Nghệ sỹ nhân dân Tuệ Minh là một trong những diễn viên tài năng của nền điện ảnh Việt Nam từ những thập niên 70. Bà cũng là hội viên sáng lập Hội Điện ảnh Việt Nam và hội viên Hội Nghệ sĩ Sân khấu với những cống hiến không biết mệt mỏi, góp phần không nhỏ trong sự nghiệp xây dựng và phát triển ngành điện ảnh Việt Nam.
Nghe âm thanh bài viết tại đây:
 Nghệ sĩ nhân dân Tuệ Minh thời trẻ |
Nữ nghệ sĩ Tuệ Minh sinh năm 1938 trong một gia đình trí thức ở Hà Nội. Trong mắt những người Hà Nội đương thời, bà là một tiểu thư có nhan sắc xinh đẹp, đài các và duyên dáng… Bà vốn là diễn viên của Đoàn văn công Trung ương từ năm 15 tuổi trong vai trò là một diễn viên kịch, hát chèo và múa. Sau đó, nghệ sĩ Tuệ Minh trúng tuyển lớp diễn viên khóa đầu của điện ảnh cách mạng Việt Nam từ những năm 1959 - 1962. Nhắc đến bà, nhiều người ở thế hệ trước thường nhớ ngay đến hình ảnh một nữ diễn viên có những sáng tạo vô cùng độc đáo trong diễn xuất.
Nói về diễn viên Tuệ Minh, nhà biên kịch Trịnh Thanh Nhã cho rằng bà là người có bản năng nghệ sỹ, đủ khả năng đảm đương mọi vai diễn. "Khi NSND Tuệ Minh nhận vai chính đầu tiên thì ngay lập tức chị có giải thưởng. Có nghĩa là khi đặt chị đúng vào cương vị để có thể phát lộ tài năng thì chị không thua kém ai cả. Nhưng năng lực diễn xuất của chị là một trong những điều rất đặc biệt. Chị ấy đã có những phút diễn xuất rất xuất thần, diễn xuất nội tâm của chị ấy quá sâu sắc và nó được nén lại, chỉ được bộc lộ qua ánh mắt."
Không có lợi thế sắc vóc, nhưng NSND Tuệ Minh luôn tạo ra những khoảnh khắc diễn xuất cực kỳ sống động trong những vai diễn rất ngắn. Biên kịch Trịnh Thanh Nhã đánh giá: "Ngay cả khi chị Tuệ Minh đóng vai chính thứ. Thời lượng chị xuất hiện không dài nhưng những vai ấy giống như những nốt chấm phá mà nếu như thiếu nó thì không thể hoàn thành. Vì thế mà có thể thấy việc chị nâng tầm vai diễn lên một đẳng cấp khác. Nhờ năng lực diễn xuất của chị ấy thì từ 1 vai có thể chỉ là phụ nhưng chị ấy đã để lại dấu ấn ở trong đó và người ta thừa nhận, nhắc đến chị trong phim và không thể không nhắc đến chị trong bộ phim đấy. Đó là một trong những năng lực mà các đạo diễn đều rất thích khi và tin tưởng khi giao vai cho chị."
Nếu như trên sân khấu, nghệ sĩ Tuệ Minh để lại tên tuổi với nhiều vai diễn để đời, trong đó có nhân vật Phượng trong vở kịch “Cách mạng” của nhà văn Nguyễn Khải thì trong điện ảnh, bà cũng là một trong số các diễn viên sớm ghi dấu ấn với rất nhiều vai diễn trong nhiều tác phẩm kinh điển của điện ảnh cách mạng Việt Nam: vai chị Thơm trong "Một ngày đầu thu" (đạo diễn Huy Vân, Hải Ninh); chị Y trong "Nguyễn Văn Trỗi" (đạo diễn Bùi Đình Hạc); Hương trong "Vợ chồng anh Lực" (đạo diễn Trần Vũ); Thương trong "Vĩ tuyến 17 ngày và đêm" (đạo diễn Hải Ninh); chị bán gạo trong "Em bé Hà Nội" (đạo diễn Hải Ninh); Xơ Xuyên trong "Ngày lễ Thánh" (đạo diễn Bạch Diệp), “Chung một dòng sông”, “Dòng sông âm vang”...
Trong sự nghiệp, bà được đánh giá là người nghệ sĩ đa năng khi thể hiện nhiều vai trò như diễn viên điện ảnh, diễn viên truyền hình, diễn viên kịch nói, lồng tiếng...
Đặc biệt, với truyền thanh, nhiều thế hệ thính giả Đài Tiếng nói Việt Nam và Đài Hà Nội còn nhớ mãi giọng đọc trong trẻo, đầy cảm xúc của NSND Tuệ Minh trong các chương trình "Đọc truyện đêm khuya", "Đọc truyện thiếu nhi", đóng kịch truyền thanh.
Nghệ sỹ ưu tú Minh Châu từng công tác trong đoàn kịch của Hãng phim Điện ảnh Việt Nam cùng NSND Tuệ Minh chia sẻ: “Ngoài khả năng diễn xuất, chị Tuệ Minh còn có giọng nói rất thuyết phục người xem. Cứ mỗi đêm xem chị diễn trên sân khấu tôi có cảm giác như mình nuốt từng câu một bởi cách thể hiện từng câu nói của chị rất đa dạng, tạo được sức hấp dẫn riêng của người diễn viên. Làm thế nào để chuyển tải được lời thoại của nhân vật từ kịch bản đến với trái tim của người xem, đó là điều thành công của NSND Tuệ Minh. Bản thân mình là 1 người nghệ sỹ, diễn viên mà khi xem mình cũng còn ngưỡng mộ thì khán giả chắc chắn có những ấn tương về nghệ sỹ rất nhiều.”
Sau này, khi không tham gia diễn xuất nữa, với sự động viên của người bạn đời là nhà thơ Nguyễn Đình Thi, bà còn mạnh dạn viết kịch bản, làm phim truyện video. Những nỗ lực cống hiến cho nghệ thuật nước nhà của nữ nghệ sĩ đã được ghi nhận dưới nhiều hình thức. Bà là một trong những nữ nghệ sĩ đầu tiên được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ ưu tú. Năm 2016, bà vinh dự được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ nhân dân.
Cuối tháng 02/2018, vào đúng ngày sinh nhật lần thứ 80 của NSND Tuệ Minh, bà từ giã cõi đời để lại sự thương tiếc cho nhiều đồng nghiệp cũng như công chúng yêu điện ảnh Việt Nam. Những cống hiến hết mình của bà dành cho môn nghệ thuật thứ 7 sẽ mãi là tấm gương để các thế hệ nghệ sỹ, diễn viên đi sau học hỏi và noi theo.