Kể từ khi gia nhập ASEAN (7/1995), Việt Nam luôn là một thành viên tích cực và có trách nhiệm với khu vực. Việc Việt Nam phát huy tốt vai trò dẫn dắt của Chủ tịch ASEAN 2020 trong bối cảnh đại dịch Covid-19 đã một lần nữa ghi đậm những đóng góp của Việt Nam cho ASEAN trong suốt 25 năm qua, cũng như khẳng định vị thế và vai trò của quốc gia có trách nhiệm trong khu vực.
Những đóng góp của Việt Nam cho sự lớn mạnh của ASEAN
Năm 2020 là năm có ý nghĩa với Việt Nam khi vừa là Chủ tịch luân phiên lần thứ ba vừa kỉ niệm 25 năm gia nhập ASEAN. Trong suốt 25 năm qua, Việt Nam đã đưa ra nhiều sáng kiến và đã được hiện thực hóa, trong đó phải kể đến Hội nghị Bộ trưởng quốc phòng mở rộng (ADMM+) hay thành lập Uỷ ban thúc đẩy và bảo vệ quyền phụ nữ và trẻ em ASEAN. Năm 2010, nước Chủ tịch Việt Nam tạo được đồng thuận về quyết định mở rộng Hội nghị Cấp cao Đông Á (EAS) cho Nga và Mỹ tham gia.
 Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh tham dự các hoạt động kỉ niệm ngày thành lập ASEAN. Nguồn: VOV |
Trong vai trò điều phối, Việt Nam đã làm tốt việc kết nối, mở rộng và làm sâu sắc quan hệ giữa ASEAN với các đối tác chiến lược như Trung Quốc, Mỹ, Nga, Nhật Bản, Hàn Quốc, Liên minh Châu Âu (EU), Australia và Ấn Độ. Bên cạnh đó, Việt Nam cũng tích cực triển khai lộ trình tổng thể xây dựng cộng đồng ASEAN, tham gia soạn thảo sáng kiến liên kết ASEAN, góp phần thu hẹp khoảng cách phát triển và hỗ trợ các thành viên mới hội nhập khu vực.
Đánh giá về vai trò và những đóng góp của Việt Nam trong suốt 25 năm qua, Đại sứ Trần Đức Bình, trưởng phái đoàn Việt Nam bên cạnh ASEAN, cho biết: “Có thể nói là trong 25 năm qua và trong thời gian gần đây, Việt Nam là một quốc gia thành viên có trách nhiệm, chủ động, tích cực trong tất cả các hoạt động của ASEAN. Chúng ta có nhiều đóng góp quan trọng cho sự phát triển và lớn mạnh của cộng đồng ASEAN. Chúng ta luôn nằm trong nhóm nước có tỷ lệ cao nhất trong việc thực hiện kế hoạch tổng thể về xây dựng cộng đồng ASEAN. Việt Nam ngày càng tham gia rất tích cực trong các hoạt động hợp tác của ASEAN, tăng cường củng cố đoàn kết, thống nhất trong ASEAN và củng cố vai trò trung tâm của ASEAN trong duy trì hợp tác, hoà bình và ổn định trong khu vực.”
 Đại sứ Trần Đức Bình (trái) và Tổng thư ký ASEAN, Dato Lim Jock Hoi (giữa) nhận bàn giao dự án hỗ trợ ứng phó Covid-19 từ Hàn Quốc. Nguồn: VOV |
Một trong kết quả quan trọng năm 2019 là Việt Nam cùng các nước thành viên đã xây dựng và thông qua quan điểm về Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, giúp hình thành lập trường chung của ASEAN về vấn đề này. Bên cạnh đó, Việt Nam đã và đang cùng các nước ASEAN nỗ lực để sớm đạt được “Bộ quy tắc ứng xử trên biển Đông” (COC) với Trung Quốc vốn đang bị trì hoãn do đại dịch toàn cầu.
Cũng trong năm 2019, Việt Nam tham thúc đẩy thông qua, hoàn tất đàm phán Hiệp định Thương mại Dịch vụ, xây dựng lộ trình cắt giảm hàng rào phi thuế quan và kết thúc đàm phám Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP), dự kiến sẽ được kí năm 2020 tại Việt Nam. Ngoài ra, Việt Nam còn tham gia tích cực và hỗ trợ triển khai sáng kiến của các nhiệm kỳ Chủ tịch trước.
Việt nam thể hiện vai trò lãnh đạo mạnh mẽ trong năm 2020
Năm 2020, Cộng đồng ASEAN đã kịp thời hành động, chủ động thích ứng, gắn kết các quốc gia đối phó với đại dịch Covid-19 đang hoành hành trên toàn cầu. Sau sự thành thành công của Hội nghị cấp cao đặc biệt ASEAN và ASEAN +3 về ứng phó với Covid-19 (tháng 4/2020), Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 36 cũng được tổ chức trực tuyến lần đầu tiên (tháng 6/2020).
Tại Hội nghị Cấp cao này, các quốc gia thành viên đã đưa ra Tuyên bố Tầm nhìn của các nhà lãnh đạo ASEAN về gắn kết và chủ động thích ứng: Vượt lên thách thức và hướng tới phát triển bền vững, trở thành kim chỉ nam cho ASEAN trên con đường phát triển và hội nhập. Dưới sự dẫn dắt của Việt Nam, các quốc gia trong khu vực đã cùng chia sẻ những kết quả ban đầu đáng khích lệ trong cuộc chiến chống Covid-19 và các sáng kiến như lập Quỹ ứng phó dịch Covid-19 của ASEAN, Kho dự trữ vật tư y tế của khu vực, Bộ quy trình vận hành tiêu chuẩn của ASEAN cho các tình huống y tế công cộng khẩn cấp, xây dựng Kế hoạch phục hồi toàn diện sau dịch bệnh. Với kết quả này, lãnh đạo các nước ASEAN đánh giá cao vai trò dẫn dắt và sự năng động của Chủ tịch ASEAN 2020 của Việt Nam.
Tổng thư ký ASEAN, ông Dato Lim Jock Hoi đánh giá: “Việt Nam đã thể hiện “tầm lãnh đạo mạnh mẽ” trong việc dẫn dắt một phản ứng tập thể của khu vực trước đại dịch Covid-19. ASEAN đã đoàn kết và nhanh chóng ứng phó với đại dịch kể từ tháng 2.Những phản ứng mạnh mẽ của ASEAN phần lớn là do sự lãnh đạo của Việt Nam, đặc biệt trong việc thúc đẩy các quốc gia thành viên đối thoại và hợp tác thông qua một loạt các hội nghị trực tuyến. Chúng ta hoàn toàn có thể vượt qua thử thách của dịch Covid-19 với sự đồng thuận, kiên cường và nỗ lực.
Năm 2020 đem lại cho Việt Nam nhiều thách thức khi đồng thời đảm nhiệm vai trò kép vừa là Chủ tịch ASEAN, vừa là Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2020-2021. Với tinh thần “Gắn kết và chủ động thích ứng” như chính chủ đề mà Việt Nam đưa ra cho Năm Chủ tịch ASEAN 2020, Việt Nam đã hoàn thành tốt các nhiệm vụ với tinh thần trách nhiệm và sáng tạo, Việt Nam đã đóng góp cho sự phát triển lớn mạnh và bền vững của ASEAN, đồng thời cho thế giới thấy một ASEAN có nội lực, bản lĩnh, cùng vượt qua khó khăn, thử thách.