyền miệng, như: Chọn vải thêu, phối màu chỉ, sử dụng thành thạo các dụng cụ thêu, cách thêu các hoạ tiết, hoa văn thổ cẩm truyền thống… Bà Đông còn thêu mẫu trên những tấm vải nhỏ, cầm tay từng người căn khoảng cách đặt mũi kim. Trước mỗi buổi học, bà Đông đều soạn sẵn “giáo án” của mình lên trên tấm vải trắng để minh họa cho mọi người dễ hiểu.

Đến với lớp học, đa phần học viên đều chưa được tiếp cận nhiều đến nghề thêu thổ cẩm. Vì lẽ đó, các học viên được học từ những điều căn bản nhất để hiểu thế nào là mũi dài, mũi ngắn, cách đếm mũi, đếm sợi… và dần dần thêu được các nét hoa văn đơn giản.

Lớp học của bà Trương Thị Đông không chỉ truyền nghề truyền thống cho các chị em người dân tộc Dao mà còn là nơi chia sẻ, giúp mọi người cảm thấy thân thiết hơn qua những đường kim, mũi chỉ. Ảnh: VOV

Học viên Triệu Thị Thùy, 18 tuổi, cho biết: "Tôi học lớp cô Đông dạy từ tháng 10. Mới đầu học thấy hơi khó nhưng 1,2 tuần đã biết thêu. Tôi học lý thuyết song song với thực hành. Mới đầu học thêu dấu X, sau thêu hình con chim, lá cây… Tôi rất vui khi được học lớp thêu này và mong muốn thêu được 1 chiếc áo dân tộc Dao Thanh Phán dành tặng cho mẹ hoặc người thân. Việc này vừa giữ được bản sắc dân tộc vừa truyền lại cho con cháu, anh chị em sau này.

Bà Trương Thị Đông có bà nội và mẹ đẻ đều là người am tường về phong tục tập quán của người Dao. Chị gái của bà là nghệ nhân dân gian Trương Thị Quý, người nổi tiếng là hát hay, thêu giỏi ở địa phương. Học theo chị gái, bà Đông trở thành người rành rẽ kỹ thuật thêu đẹp nhất, tinh xảo nhất trên trang phục của người Dao. Nghề thêu đòi hỏi người thợ tính kiên nhẫn, cần cù, tỉ mỉ và chăm chỉ. Với người phụ nữ dân tộc Dao, trang phục phải thể hiện khả năng thẩm mỹ, sự sáng tạo, tinh tế trên từng đường kim, mũi chỉ. Qua đôi bàn tay khéo léo của bà Đông, những sợi chỉ tơ óng ả, nhiều màu sắc, như "vẽ" lên những câu chuyện, bức tranh độc đáo về thiên nhiên, con người đồng bào dân tộc Dao nơi đây.

Yêu và dành trọn tâm huyết với nghề thêu truyền thống của dân tộc, hơn 10 năm qua, bà Trương Thị Đông lặn lội đi các bản dạy thêu. Nhiều học viên của bà bây giờ cũng trở thành trợ giảng, truyền dạy đam mê cho những người khác.

Bà Trương Thị Đông chia sẻ: "Từ năm 2013, tôi dạy tại nhà cho mọi người xung quanh. Được Sở Văn hóa về khơi dậy bản sắc của dân tộc Dao, mở các lớp dạy nghề và mời tôi đến dạy, tôi sẵn sàng ngay. Sau lớp học thêu này, tôi thấy bản sắc dân tộc mình được nâng lên, ai cũng biết thêu, nhà ai cũng có một bộ trang phục, rất phấn khởi..."

Lớp học của bà Trương Thị Đông không chỉ truyền nghề truyền thống cho các chị em người dân tộc Dao mà còn là nơi chia sẻ, giúp mọi người cảm thấy thân thiết hơn qua những đường kim, mũi chỉ.

Bà Triệu Thị Thu, 46 tuổi, cho biết: "Khi làm đồng về, tôi tranh thủ ăn cơm rồi lên lớp. Chúng tôi được cô giáo chỉ bảo từng nét một. Các chị em kể chuyện cho nhau công việc đồng áng, giao lưu với nhau, vừa thêu vừa học hỏi nhau về làm ăn kinh tế, cách sống bình đẳng trong gia đình. Tôi cũng muốn khi khách du lịch đến đây sẽ quan tâm và ủng hộ sản phẩm thổ cẩm của bà con dân tộc Dao chúng tôi."

Bà Trương Thị Đông cho rằng khi có nhiều chị em biết làm trang phục dân tộc thì càng phải truyền dạy rộng rãi để kỹ thuật truyền thống của dân tộc Dao không bị mai một. Do đó, bà luôn tâm niệm phải tiếp tục truyền dạy lại cho thế hệ trẻ, vừa để văn hóa dân tộc được lưu giữ và phát huy, vừa góp phần phát triển kinh tế từ chính nghề thêu truyền thống, tạo công ăn việc làm và thu nhập cho chị em phụ nữ dân tộc Dao ở địa phương.