Trải qua 57 năm, ASEAN hiện nay đã trở thành một tổ chức khu vực đoàn kết, thống nhất, vững mạnh và năng động, đóng vai trò trung tâm trong các cơ chế, tiến trình hợp tác, đóng góp tích cực vào việc duy trì hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển của khu vực và trên thế giới.

Sáng 8/8/2024, tại Hà Nội, Bộ Ngoại giao tổ chức Lễ thượng cờ nhân dịp kỷ niệm 57 năm Ngày thành lập Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) (8/8/1967 - 8/8/2024). Ảnh: An Đăng/TTXVN

57 năm qua, thành công quan trọng nhất của ASEAN là đảm bảo duy trì hòa bình và ổn định ở khu vực Đông Nam Á, các quốc gia thành viên xây dựng được mối quan hệ hợp tác ngày càng tốt đẹp. Những khác biệt giữa các thành viên, những bất đồng hay tranh chấp nhất định đều được đối thoại và hóa giải trên cơ sở lợi ích chung. 

Từ dân số khoảng 260 triệu người khi mới thành lập, ASEAN hiện là ngôi nhà chung của hơn 650 triệu người dân và là một thị trường nhiều tiềm năng. Dự báo đến năm 2050, ASEAN là nền kinh tế lớn thứ tư thế giới.

Nền tảng cho những thành công trong gần 6 thập kỷ qua chính là những cơ chế hợp tác nội khối của ASEAN cũng như với các đối tác, như: Diễn đàn Khu vực ASEAN (ARF), Hội nghị Cấp cao Đông Á (EAS), Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng (ADMM) và Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng Mở rộng (ADMM+)…, đóng góp ngày càng quan trọng vào việc giải quyết những vấn đề chung của khu vực.

Vì vậy, ASEAN ngày càng trở thành một đối tác quan trọng với nhiều quốc gia, trong đó có các cường quốc. Mỹ coi ASEAN là trung tâm trong Chiến lược Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương và đặc biệt coi trọng vai trò của ASEAN như khẳng định của Đại sứ Mỹ tại ASEAN Youhanes Abraham: "Trong những năm qua, chúng ta đã chứng kiến những cam kết rộng mở của Mỹ với ASEAN, bao gồm việc Tổng thống Joe Biden tham dự  Hội nghị cấp cao ASEAN và tổ chức hội nghị cấp cao ASEAN tại Washington, DC, hay chuyến đi gần đây của Phó Tổng thống K.Harris tham dự Hội nghị Cấp cao ASEAN tại Jakarta, Indonesia. Thực tế, Mỹ dành nhiều thời gian, sức lực cũng như tìm cách hợp tác chặt chẽ hơn nữa với các đối tác ASEAN. Mối quan hệ Mỹ-ASEAN không chỉ là ưu tiên của chính quyền mà còn nhận được sự quan tâm của lưỡng đảng."

Đặc biệt, Cộng đồng ASEAN đã bước vào năm thứ 9 hình thành và phát triển, kể từ mốc 31/12/2015 và đang trên hành trình hiện thực hóa Tầm nhìn đến 2025 và xây dựng Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN sau năm 2025 trên cả ba trụ cột: Chính trị-an ninh, Kinh tế, Văn hóa-Xã hội. Tại Hội nghị cấp cao ASEAN 42 tại Indonesia tháng 5/2023, các nhà lãnh đạo đã thông qua lộ trình kết nạp Timor-Leste làm thành viên chính thức. Việc nâng tổng số thành viên lên 11 sẽ góp phần củng cố vai trò trung tâm của Hiệp hội.