Chuyển đổi số là một trong những mục tiêu được quan tâm hàng đầu của Chính phủ Việt Nam hướng đến cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Báo chí với tư cách là ngành nghề tiếp xúc sớm nhất, phản ứng nhanh nhạy nhất với mọi biến động xã hội, chịu tác động trực tiếp của chuyển đổi số.

Cách mạng công nghiệp 4.0 đang diễn ra mạnh mẽ, với sự phát triển công nghệ truyền thông mới đặt ra áp lực chuyển đổi số với các cơ quan báo chí trong kỷ nguyên mới. Điều này cũng tạo ra những cơ hội để mỗi cơ quan báo chí và người làm báo tự đổi mới để bắt kịp xu hướng chung của sự phát triển.

Phóng viên các cơ quan thông tấn, báo chí tác nghiệp tại Họp báo Đại hội XIII của Đảng. Ảnh: TTXVN

Chuyển đổi số: đòi hỏi mang tính sống còn với các cơ quan báo chí

Chuyển đổi số đã giúp báo chí nhanh chóng chứng tỏ được sức hút đối với công chúng, bằng khả năng chuyển tải thông tin tới bạn đọc gần như đồng thời với sự kiện. Tận dụng những lợi thế về công nghệ số, một số cơ quan báo chí đã nhanh chóng xây dựng được tòa soạn hội tụ đa phương tiện, với môi trường làm việc ngày càng hiện đại. Bên cạnh đó, việc sản xuất nội dung báo chí chất lượng cao, sản phẩm dữ liệu lớn, ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo để tạo ra các trải nghiệm có giá trị cho công chúng báo chí được thuận lợi. Công nghệ số cũng hỗ trợ nhà báo từ khâu thu thập thông tin, phân tích dữ liệu cho đến sản xuất nội dung và phát hành.

Tuy nhiên thách thức của các cơ quan báo chí phải kể đến đó là sự cạnh tranh rất khốc liệt của các loại hình truyền thông mới, trong đó có mạng xã hội. Cạnh tranh ở đây là không chỉ trong việc đưa tin, còn liên quan đến doanh thu quảng cáo và kinh tế báo chí. Bên cạnh đó, đại dịch COVID-19 đang ảnh hưởng đến hoạt động báo chí Việt Nam, bởi phóng viên đi tác nghiệp có thể đối mặt với những rủi ro của dịch bệnh. Khó khăn trong việc tác nghiệp, khó khăn trong việc thu thập thông tin trong khi thông tin trên mạng xã hội không cần kiểm chứng có thể đưa rất nhanh.

Với dân số gần 100 triệu, Việt Nam có hơn 60 triệu người đang sử dụng mạng xã hội, cũng là những người có thể đăng tải thông tin cũng như tự chuyển đổi số để phục vụ đời sống, công việc của chính mình. Báo chí chính thống dù đông đảo nhưng còn hạn chế bởi sự nhanh nhạy nên báo chí cần có sự đổi mới toàn diện để phản ánh các thông tin một cách chính xác, góp phần định hướng dư luận, không bị động trước tốc độ của mạng xã hội.

Nhà báo Hồ Quang Lợi, Phó Chủ tịch thường trực Hội Nhà báo Việt Nam, cho rằng: “Chuyển đổi số trong báo chí không chỉ đơn thuần là đưa thông tin lên mạng internet mà nó còn thể hiện ở cả hoạt động mang tính cốt lõi đó là đổi mới trong cơ cấu, tổ chức, tôi nghĩ việc xây dựng mô hình tòa soạn hội tụ và cơ quan báo chí đa phương tiện, lấy hoạt động xuất bản số làm trung tâm và có sự thống nhất và phân chia nhiệm vụ giữa các bộ phận trong xuất bản in, phát thanh, truyền hình, báo điện tử để làm sao cho thông tin đến được với công chúng một cách có hiệu quả nhất. Tôi nghĩ rằng chuyển đổi số là vấn đề quan trọng của toàn bộ hoạt động kinh tế - xã hội của đất nước, trong đó báo chí là nột ngành phải tiếp ứng ngay và phải trở thành ngành đi đầu trong việc chuyển đổi số.”

Chuyển mình để thích ứng

Chuyển đối số là thách thức song hành với yêu cầu đổi mới, nhưng cũng tạo cơ hội cho báo chí. Hàng loạt sự thay đổi của các cơ quan báo chí trong thời gian qua đã cho thấy sự chuyển mình rõ rệt. Là một trong những trang báo điện tử chính thống trong nước, Báo điện tử VietnamPlus của Thông tấn xã Việt Nam ngay từ sớm đã triển khai tòa soạn hội tụ đa phương tiện, kết nối thuận tiện với độc giả. Với việc ký kết thỏa thuận hợp tác với Insider ngày 6/1/2021, VietnamPlus đã có thêm các gói giải pháp và công cụ sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) nhằm giúp tăng lưu lượng người dùng.

Nhà báo Phạm Mạnh Hùng, Phó Tổng Giám đốc Đài TNVN- Ảnh VOV

Đài TNVN là một trong những cơ quan báo chí chủ lực quốc gia. Với thế mạnh là cơ quan truyền thông đa phương tiện, các tác phẩm báo chí của Đài được thể hiện một cách chuyên nghiệp và được phân phối trên nhiều nền tảng, giúp Đài khẳng định được vị thế, khả năng tiếp cận đến đông đảo công chúng.

Nhà báo Phạm Mạnh Hùng, Phó Tổng Giám đốc Đài TNVN, cho biết: “Để thích ứng với môi trường cạnh tranh thông tin khốc liệt như như hiện nay, đối với Đài TNVN là thách thức, song cũng là cơ hội. Tác nghiệp của đội ngũ PV, BTV là yếu tố hàng đầu, sau đấy là sự hỗ trợ của các công cụ và nền tảng kỹ thuật như hệ thống phát thanh, truyền hình, báo điện tử. Tính chuyên nghiệp của hệ thống, kết hợp với thành tựu công nghệ giúp cho Đài TNVN đưa tin một cách nhanh nhất, tức thời đến công chúng. Chiến thắng ở chất lượng thông tin, đưa tin xác thực, chuyên nghiệp.”