Đêm 24/10, nhạc sĩ, nhà nghiên cứu âm nhạc Nguyễn Quang Long thông tin, nhạc sĩ Thao Giang - tác giả Giải thưởng Nhà nước về văn học, nghệ thuật; người tâm huyết, góp phần hồi sinh, gìn giữ nghệ thuật hát xẩm và âm nhạc dân tộc, đã qua đời.
Nhạc sĩ Thao Giang, tên thật là Nguyễn Văn Vĩnh, sinh năm 1948, tại Phú Thọ. Quê gốc ông ở Thanh Oai (Hà Nội). Ông có thiên hướng âm nhạc dân tộc từ sớm. Năm 8 tuổi, ông mạnh dạn thi tuyển lớp sơ cấp khóa 1 của Trường Âm nhạc Việt Nam (nay là Học viện Âm nhạc quốc gia Việt Nam), thi đỗ và theo học đàn nhị. Sau nhiều năm học tập tại đây, ông được giữ lại tham gia công tác giảng dạy. Ông cũng từng được cử sang Ấn Độ 5 năm để học tập, biểu diễn giao lưu.
Nhạc sĩ Thao Giang có công lớn trong việc “hồi sinh” xẩm Hà thành.
Tâm huyết với đàn nhị và mong muốn có tác phẩm dành riêng cho đàn nhị, nhạc sĩ Thao Giang theo học sáng tác và bắt đầu viết tác phẩm cho nhạc cụ truyền thống này. Trong đó, “Kể chuyện ngày mùa” được coi là tác phẩm mẫu mực cho đàn nhị. Ngoài ra, ông còn có những sáng tác nổi bật cho nhạc cụ dân tộc như “Hương rừng” (tam thập lục), “Ao cá Bác Hồ” (đàn tranh), “Du thuyền trên sông Hương” (đàn bầu), “Đường xa vui những tiếng đàn” (đàn tỳ bà), “Hương xuân” (dàn nhạc dân tộc hòa tấu)…
Muốn đi sâu sưu tầm, nghiên cứu, phục dựng các loại hình âm nhạc dân tộc, đặc biệt là các thể loại có nguy cơ thất truyền, năm 2005, nhạc sĩ Thao Giang cùng Giáo sư Phạm Minh Khang thành lập Trung tâm Phát triển nghệ thuật âm nhạc Việt Nam thuộc Hội Nhạc sĩ Việt Nam. Bên cạnh công tác sưu tầm, nghiên cứu, Trung tâm Phát triển nghệ thuật âm nhạc Việt Nam còn là nơi truyền dạy, đào tạo, biểu diễn, giới thiệu tác phẩm âm nhạc truyền thống.
Nhạc sĩ Thao Giang là người tâm huyết và có công lớn trong việc “hồi sinh” xẩm Hà thành. Ông đã tổ chức chương trình “Hà thành 36 phố phường” biểu diễn hát xẩm và các loại hình nghệ thuật truyền thống vào dịp cuối tuần tại khu vực phố cổ Hà Nội, thu hút nhiều đối tượng khán giả, tạo nên một nét đẹp văn hóa của Thủ đô. Ngoài phục dựng, bảo tồn các làn điệu xẩm cổ, nhạc sĩ Thao Giang còn dày công nghiên cứu, chỉnh lý để loại hình nghệ thuật này gần gũi, hấp dẫn khán giả hiện nay.
Nhạc sĩ Thao Giang được tặng Giải thưởng Nhà nước về văn học, nghệ thuật năm 2022 với các tác phẩm “Kể chuyện ngày mùa”, “Tình quê hương”.