Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA) là FTA đầu tiên của Liên minh châu Âu (EU) với một quốc gia đang phát triển tại châu Á. EVFTA mang lại những lợi thế và lợi ích chưa từng có cho Việt Nam và EU, đáng kể là sẽ thúc đẩy thương mại và thay đổi bức tranh đầu tư của doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam.

Ngoài Hiệp định Thương mại Tự do vừa ký với Việt Nam, EU hiện chỉ có thêm 3 FTA khác với các nước khu vực Châu Á là Hiệp định Thương mại Tự do với Hàn Quốc, Hiệp định Thương mại và Đầu tư với Singapore và Hiệp định Đối tác Kinh tế với Nhật Bản.

Thay đổi bức tranh đầu tư châu Âu tại Việt Nam

Năm 2018 đánh dấu nhiều sự kiện quan trọng của EuroCham Việt Nam. Lần đầu tiên, số doanh nghiệp thành viên đạt con số trên 1.000, đưa EuroCham Việt Nam trở thành một trong những hiệp hội doanh nghiệp châu Âu lớn nhất trên thế giới. Điều này chứng tỏ Việt Nam đang trở thành điểm đến hấp dẫn hơn với các doanh nghiệp châu Âu nhờ tăng trưởng và phát triển kinh tế, hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng và cải cách trong nước.Trước khi EVFTA được ký kết, nhiều doanh nghiệp châu Âu đã lập văn phòng đại diện và chi nhánh, hoặc tìm kiếm đối tác tại Việt Nam nhằm hưởng lợi từ EVFTA.

Theo kết quả khảo sát của EuroCham với các doanh nghiệp thành viên, khoảng 80% cho rằng EVFTA sẽ tác động lớn hoặc vừa phải đến kế hoạch kinh doanh trung và dài hạn của họ. Bộ trưởng Bộ Công thương Trần Tuấn Anh cho biết: "Nếu Hiệp định EVFTA được phê chuẩn, có thể nói môi trường đầu tư và những điều kiện kinh doanh và đầu tư cho các doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam sẽ được cải thiện rất đáng kể và hàng loạt những vấn đề lớn liên quan đến cơ chế bảo hộ đầu tư cũng như để giải quyết các tranh chấp đầu tư sẽ được xây dựng và tổ chức thực hiện dựa trên luật pháp quốc tế, phù hợp với luật pháp của Việt Nam cũng như của châu Âu. Và với việc thuận lợi hóa thương mại, các nhà đầu tư châu Âu có rất nhiều điều kiện để tiếp tục đầu tư tham gia phát triển các ngành công nghiệp có điều kiện khai thác các lợi thế tương đối ở Việt Nam hiện nay và trong đó có các tiềm năng phát triển trong tương lai".

EVFTA khiến Việt Nam trở nên hấp dẫn hơn, vì hiệp định này sẽ mở rộng khả năng tiếp cận thị trường đang phát triển nhanh tại Việt Nam cho các doanh nghiệp, nhà đầu tư châu Âu. EVFTA cũng đưa Việt Nam thành tâm điểm đầu tư của các doanh nghiệp châu Âu trong khu vực Đông Nam Á.

Thúc đẩy thương mại Việt Nam - EU

Với EVFTA, Việt Nam sẽ xóa bỏ 65% thuế nhập khẩu đối với hàng xuất khẩu EU sang Việt Nam ngay khi Hiệp định có hiệu lực. Các dòng thuế còn lại sẽ được xóa bỏ dần trong thời gian tối đa là 10 năm. Ngoài ra, các công ty của EU cũng sẽ được hưởng nhiều lợi ích từ các cam kết khác của Việt Nam như các cam kết cắt giảm một số hàng rào phi thuế quan trong ngành ô tô, cam kết về bảo hộ chỉ dẫn địa lý tự động cho 169 sản phẩm thực phẩm và đồ uống của EU, cam kết về mở cửa thị trường mua sắm công…Đổi lại, EU cũng cam kết xóa bỏ 71% thuế nhập khẩu với hàng hóa từ Việt Nam kể từ khi Hiệp định có hiệu lực. Các dòng thuế còn lại sẽ được cắt giảm dần theo lộ trình tối đa là 7 năm, và áp dụng hạn ngạch thuế quan với một số hàng hóa đặc biệt. EU cũng cam kết bảo hộ chỉ dẫn địa lý tự động cho 39 sản phẩm của Việt Nam.

Theo Bộ trưởng Bộ Công thương Trần Tuấn Anh: "Đó mới chỉ là ví dụ về cắt giảm thuế, còn về tiếp cận thị trường thì còn lớn hơn nữa. Đây là một hiệp định rất toàn diện, có tới 17 Chương và 2 Nghị định và trải rộng trong tất cả các lĩnh vực đi kèm cả về thương mại, dịch vụ, hàng hóa, đầu tư… rồi liên quan đến các điều kiện ưu đãi, các vấn đề về sở hữu trí tuệ, doanh nghiệp nhỏ và vừa… Điều đó có nghĩa là nếu như chúng ta thực thi và được hưởng những điều kiện mà các đối tác của EU dành cho chúng ta thì chúng ta sẽ có những điều kiện không chỉ nâng cao kim ngạch xuất nhập khẩu và thương mại hai chiều giữa Việt Nam với các nước trong Liên minh châu Âu mà chúng ta còn có những điều kiện tiếp tục hoàn thiện, nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế".

Bên cạnh đó, EVFTA có nhiều nội dung về tạo thuận lợi thương mại Việt Nam và EU như các cam kết về hải quan và thuận lợi hóa thương mại, về công nhận tương đương giữa Việt Nam và EU đối với các biện pháp vệ sinh và kiểm dịch động thực vật  SPS, cam kết về ghi nhãn hàng hóa.

Nếu EVFTA có hiệu lực sẽ thúc đẩy đáng kể thương mại giữa Việt Nam và EU. Hiện tại, kim ngạch thương mại hai chiều Việt Nam - EU đã tăng 10 lần trong gần 10 năm qua và đạt khoảng 53 tỷ USD vào năm 2018. EU là đối tác thương mại lớn thứ 3 của Việt Nam; trong khi Việt Nam là đối tác thương mại lớn thứ 19 của EU trên thế giới, và là đối tác thương mại lớn thứ 2 của EU trong khu vực Đông Nam Á, chỉ sau Singapore.