Cách đây 70 năm, lần đầu tiên qua làn sóng phát thanh của Đài Tiếng nói Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đọc thơ chúc Tết quốc dân đồng bào. Từ đó đến khi từ trần, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã có 21 bài thơ chúc tết giản dị, súc tích nhưng có sức lay động lòng người. Dù là "Mấy lời thân ái nôm na/ Vừa là kêu gọi, vừa là mừng xuân" nhưng mỗi dịp Tết đến xuân về, người dân Việt Nam lại cảm nhận rõ ràng hơn ý nghĩa từng lời thơ chân thành, giản dị ấy.

Cách đây 70 năm, lần đầu tiên qua làn sóng phát thanh của Đài Tiếng nói Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đọc thơ chúc Tết quốc dân đồng bào.

Khi đất nước còn chiến tranh, các phương tiện thông tin đại chúng còn hạn chế thì phát thanh là kênh truyền thông hiệu quả, liên tục đến đồng bào cả nước. Mỗi dịp Tết đến xuân về, giao thừa là thời khắc mọi người ai cũng hồi hộp chờ nghe Chủ tịch Hồ Chí Minh chúc tết qua làn sóng Đài Tiếng nói Việt Nam.

Những vần thơ mang tinh thần dân tộc

Với nhà thơ Vương Trọng, tuổi thơ của ông gắn liền với những khoảng khắc giao thừa được nghe thơ chúc Tết của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Lúc còn ở quê, làng tôi may mắn gần một sư đoàn bộ đội nên đã dòng dây hơn một cây số, mắc một cái loa từ sư đoàn về. Tối thứ 4 khoảng 9h rưỡi, chúng tôi tập trung để nghe tiết mục "Tiếng thơ". Còn tối thứ 7 thì nghe "Sân khấu truyền thanh". Đặc biệt là đêm giao thừa, chơi gì thì chơi nhưng đến lúc giao thừa đều tập trung dưới cột trại để nghe thơ chúc Tết của Chủ tịch Hồ Chí Minh".

Chủ tịch Hồ Chí Minh thuộc khá nhiều câu Kiều, lại tinh thông thơ lục bát nên thơ của Người thường dễ hiểu, bố cục chặt chẽ, chuẩn về vần điệu. Là người đứng đầu đất nước, nội dung thơ Người lại mang tính dự báo cao, luôn khẳng định mục tiêu cao cả của cuộc kháng chiến cứu nước là độc lập, tự do cho dân tộc, là cơm no áo ấm, là hạnh phúc cho mỗi người. Lời thơ của Chủ tịch Hồ Chí Minh thường rõ ràng, giản dị mà cương quyết, khẳng định tinh thần, khí thế quyết tâm của quân và dân Việt Nam. Như bài Thơ chúc Tết xuân Kỷ Dậu – 1969, Người viết: "Năm qua thắng lợi vẻ vang/ Năm nay tiền tuyến chắc càng thắng to/ Vì độc lập, vì tự do/ Đánh cho Mỹ cút, đánh cho ngụy nhào/ Tiến lên! Chiến sĩ, đồng bào/ Bắc - Nam sum họp xuân nào vui hơn". Bài thơ còn được nhạc sĩ Huy Thục phổ nhạc nên càng có giá trị động viên khích lệ tinh thần chiến đấu của quân và dân trong thời điểm đó. Nhà thơ Vương Trọng kể lại: “Lính chúng tôi không những được nghe Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc thơ mà còn được nghe tốp ca của Đài Tiếng nói Việt Nam hát bài hát phổ thơ Người nên ý nghĩa của nó lại càng tăng thêm nữa. Không phải cái gì cũng có thể nói bằng thơ, vì còn vần điệu, nhưng Bác Hồ đã nói rất chính xác. Cương lĩnh của chúng ta là trước hết đánh cho Mỹ cút. Lúc ấy dùng chữ "Cút" là rất đúng, để Mỹ không can thiệp được vào cuộc chiến tranh này nữa. Đó là bước thứ nhất, còn bước thứ hai mới "đánh cho ngụy nhào". Sau này cách mạng Việt Nam đã xảy ra đúng như vậy”.

Tạo ra niềm hứng khởi, lạc quan trong năm mới

Nhìn lại những năm kháng chiến gian khổ, những bài thơ chúc Tết của Chủ tịch Hồ Chí Minh như những lời hiệu triệu, được truyền tải qua loại hình báo chí hữu hiệu nhất lúc bấy giờ là báo nói. Cũng bắt đầu từ tết Đinh Hợi năm 1947, việc đọc thơ chúc Tết trên sóng Đài Tiếng nói Việt Nam đã trở thành một nét đẹp của phong cách Hồ Chí Minh. Thơ chúc Tết của Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn được nhân dân đón chờ trong đêm Giao thừa hằng năm. Nhà báo Trần Đức Nuôi, nguyên phóng viên Đài phát thanh giải phóng A, cho rằng ý nghĩa sâu xa trong những bài thơ chúc Tết của Chủ tịch Hồ Chí Minh là tạo ra niềm hứng khởi, lạc quan, tin tưởng trong năm mới: “Hằng năm, giao thừa vẫn có lời chúc Tết của Chủ tịch nước. Nhưng để có được một dòng thơ, hồn thơ có tính sấm truyền như thế thì chỉ có Chủ tịch Hồ Chí Minh thôi. Tinh thần đầu năm mới với nhiều thắng lợi, niềm tin và hành động bắt nguồn từ trong lời thơ của Người. Bây giờ mình phát huy là đầu năm mới trong báo chí, truyền thông đại chúng cũng như tất cả mọi người phải hướng đến một mùa xuân tốt đẹp hơn cho đất nước. Muốn phát huy khí thế đó thì tốt nhất đầu năm đi vào làm ăn và hành động. Bây giờ nói "Chính phủ hành động", "Chính phủ kiến tạo" có nghĩa là lời nói đi đôi với việc làm”.