Theo quyết định của Cơ quan Thực thi di trú và Hải quan Mỹ (ICE), Mỹ sẽ không cấp thị thực cho những sinh viên thuộc các trường giảng dạy hoàn toàn bằng hình thức trực tuyến trong học kỳ mới vào tháng 9 này. Do ảnh hưởng của dịch Covid-19, trong học kỳ mùa thu, nhiều trường tại Mỹ tổ chức dạy trực tuyến khiến sinh viên đang học ở Mỹ năm học 2019-2020 theo thị thực F-1 và M-1 có nguy cơ bị xem là cư trú bất hợp pháp và có thể bị trục xuất.

Trong khi những sinh viên đã về nước không thể quay trở lại Mỹ bởi các lệnh hạn chế đi lại. Nhiều du học sinh, đặc biệt là các sinh viên mới, cũng sẽ không thể đến Mỹ kịp trong học kỳ mùa thu. Dù đã hoàn thành chương trình học kỳ I và trở về Việt Nam tránh dịch, nhưng Đỗ Mạnh Đức, sinh viên trường ĐH Depauw lo lắng hơn cho các bạn mình đang “mắc kẹt” ở Mỹ, nhất là với quy định mới về thị thực. Mạnh cho biết: "Trường của cháu bây giờ những bạn ở lại có 2 trường hợp: một là kẹt về không về, thứ 2 là các bạn chủ động chờ để năm sau học luôn. Lệnh mới này mà không về được không biết thế nào. Có thể phải có nhiều chuyến bay giải cứu khác hoặc bay thương mại. Cháu đang nghiên về việc cháu ở lại đây. Cháu sẽ học online ở trường cháu nhưng ở VN".

Trong năm học 2019 - 2020, số du học sinh Việt Nam tại Mỹ gần 25.000 người. Kể từ khi Mỹ tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia ngày 18/3 cho đến nay, ước lượng có khoảng 5.000 du học sinh Việt Nam về nước và số còn lại khoảng 20.000. Do một số nước chưa mở các chuyến bay thương mại quốc tế trong đó có Việt Nam và chưa có lịch bay chính thức nên du học sinh Việt Nam có thể không trở về nước trước tháng 9/2020 để tuân theo thông báo của cơ quan di trú Mỹ.

Theo Đỗ Khánh Linh, nghiên cứu sinh tại trường ĐH Johns Hopkins, thông báo của Cơ quan Thực thi di trú và Hải quan Mỹ ICE thực ra không phải là một quy định mới mà nó đã được quy định trong đạo luật về nhập cư và quốc tịch. Học online hoàn toàn thì không cần phải nhập cảnh vào Mỹ. Tuy nhiên, việc thực thi điều luật này trong bối cảnh đại dịch toàn cầu như hiện nay mới là điều mà các du học sinh lo lắng, hoang mang.

Khánh Linh chia sẻ: "Vẫn có khả năng, thí dụ như các học sinh quay trở lại mà nó bùng dịch và buộc các trường phải quay trở lại học online hết thì lúc đấy du học sinh không biết là thế nào đấy? Đó cái mà bây giờ là bọn cháu đang lo lắng nhất. Bây giờ sang bên đấy rồi mà nó lại dịch lại nghỉ hết thì bay thì không bay được mà ở lại thì lại là bất hợp pháp".

Là cựu du học sinh, Đặng Hữu Phước hiện đang sinh sống tại TP Hồ Chí Minh cho biết, những thay đổi về thị thực nhằm đưa học sinh quay trở lại trường học và đảm bảo việc quản lý học sinh quốc tế như trước giờ Mỹ vẫn làm. Vì thế, theo Đặng Hữu Phước, các bạn du học sinh không nên quá lo lắng, bởi hầu hết các trường đều đã lên phương án giảng dạy trực tiếp nên việc mà các bạn bị yêu cầu rời khỏi nước Mỹ ra trường không có các hình thức trực tiếp là rất ít. Thứ hai nữa là các bạn cần phải kiểm tra thông tin cập nhật từ nhà trường của mình đang theo học từ trên website của nhà trường hoặc các trường đều rất chủ động thông báo tới quốc tế qua email. Ngoài ra đối với một số bạn về quyết định sẽ về nước thì trong thời điểm này các bạn nhanh chóng liên hệ với Đại sứ quán Việt Nam tại Hoa Kỳ ở khu vực phụ trách khu vực tiểu ban cấp đăng ký về nước.

Trước thông tin du học sinh Việt Nam có thể bị “trục xuất” khỏi Mỹ do quy định mới về thị thực, Ông Phạm Quang Hưng, Cục trưởng Cục Hợp tác quốc tế (Bộ Giáo dục và đào tạo) cho biết: "Qua trao đổi, chúng tôi được biết là các trường đại học sẽ có những giải pháp để bảo vệ quyền lợi cho sinh viên của mình. Bộ Ngoại giao Mỹ cũng trấn an bằng thông báo khẳng định rằng là sinh viên quốc tế luôn được chào đón học tập tại Mỹ. Cục hợp tác quốc tế đã có buổi làm việc với đại sứ quán Mỹ tại VN. Tại buổi làm việc này thì chúng tôi có trao đổi về một số những vướng mắc để đề nghị xem xét giải quyết, đồng thời cũng đề nghị là đại sứ quán hỗ trợ lưu học sinh Việt Nam để đảm bảo quyền lợi học tập cho các em tại Mỹ".

Bộ Giáo dục và đào tạo cũng đề nghị các lưu học sinh cần bình tĩnh, chủ động tìm hiểu về các hướng xử lý của nhà trường để có giải pháp phù hợp. Trong trường hợp các du học sinh phải về nước học online tại Việt Nam thì cần đăng ký với Đại sứ quán Việt Nam tại Mỹ. Bộ sẽ phối hợp với Bộ Ngoại giao báo cáo Ban Chỉ đạo quốc gia về phòng chống dịch COVID-19, Chính phủ và đề xuất tổ chức các chuyến bay đến Mỹ để đưa các du học sinh Việt Nam về nước. Bộ Giáo dục và đào tạo sẽ tiếp tục làm việc với các cơ quan liên quan, đặc biệt là Đại sứ quán Mỹ tại Việt Nam, cập nhật tình hình và có giải pháp hỗ trợ phù hợp, kịp thời cho các du học sinh.