Hơn bốn mươi năm làm nhiệm vụ quốc tế ở nước bạn Lào, có hàng vạn cán bộ, chiến sĩ là quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam đã hy sinh tại chiến trường Lào. Chính vì vậy, công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sỹ luôn được Đảng, Nhà nước, Quân đội và nhân dân hai nước đặt biệt quan tâm, coi đây là nhiệm vụ chính trị thiêng liêng, thể hiện sâu sắc truyền thống, đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” và “Đền ơn đáp nghĩa”.

Trong 2 cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, hàng vạn người con Việt Nam đã có mặt trên nước bạn Lào để kề vai, sát cánh đánh đuổi kẻ thù chung. Biết bao người con ưu tú đã mãi mãi nằm lại nơi rừng sâu núi thẳm, dùng máu tô thắm tình láng giềng đoàn kết, hữu nghị giữa hai nước. Có thể khẳng định, không có đỉnh núi cao nào, không có thung lũng, sông suối và núi rừng nào trên đất Lào lại không có dấu chân của quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam, máu của các anh đã chảy hòa chung với máu của quân và dân Lào.

Thiếu tướng Sitha Duangmala - Phó Chủ tịch Ủy ban Công tác đặc biệt Chính phủ Lào.

Thực hiện chủ trương của Đảng và Nhà nước, từ cuối năm 1994 đến nay, Đội công tác đặc biệt Quân khu 2 đã tìm kiếm, cất bốc và hồi hương hơn 1.790 bộ hài cốt quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hy sinh tại 6 tỉnh Bắc Lào gồm: Oudomxay, Xayabouly, Luangnamtha, Luangprabang, Bokeo và Phongsaly.

Trong giai đoạn mùa khô năm 2021-2022, lực lượng quy tập đã tìm kiếm và cất bốc được 20 bộ hài cốt, trong đó có 8 trường hợp đã xác định được quê quán. Thiếu tướng Trần Ngọc Tuấn, Phó Chính uỷ Quân khu 2 cho biết: “Tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sỹ trong thời kỳ chiến tranh đưa về nước an táng, bảo quản chăm sóc lâu dài trong các nghĩa trang liệt sỹ là sự tri ân, tôn vinh công lao to lớn đối với các anh hùng liệt sỹ đã hy sinh vì nền độc lập dân tộc và thực hiện nghĩa vụ quốc tế cao cả. Đây còn là nghĩa cử cao đẹp, là đạo lý “uống nước nhớ nguồn”, “đền ơn đáp nghĩa” của dân tộc Việt Nam và cũng là để đáp ứng mong mỏi của thân nhân các gia đình liệt sỹ và toàn thể dân tộc Việt Nam.”

Đông đảo cán bộ, lực lượng vũ trang, các cháu học sinh tỉnh Xiengkhouang, Lào tiễn đưa các anh hùng liệt sĩ trở về quê hương.

Dù phải đối mặt với nhiều khó khăn do điều kiện địa hình, thiếu thốn thông tin, nhất là trong giai đoạn dịch bệnh Covid-19, tuy nhiên, được sự phối hợp từ Trung ương đến địa phương, đặc biệt là sự giúp đỡ của người dân Lào, mùa khô năm 2021-2022, Đội quy tập tỉnh Nghệ An đã tìm kiếm và cất bốc được 103 bộ hài cốt. Trong đó, có nhiều bộ hài cốt đã xác định được tên tuổi, đơn vị, quê quán cụ thể. Ông Bùi Đình Long, Phó Chủ tịch tỉnh Nghệ An chia sẻ: "Đảng, Nhà nước, nhân dân và quân đội hai nước Việt Nam – Lào đời đời ghi nhớ công ơn các liệt sỹ đã hiến dâng trọn cả cuộc đời cho sự nghiệp cách mạng của cả hai dân tôc, cho hoà bình và hạnh phúc của nhân dân. Sự hy sinh anh dũng của các đồng chí luôn sống mãi với non sông đất nước và mãi mãi là tấm gương sáng cho các thế hệ mai sau học tập”.

Trong những năm gần đây, công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sỹ quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hy sinh tại Lào qua các thời kỳ chiến tranh đã đạt được những kết quả tích cực. Trong đó, Ban Công tác đặc biệt Chính phủ, chính quyền các cấp của hai nước thường xuyên phối hợp chặt chẽ, kịp thời tháo gỡ những khó khăn trong tổ chức thực hiện nhiệm vụ tìm kiếm, quy tập hài cốt. Đặc biệt, phía Lào thường xuyên hỗ trợ, giúp đỡ các đội tìm kiếm, quy tập của Việt Nam như tích cực tuyên truyền, vận động các tầng lớp nhân dân tham gia cung cấp thông tin về phần mộ liệt sỹ. Thiếu tướng Sitha Duangmala, Phó Chủ tịch Ủy ban công tác đặc biệt Chính phủ Lào cho biết: “Chúng tôi sẽ tiếp tục chỉ đạo các tỉnh, thành của Lào tổ chức thực hiện và hoàn thành tốt nhiệm vụ chính trị cao cả mà lãnh đạo cũng như nhân dân hai nước giao phó. Đồng thời tuyên truyền, vận động người dân phối hợp với các đội quy tập, chính quyền để cung cấp thông tin phối hợp tìm kiếm, cất bốc và quy tập hài cốt các anh được thuận lợi, hiệu quả hơn”

Thực hiện nghĩa vụ quốc tế cao cả, các anh đã từ giã bố mẹ già, vợ trẻ, con thơ đến chiến trường Lào nóng bỏng để kề vai sát cánh với quân và dân Lào anh em. Chiến tranh đã lùi về quá khứ gần nửa thế kỷ nhưng tình cảm, lòng biết ơn các anh hùng liệt sỹ vẫn luôn cháy bỏng trong lòng mỗi người chúng ta. Thế hệ trẻ Lào hôm nay luôn bày tỏ lòng thành kính và biết ơn đối với sự hy sinh của các anh hùng liệt sỹ. Anh Vangvilayphone và chị Nattamon chia sẻ: “Các anh hùng liệt sỹ Việt Nam và Lào đã anh dũng hy sinh cho nhiệm vụ quốc tế cao cả, sự hy sinh của các anh chúng tôi không bao giờ quên. Chúng tôi sẽ cố gắng, phấn đấu hết mình để xứng đáng với sự hy sinh cho nền độc lập của hai dân tộc”: “Tôi cảm thấy rất biết ơn các anh hùng liệt sỹ Lào và Việt Nam đã chiến đấu, hy sinh để giải phóng đất nước cho chúng ta sống trong thời bình như hôm nay. Thế hệ trẻ như chúng tôi luôn biết ơn các anh hùng liệt sỹ”.

Hiện vẫn còn nhiều liệt sỹ chưa tìm thấy phần mộ vì công việc tìm kiếm ngày càng khó khăn hơn. Nhiều phần mộ nằm ở vùng sâu vùng xa, vùng đặt biệt nguy hiểm, địa hình thay đổi, thông tin về các phần mộ ngày càng ít dần. Trong thời gian tới, Ban Công tác đặc biệt Chính phủ hai nước sẽ tăng cường phối hợp chỉ đạo, tổ chức thực hiện nhiệm vụ tìm kiếm, quy tập, hồi hương hài cốt liệt sỹ là quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hy sinh tại Lào đạt hiệu quả cao nhất, để xoa dịu phần nào nỗi đau mất mát mà thân nhân các liệt sỹ đang đêm ngày mong ngóng, đón chờ hài cốt con em mình về an táng trong lòng đất mẹ.