Vở diễn Ngày xưa là một tác phẩm sân khấu Pháp-Việt, được chuyển thể từ những sự tích và truyền thuyết dân gian lâu đời tại Việt Nam (từ những năm 300 trước công nguyên) do đạo diễn Pháp Quentin Delorme dàn dựng.

Sau một thời gian dài tập luyện các nghệ sĩ Pháp và Việt Nam của Xưởng Kịch và Nghệ thuật ATH sẽ trình diễn “Ngày xưa” vào ngày 22.09 (Chủ nhật), tại trường Pháp quốc tế Alexandre Yersin, 44 Gia Thượng, Ngọc Thụy, Long Biên, Hà Nội.

Khán giả có cơ hội trải nghiệm sự đa dạng của loại hình nghệ thuật sân khấu, thông qua ba sự tích khác nhau. Dự án sáng tạo này được kỳ vọng sẽ là một vở diễn hấp dẫn và hào sảng, như truyền thống của một vở kịch đại chúng đích thực.

Cảnh trong vở Ngày xưa.

Vở kịch “Ngày xưa” lấy cảm hứng chủ yếu từ ba sự tích dân gian được chuyển thể thành kịch là Thần trụ trời (sự tích về cội nguồn của thế gian), Con rồng cháu tiên (câu chuyện về sự ra đời của xã hội Việt Nam) và Sự tích trầu cau (minh họa mối liên kết căn bản giữa con người và thiên nhiên). Ba sự tích kết hợp lại tạo nên một vở diễn đầy màu sắc, trong đó mỗi câu chuyện lần lượt mở ra và cùng nhau cộng hưởng. “Thuở ấy, chưa có gì được sinh ra, thế gian còn hỗn độn. Thế rồi trời đất phân đôi, mặt trăng, mặt trời được sinh ra, và con người xuất hiện. Họ đã phải đấu tranh cho vùng đất của mình, với sự phù trợ của Đức Phật”.

Được trích từ cuốn “Đầm Nhất Dạ và các truyền thuyết khác của Việt Nam” của nhà văn Trần Huy Minh, ba sự tích đậm chất thần thoại này vẫn được lưu truyền đến nay và có một điểm chung nổi bật đó là sự kết hợp hài hòa giữa trí tưởng tượng, sự siêu nhiên và chủ nghĩa hiện thực.

Thôi thúc bởi ý tưởng về một loại hình kịch đại chúng mang đến cơ hội tiếp cận văn hóa và giáo dục cho tất cả mọi người, đạo diễn Pháp Quentin Delorme mong muốn đưa khán giả vào một cuộc du hành ảo diệu, kỳ thú thông qua vở diễn "Ngày xưa", một tác phẩm kịch phù hợp với mọi lứa tuổi nhờ vào các hình thức biểu đạt đa dạng, mới mẻ, độc đáo mà vẫn dễ tiếp cận trong cách dàn dựng và biên đạo.

Cảnh trong vở diễn.

ATH là xưởng kịch và nghệ thuật chuyên sản xuất các chương trình biểu diễn và đào tạo sân khấu kịch tại Hà Nội. Đội ngũ gồm những nghệ sĩ đến từ nhiều nền văn hóa khác nhau, ATH có mục đích thúc đẩy một nền văn hóa dễ tiếp cận, tạo sự gắn kết xã hội và khơi gợi sự suy ngẫm. Bởi vậy, vở diễn Ngày xưa quy tụ các nghệ sĩ Việt Nam và Pháp cũng nhằm mục đích kết hợp hai ngôn ngữ, hai nền văn hóa, các xu hướng thẩm mỹ cùng những quy chiếu lịch sử và đương đại của họ. Dự án nhằm mục đích tạo ra một vở diễn kép có thể được ngắm nhìn qua hai lăng kính văn hóa. Qua không gian thử nghiệm sân khấu này, nơi hai nền văn hóa được hòa trộn một cách tinh tế, "Ngày xưa" muốn hướng tới việc tạo ra một loại chất liệu vượt qua những khác biệt và từ đó mang một tầm vóc phổ quát hơn.

Cảnh trong vở diễn.

Trong một vũ trụ mà chất thơ của cuộc sống vẫn mang đầy đủ ý nghĩa của nó, vở kịch Ngày xưa đưa chúng ta vào hành trình khám phá một nền văn hóa thăng hoa thông qua hình tượng của Rồng, của những vị Thần, của yêu quái, linh hồn và ác quỷ. Vào thời điểm mà xã hội của chúng ta đang phải đối mặt với sự trỗi dậy của chủ nghĩa cá nhân, của chủ nghĩa tiêu dùng cùng sự xâm lấn của công nghệ, các sáng tạo nghệ thuật dựa trên các sự tích và câu chuyện thần thoại dường như rất cần thiết bởi sự tích tạo cầu nối giữa quá khứ và hiện tại. Chúng nhắc nhở chúng ta về nguồn cội, về các giá trị truyền thống, về sự phong phú, đa dạng của các giá trị phi vật thể trong mỗi nền văn hoá.

Cảnh trong vở diễn.

Có thể nói sự tích là nền tảng văn hóa, khai mở những giá trị mà các thành viên trong xã hội cùng nhau sẻ chia và làm sống lại trí tưởng tượng của cả cộng đồng.

Sự tích còn mang tính phổ quát bởi chúng đề cập đến những câu hỏi lớn của đời người (con người đến từ đâu, sinh ra thế nào, sự truyền thừa của các nghi lễ tổ tiên, mối liên hệ giữa tự nhiên và con người, con người khi đối mặt với cái chết và các mối quan hệ tình cảm, v.v.).

Đạo diễn Quentin Delorme cho biết: “Thông qua việc tái hiện truyền thuyết về Âu Cơ, về quá trình hình thành Hồ Tây hay đỉnh núi Thạch Môn... tôi khao khát đưa khán giả trở về với cội nguồn của một nền văn hóa phong phú hơn, mang tính cộng đồng hơn và nhân văn hơn. Thông qua việc tái hiện lại ba sự tích kinh điển, mang tính nền tảng của văn hóa Việt Nam, tôi cũng muốn nêu bật những điểm tương đồng vô cùng rõ nét giữa nền văn hóa Việt Nam với các nền văn hóa khác trên thế giới. Sự tích là một chất liệu có khả năng gắn kết, mang tính phổ quát và trường tồn với thời gian. Tôi tin rằng đây là những vũ khí sử thi, vi diệu và tuyệt vời cho phép tạo ra một nền văn hóa phổ quát hơn, một nền văn hóa đang bị đe dọa bởi sự trỗi dậy của chủ nghĩa cá nhân”.

Vở kịch Ngày xưa là nơi mỗi người đều tìm thấy chính mình trong đó bất kể khán giả đến từ Việt Nam, Pháp hay từ các quốc gia khác, là trẻ em hay người lớn và bất kể địa vị xã hội của người đó là gì bởi vở kịch sử dụng những quy chuẩn văn hóa toàn cầu: âm nhạc, trình chiếu video, truyện tranh, nghệ thuật múa rối, bi kịch Hy Lạp…

“Ngày xưa” vì thế sẽ là một chuyến du hành thú vị và đầy hào hứng, được mang tới thông qua các hình thức biểu đạt nghệ thuật hết sức phong phú.