Nhận lời mời của Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng, Tổng thống Ấn Độ Ram Nath Kovind và Phu nhân sẽ thăm cấp Nhà nước tới Việt Nam từ ngày 18-20/11/2018. Đây là chuyến thăm đầu tiên của Tổng thống Ram Nath Kovind tới Việt Nam và cũng là chuyến thăm đầu tiên đến khu vực châu Á kể từ khi nhậm chức Tổng thống vào tháng 7/2018. Chuyến thăm có ý nghĩa quan trọng trong việc tiếp tục củng cố và phát triển quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam-Ấn Độ đang trên đà phát triển tốt đẹp.

Quan hệ hữu nghị truyền thống tốt đẹp

Quan hệ hữu nghị truyền thống lâu đời giữa Việt Nam và Ấn Độ hình thành từ những thập niên đầu thế kỷ XX, được Chủ tịch Hồ Chí Minh và Thủ tướng Jawaharlan Nehru đặt nền móng, các thế hệ lãnh đạo cùng nhân dân hai nước dày công vun đắp. Hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao ngày 7/1/1972. Ấn Độ tích cực ủng hộ Việt Nam trong các cuộc kháng chiến giành độc lập, thống nhất trước đây, cũng như trong sự nghiệp đổi mới và phát triển kinh tế sau này. Năm 1954, Ấn Độ mở Tổng Lãnh sự quán tại Hà Nội. Năm 1956, Việt Nam lập Tổng lãnh sự quán tại New Delhi. Năm 2007, hai bên tuyên bố chính thức thiết lập quan hệ “Đối tác chiến lược”. Đặc biệt, tháng 9/2016, quan hệ song phương được nâng cấp lên “Đối tác chiến lược toàn diện”, phản ánh sự phát triển sâu rộng, tin cậy và hiệu quả của quan hệ Việt Nam - Ấn Độ.

Tổng thống Ấn Độ Ram Nath Kovind. Ảnh: Indian Express.

Thời gian gần đây, quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam-Ấn Độ tiếp tục phát triển tốt đẹp. Tin cậy chính trị ngày càng được thắt chặt thông qua việc duy trì đều đặn các chuyến thăm, tiếp xúc cấp cao và các cấp, trên kênh Đảng, Nhà nước, Chính phủ, Quốc hội, địa phương và giao lưu nhân dân. Từ đầu năm 2018, Chủ tịch nước Trần Đại Quang đã thăm cấp Nhà nước đến Ấn Độ (tháng 3/2018), Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc dự Hội nghị cấp cao ASEAN -Ấn Độ và kỷ niệm 69 năm Ngày Cộng hòa Ấn Độ (tháng 1/2018), Bộ trưởng Quốc phòng Ấn Độ thăm Việt Nam tháng 6/2018 và Bộ trưởng Ngoại giao Ấn Độ thăm Việt Nam tháng 8/2018.

Quan hệ Việt Nam-Ấn Độ đang có những bước tiến chuyển quan trọng, nhất là sau khi hình thành khuôn khổ quan hệ Đối tác toàn diện và các chuyến thăm song phương của Lãnh đạo cấp cao hai nước. Hai bên có những cơ chế hợp tác hiệu quả. Cơ chế Ủy ban Liên Chính phủ Việt Nam-Ấn Độ về kinh tế, thương mại và khoa học, kỹ thuật, gọi tắt là Ủy ban hỗn hợp (họp luân phiên 2 năm một lần ở cấp Bộ trưởng Ngoại giao) đã tiến hành họp được 15 kỳ họp. Kỳ họp lần thứ 16 được tổ chức tại Hà Nội từ ngày 27-28/8/2018. Hai bên đã tiến hành Tham khảo chính trị lần 10 và Đối thoại chiến lược lần 7 tại New Delhi từ ngày 8-10/4/2018.

Hợp tác quốc phòng giữa hai nước tiếp tục phát triển tốt và hiệu quả, trở thành trụ cột quan trọng và chiến lược; được mở rộng trong cả 3 quân binh chủng: Hải, lục, không quân và tập trung vào 3 lĩnh vực: Đào tạo, công nghiệp quốc phòng và tàu thăm viếng. Hai bên đã tổ chức cơ chế Đối thoại An ninh lần thứ nhất cấp Thứ trưởng (tháng 7/2018); tăng cường chia sẻ thông tin và kinh nghiệm phòng chống tội phạm xuyên quốc gia, khoa học hình sự, phòng chống ma túy, tội phạm mạng, tội phạm công nghệ cao, chống khủng bố.

Hai bên phối hợp chặt chẽ và ủng hộ lẫn nhau tại các diễn đàn đa phương (Hội nghị Á – Âu, Diễn đàn Khu vực ASEAN, Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN mở rộng…), nhất là trong khuôn khổ Liên hợp quốc. Hai bên ủng hộ lẫn nhau vào Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc, Hội đồng Kinh tế-Xã hội Liên hợp quốc (ECOSOC), Hội đồng Nhân quyền. Việt Nam ủng hộ Ấn Độ là Ủy viên Thường trực khi Hội đồng Bảo an mở rộng … Việt Nam ủng hộ Ấn Độ thực hiện Chính sách “Hành động hướng Đông”, các sáng kiến kết nối khu vực, hỗ trợ phát triển Tiểu vùng Campuchia-Lào-Myanmar-Việt Nam, Sông Hằng - Sông Mê Công (MGC).

Ấn Độ có lập trường khá tích cực và nhất quán trong vấn đề Biển Đông, nhấn mạnh tầm quan trọng của hòa bình, ổn định, an toàn, an ninh và tự do hàng hải, hàng không, giải quyết hòa bình các tranh chấp, tôn trọng luật pháp quốc tế, thúc giục xây dựng Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) hiệu quả, phù hợp và mang tính ràng buộc pháp lý.

