(VOV5) - Cuộc đàm phán hòa bình ở Yemen dưới sự bảo trợ của Liên hợp quốc, một lần nữa có nguy cơ rơi vào bế tắc.
Lực lượng Houthi, lực lượng dân quân mạnh nhất ở Yemen theo dòng Hồi giáo Shiite, vừa bác bỏ các đề xuất của Liên hợp quốc về một kế hoạch hòa bình, yêu cầu thành lập một chính phủ đoàn kết tại Yemen phải là điều kiện tiến quyết. Thêm vào đó, những diễn biến căng thẳng mới trên thực địa khiến người ta không hy vọng vào một nền hòa bình sớm được thiết lập ở quốc gia này.
 |
| Phiến quân Houthi. Ảnh: Getty. |
Khủng hoảng tại Yemen có thể coi là một cuộc nội chiến mở rộng và nguy cơ bất ổn kéo dài khi mọi kế hoạch đàm phán hòa bình từ trước tới nay đều thất bại dù trung gian hòa giải là Liên đoàn Arab hay Liên hợp quốc. Yemen rơi vào hỗn loạn sau cuộc chính biến lật đổ Tổng thống Ali Abdullah Saleh năm 2012. Xung đột tại Yemen, tính đến nay, đã cướp đi sinh mạng của hơn 6.400 người và khiến khoảng 2,8 triệu người phải rời bỏ nhà cửa đi lánh nạn. Hơn 80% dân số nước này hiện đang cần viện trợ nhân đạo khẩn cấp.
Bế tắc trong việc tìm tiếng nói chung
Trong một diễn biến mới nhất, ngày 1/8, phái đoàn của Chính phủ Yemen tham dự các cuộc hòa đàm do Liên hợp quốc làm trung gian đã quyết định rời khỏi Kuwait sau khi lực lượng Houthi bác bỏ một kế hoạch hòa bình do Liên hợp quốc đề xuất nhằm chấm dứt cuộc xung đột vốn đã cướp đi sinh mạng của hàng nghìn người dân tại nước này. Bản dự thảo thỏa thuận, được Liên hợp quốc đưa ra sau sau vòng đàm phán hòa bình kéo dài mấy tháng qua tại Kuwait, yêu cầu phiến quân Houthi phải rút khỏi thủ đô Sanaa mà lực lượng này chiếm giữ từ tháng 9/2014 và giao nộp vũ khí trong vòng 45 ngày. Đây là kế hoạch nhằm thay thế lộ trình hòa bình do Đặc phái viên Liên hợp quốc về vấn đề Yemen Ismail Ould Cheikh Ahmed đưa ra trước đó. Theo lộ trình cũ, ông Cheikh Ahmed đề xuất thành lập một chính phủ đoàn kết tại Yemen, bao gồm cả lực lượng nổi dậy, điều mà chính phủ của Tổng thống Abd-Rabbu Mansour Hadi không nhất trí. Chính phủ Yemen chấp thuận kế hoạch mới này. Tuy nhiên, phía Houthi bác bỏ các đề xuất, đồng thời tái khẳng định yêu cầu lâu nay rằng để tiến tới một thỏa thuận hòa bình, các bên phải thống nhất việc thành lập một chính phủ đoàn kết, bao gồm một tổng thống mới và một chính phủ mới.
Trước đó, nhiều lần, các cuộc đàm phán hòa bình Yemen do Liên hợp quốc bảo trợ rơi vào bế tắc khi các bên không thể thống nhất những vấn đề then chốt. Phía Houthi yêu cầu thành lập một chính phủ đoàn kết dân tộc trước khi tiến tới bất kỳ một giải pháp nào khác, trong khi phái đoàn chính phủ Yemen kêu gọi thực thi Nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc, trong đó yêu cầu phiến quân Houthi và các đồng minh phải rút khỏi các khu vực chiếm giữ từ năm 2014, bao gồm cả thủ đô Sanaa và bàn giao các vũ khí hạng nặng.
Mâu thuẫn càng đẩy lên cao khi ngày 28/7 vừa qua, phiến quân Houthi cùng đồng minh là Đảng Đại hội Nhân dân toàn quốc (GPC) của cựu Tổng thống Ali Abdullah Saleh công bố thành lập một "Hội đồng chính trị tối cao" chung của hai lực lượng này để điều hành đất nước. Chính phủ Yemen coi động thái trên là "một cuộc đảo chính mới" và tuyên bố kiên quyết không thương lượng. Trong khi đó, xung đột giữa binh sĩ Yemen với phiến quân Houthi tại khu vực biên giới liên tục diễn ra gây nhiều thương vong.
Mâu thuẫn giáo phái
Sự phức tạp của cuộc khủng hoảng Yemen bắt nguồn từ mâu thuẫn giáo phái. Ở Yemen cũng như ở khu vực Trung Đông liên tục diễn ra mâu thuẫn giữa hai hệ phái Shiite và Sunni của đạo Hồi, vì có cách hiểu khác nhau về người kế thừa đấng tiên tri Mohammad. Phần lớn người Yemen theo Hồi giáo nhưng chia rẽ giữa hai phái Sunni và Shiite. Tình hình càng trở nên phức tạp khi từ năm 2009, Yemen trở thành căn cứ của Al-Qaeda. Tư tưởng của Al-Qaeda dựa trên tư tưởng của phái Sunni nên cũng xung đột với Houthi (vốn theo phái Shiite). Vì thế, Houthi cũng là nhóm chiến đấu chống lại Al-Qaeda. Và Yemen trở thành chiến trường cho chủ nghĩa cực đoan giữa quân chính phủ với lực lượng Houthi và chi nhánh Al-Qaeda.
Là một trong những lực lượng dân quân mạnh nhất Yemen, theo dòng Hồi giáo Shiite, lực lượng Houthi ở phía Bắc Yemen liên tục đối đầu với chính phủ trung ương từ 2009. Năm 2011, Tổng thống Ali Abdullah Saleh bị lật đổ và ông Abd-Rabbu Mansour Hadi lên nắm quyền Tổng thống và được quốc tế công nhận. Tháng 1/2015, lực lượng Houthi đã buộc Tổng thống Hadi từ chức. Tháng 2/2015, chiến sự leo thang đã khiến ông Hadi phải chạy xuống thành phố Aden (miền Nam Yemen) và sau đó bay sang Arabia Saudi cầu cứu. Ngày 25/3, liên quân 10 nước vùng Vịnh và Arab tiến hành các cuộc không kích nhằm ngăn bước quân Houthi tiến về phía Nam. Từ đó đến nay, đất nước Yemen rơi vòng xoáy của bạo lực và chia rẽ không lối thoát.
Bất chấp mọi nỗ lực của cộng đồng quốc tế đứng đầu là Liên hợp quốc, các phe phái tại Yemen vẫn chưa thể tìm được tiếng nói chung về thành phần tham gia bộ máy chính quyền chuyển tiếp. Hòa bình và ổn định tại quốc gia Trung Đông này chưa thể thiết lập, đồng nghĩa với việc những căng thẳng chồng chéo tại khu vực Trung Đông chắc chắn chưa thể được hóa giải trong thời gian tới.