Vườn Quốc gia Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh, được thành lập cách đây 23 năm (năm 2002) với diện tích hơn 57.000ha, nằm trên dãy Trường Sơn hùng vĩ, là một trong những khu vực có hệ sinh thái đa dạng nhất của Việt Nam. Vườn Quốc gia Vũ Quang không chỉ nổi bật với cảnh quan thiên nhiên hoang sơ, mà còn là nơi sinh sống của nhiều loài động thực vật quý hiếm, góp phần tạo nên giá trị đặc biệt cho khu vực này.
Nghe âm thanh phóng sự tại đây:
Nằm trên đường mòn Hồ Chí Minh, ẩn mình trong dãy Trường Sơn hùng vĩ, vườn quốc gia Vũ Quang được ví là “Viên ngọc xanh” của tỉnh Hà Tĩnh. Để vào được vườn quốc gia Vũ Quang phải đi bằng thuyền trên hồ thủy lợi Ngàn Trươi khoảng 1 giờ.
 Vườn Quốc gia Vũ Quang được ví là “Viên ngọc xanh” của tỉnh Hà Tĩnh.
Ảnh: Kim Liễu/VOV5 |
Vườn quốc gia lưu giữ nhiều nguồn gen rất giá trị cho công tác bảo tồn. Trong đó, có nhiều loài động, thực vật nguy cấp, quý hiếm, có tên trong danh mục sách đỏ IUCN ("Liên minh Quốc tế Bảo tồn Thiên nhiên và Tài nguyên Thiên nhiên" (International Union for Conservation of Nature and Natural Resources) và sách đỏ Việt Nam, cần được ưu tiên bảo tồn, bảo vệ nghiêm ngặt.
 Các loài động vật hoang dã quý hiếm được thả về tự nhiên. Ảnh: Kim Liễu/VOV5 |
Tại Vũ Quang, các nhà nghiên cứu đã ghi nhận trên 1.600 loài thực vật bậc cao. Trong đó, có 94 loài thực vật quý hiếm có tên trong Sách đỏ Việt Nam, danh lục đỏ IUCN. Đặc biệt, trong vườn quốc gia Vũ Quang có tới 686 loài cây được dùng làm thuốc và 339 loài cây gỗ. Nhóm cây cho gỗ là nhóm thực vật quan trọng với các loại gỗ có giá trị kinh tế cao như pơ mu, vàng tâm, giổi bà…
Ông Nguyễn Danh Kỳ, Giám đốc Vườn Quốc gia Vũ Quang, khẳng định: "Năm 2018, vườn quốc gia Vũ Quang vinh dự được công nhận là vườn di sản ASEAN. Đây là vinh dự lớn của vườn quốc gia Vũ Quang, của tỉnh Hà Tĩnh và của Việt Nam trên trường quốc tế trong lĩnh vực bảo tồn đa dạng sinh học. Hiện nay, chúng tôi bảo vệ nghiêm ngặt khu sinh quyển, khu bảo tồn đa dạng sinh học có tầm ảnh hưởng này."
Hệ động vật tại vườn quốc gia Vũ Quang cũng rất đa dạng, phong phú. Các nghiên cứu đã ghi nhận, vườn có 94 loài thú, 315 loài chim, 58 loài bò sát, 88 loài cá và 316 loài bướm, trong đó, có 26 loài thú, 10 loài chim, 16 loài bò sát quý hiếm cần được bảo vệ. Vườn quốc gia Vũ Quang cũng là nơi đầu tiên phát hiện ra 2 loài thú mới quý hiếm trên Thế giới: Sao la (năm 1992) và Mang lớn hay còn gọi là "Mang Vũ Quang" (năm 1993).
 Cán bộ Vườn quốc gia Vũ Quang đưa động vật đã được chăm sóc, cứu chữa thả về môi trường tự nhiên. Ảnh: Kim Liễu/VOV5 |
Ông Trần Bình Tự, nguyên cán bộ vườn quốc gia Vũ Quang, nhớ lại: "Sao La ở Việt Nam thì sừng thẳng và sừng đen, 2 chiều thẳng đứng song song. Sao La này chỉ xuất hiện duy nhất ở Vũ Quang. Các nhà báo, nhà khoa học của Việt Nam và thế giới phải ngỡ ngàng vì sao Việt Nam còn sót lại một khu rừng giàu tính đa dạng sinh học như thế."
Thời gian vừa qua, Hợp phần Bảo tồn Đa dạng sinh học (Dự án VFBC) do Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) đã hỗ trợ Vườn Quốc gia Vũ Quang đào tạo và thực hiện khảo sát đa dạng sinh học với 85 trạm bẫy ảnh và tiến hành đánh giá mối đe dọa đối với đa dạng sinh học bằng công cụ SMART.
Ông Nick Cox, Giám đốc Hợp phần Bảo tồn Đa dạng Sinh học do USAID tài trợ, thuộc dự án VFBC, cho rằng: "Vườn quốc gia Vũ Quang là một trong số ít rừng ở Việt Nam còn có voi và mang lớn, gần đây chỉ còn nhìn thấy trên một vài trang web. Đó là dấu hiệu tốt cho thấy công tác bảo tồn ở Vũ Quang đang bảo vệ động vật hoang dã có hiệu quả. Thông qua Hợp phần Bảo tồn Đa dạng Sinh học do USAID tài trợ thuộc dự án VFBC, Ban quản lý và nhân viên của vườn Quốc gia Vũ Quang có thể tiếp tục tăng cường nỗ lực bảo tồn đa dạng sinh học."
Không chỉ làm tốt công tác bảo tồn đa dạng sinh học, hằng năm Vườn Quốc gia Vũ Quang còn tiếp nhận, chăm sóc và tái thả hàng trăm loại động vật vào rừng thành công. Thống kê cho thấy, 2 năm trở lại đây, vườn đã tiếp nhận, chăm sóc 642 cá thể động vật, tiến hành tái thả về rừng 587 cá thể.
Ông Nguyễn Việt Hùng, Trưởng phòng Khoa học và Hợp tác quốc tế Vườn quốc gia Vũ Quang, cho biết: "Thời gian qua công tác cứu hộ, bảo tồn cũng như tái thả động vật hoang dã thì được vườn quốc gia Vũ Quang hết sức quan tâm. Vườn quốc gia Vũ Quang tiếp nhận với số lượng động vật rất nhiều, lên đến 1500 cá thể, các loài động vật tiếp nhận tại vườn quốc gia Vũ Quang chủ yếu là các loài được ưu tiên, bảo vệ; nằm trong danh mục sách đỏ Việt Nam, sách đỏ thế giới. Phải nói rằng công tác tái thả cũng như cứu hộ động vật hoang dã tại vườn quốc gia Vũ Quang đã phát huy rất hiệu quả để góp phần trong công tác bảo hộ, công tác bảo tồn đa dạng sinh học".
Với nỗ lực không ngừng, Vườn Quốc gia Vũ Quang xứng đáng là nơi có hệ sinh thái đa dạng nhất Việt Nam, đóng vai trò quan trọng vào sự phong phú, bền vững của hệ sinh thái tự nhiên của đất nước.