Hợp tác hiệu quả trên các lĩnh vực

Kể từ khi hai nước thiết lập quan hệ Đối tác chiến lược năm 2007, hai bên đã mở rộng, triển khai tất cả các lĩnh vực hợp tác từ kinh tế, thương mại, đầu tư đến hợp tác trong lĩnh vực an ninh, quốc phòng, khoa học giáo dục, văn hóa, du lịch, nông nghiệp. Trong đó, quan hệ kinh tế, thương mại được Chính phủ hai nước xác định là một trong những trụ cột của mối quan hệ Đối tác Chiến lược Việt Nam - Ấn Độ. Những năm gần đây, mối quan hệ Đối tác chiến lược giữa Việt Nam và Ấn Độ ngày càng phát triển, hoạt động xúc tiến đầu tư, thương mại được triển khai, góp phần kết nối cộng đồng doanh nghiệp.

Kim ngạch thương mại hai chiều tăng dần qua các năm. Ấn Độ hiện là một trong 10 đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam. Trong giai đoạn 2008-2013, kim ngạch thương mại song phương tăng trưởng bình quân 16%/năm; đến hết tháng 9/2018, kim ngạch đạt khoảng 8,3 tỷ USD (tăng 4,1% so với cùng kỳ). Hai bên đặt mục tiêu đưa kim ngạch thương mại hai chiều đạt mốc 15 tỷ USD vào năm 2020.

Tính đến hết tháng 5/2018, tổng vốn đăng ký đầu tư của Ấn Độ vào Việt Nam đạt 816 triệu USD, với 182 dự án đầu tư, đứng thứ 28/126 quốc gia/vùng lãnh thổ đầu tư vào Việt Nam; riêng 5 tháng đầu năm 2018, đạt 67 triệu USD. Việt Nam hiện có 7 dự án đầu tư sang Ấn Độ với tổng vốn đăng ký gần 6,15 triệu USD. Hiện nay, Việt Nam và Ấn Độ đều là thành viên của Hiệp định đầu tư ASEAN - Ấn Độ trong khuôn khổ Hiệp định Thương mại Tự do ASEAN - Ấn Độ.

Ấn Độ tiếp tục cung cấp cho Việt Nam các gói hỗ trợ phát triển không hoàn lại (ODA) và các khoản tín dụng ưu đãi trên nhiều lĩnh vực như công nghệ thông tin, kinh tế, luật, tiếng Anh… thông qua nhiều học bổng ngắn hạn và dài hạn (khoảng 150 suất học bổng). Ấn Độ đã thành lập Trung tâm đào tạo nguồn lực chất lượng cao về công nghệ thông tin và truyền thông tại Hà Nội, Trung tâm tiếng Anh tại Đại học Đà Nẵng.

Tháng 10/2014, hai bên ký Chương trình giao lưu văn hóa giai đoạn 2015 - 2017, tiến hành nhiều hoạt động giao lưu, hội chợ triển lãm quảng bá văn hóa du lịch. Hợp tác văn hóa – giáo dục có thêm cơ sở phát triển lâu dài với việc thành lập Trung tâm Văn hóa Ấn Độ và Trung tâm Nghiên cứu Ấn Độ tại Hà Nội vào năm 2016; Trung tâm Nghiên cứu Việt Nam tại New Delhi vào tháng 3/2018. Ấn Độ cũng đẩy mạnh truyền bá “sức mạnh mềm” thông qua phim ảnh Bollywood, tâm linh, yoga.

Những năm gần đây, lượng khách Ấn Độ đến Việt Nam đã có mức tăng ấn tượng, trung bình 17%/năm trong giai đoạn 2010 – 2016; năm 2017 tăng đến 30% (85.000 lượt). Tháng 3/2018, Hãng hàng không VietjetAir đã công bố mở đường bay thẳng Thành phố Hồ Chí Minh – Delhi và sẽ khai thác trong thời gian tới.

Hai bên đã ký gia hạn Kế hoạch Hành động về hợp tác nông nghiệp giai đoạn 2018-2020, Bản ghi nhớ về hợp tác trong lĩnh vực thú y và thỏa thuận về hợp tác xây dựng trang trại cá tra; tiếp tục trao đổi thông tin liên quan tới vệ sinh kiểm dịch thực vật và tiêu chuẩn an toàn vệ sinh giữa hai nước; tăng cường hợp tác trong lĩnh vực công nghệ sinh học, công nghệ sau thu hoạch và cơ giới hóa nông nghiệp...

Hợp tác dầu khí giữa hai nước phát triển tốt. Trong lĩnh vực điện, Tập đoàn TATA Ấn Độ đang triển khai dự án BOT xây dựng Nhà máy nhiệt điện Long Phú 2 tại Sóc Trăng (trị giá 1,8 tỷ USD), dự kiến hoàn thành năm 2022. Ấn Độ cũng đang thúc đẩy đầu tư vào lĩnh vực năng lượng tái tạo ở Việt Nam. Hai bên đã ký Bản ghi nhớ về hợp tác giữa Viện Năng lượng Nguyên tử Việt Nam và Trung tâm đối tác năng lượng hạt nhân toàn cầu Ấn Độ tháng 3/2018, Thỏa thuận thực hiện Dự án “Xây dựng Trạm dò tìm, tiếp nhận dữ liệu và Trung tâm xử lý dữ liệu ảnh vệ tinh” tháng 1/2018. Tháng 8/2017, Hiệp định về sử dụng Năng lượng hạt nhân vì mục đích hòa bình có hiệu lực. Các văn bản, hiệp định tạo cơ sở pháp lý cho quan hệ hợp tác giữa hai nước trên lĩnh vực này.