Ở Bắc Hà (Lào Cai), mảnh đất vùng cao nơi người Mông bao đời sinh sống này có một món ăn tinh thần không thể thiếu, đó là tiếng khèn, điệu khèn với nhiều nét độc đáo, hấp dẫn.
Nghe âm thanh bài viết tại đây:
“Cao nguyên trắng” Bắc Hà, tỉnh Lào Cai, không chỉ nổi tiếng với di tích lịch sử dinh thự Hoàng A Tưởng, chợ phiên Chủ nhật thơm nức hương rượu ngô cùng những chảo thắng cố ngựa nghi ngút khói, mà mảnh đất vùng cao nơi đồng bào Mông bao đời sinh sống này còn có một món ăn tinh thần không thể thiếu, đó là tiếng khèn, điệu khèn với nhiều nét độc đáo, thú vị.
Lên vùng cao Bắc Hà, không khó để có cơ hội được thưởng thức tiếng khèn Mông và chiêm ngưỡng cánh đàn ông, con trai người Mông ôm khèn khom lưng, hất gót, xoay người xoắn ốc…, vừa dũng mãnh, vừa uyển chuyển, trữ tình. Khèn Mông hay ở chỗ, vừa là nhạc cụ, vừa là đạo cụ, khiến người nghe, người xem bị cuốn vào những âm thanh, tiết tấu biến hóa điêu luyện.
 Chiếc khèn là biểu tượng đặc trưng của văn hóa Mông. |
Từ quan niệm “con trai đồng bào Mông là phải biết thổi khèn và múa khèn” nên bao đời nay khèn Mông ở Bắc Hà vẫn được lưu truyền, phát huy, thậm chí có cậu bé chỉ độ 10 tuổi ở Bắc Hà đã biết sử dụng thành thạo loại nhạc cụ này để mang theo bên mình mỗi khi lên nương, xuống chợ.
Ông Lý Seo Phỏng, xã Bản Phố, huyện Bắc Hà, tỉnh Lào Cai, chia sẻ: "Ý nghĩa của điệu khèn Mông tức là dành cho những người đàn ông hiểu biết và giỏi giang. Võ khèn thì ngày xưa người ta có thể vác theo khèn đi đêm hoặc gặp trường hợp nào người ta có thể dùng khèn để chiến đấu."
Tháng 8/2020, Câu lạc bộ khèn Mông Bắc Hà chính thức ra mắt với sự góp mặt của 20 thành viên, đều là những tay chơi khèn có tiếng đến từ khắp các làng, bản vùng cao ở xứ sở “cao nguyên trắng”.
Cũng từ đó, khèn Mông Bắc Hà có nhiều sân chơi, đất diễn hơn, đội ngũ cũng nhanh chóng được củng cố hùng hậu với hơn 100 thành viên ở thời điểm hiện tại, cùng vài chục điệu khèn đa dạng, hấp dẫn. Em Lý Seo Tuyển, một thành viên nhỏ tuổi của câu lạc bộ cho biết:
Chủ nhiệm Câu lạc bộ khèn Mông Bắc Hà, anh Giàng A Hải, chia sẻ bản thân là người dân tộc Mông nên anh rất yêu loại nhạc cụ truyền thống được ví như “linh hồn” của dân tộc này. Càng nghiên cứu, tìm hiểu về khèn anh càng thấy được cái hay, ý nghĩa trong bản sắc của đồng bào mình.
Từ đó, thấy được trách nhiệm phải giữ gìn và lan tỏa văn hóa khèn để nhiều người biết đến hơn: " Câu lạc bộ chúng tôi xác định phải đưa tiếng khèn lên sân khấu và đi biểu diễn ở các điểm du lịch để phục vụ cho công chúng, đặc biệt là du khách nước ngoài. Thông qua đó sẽ đem đến thu nhập cho chính các thành viên trong câu lạc bộ."
 Trẻ em người Mông tham gia học khèn tại câu lạc bộ. |
Tiếng khèn song hành suốt cả vòng đời của đồng bào Mông, vừa giúp kết nối với thần linh, tổ tiên, vừa là âm thanh vui tươi để giải tỏa buồn lo, chia sẻ tâm tư, tình cảm, gắn kết cộng đồng, chắp cánh cho tình yêu đôi lứa.
Giữa núi rừng Tây Bắc, những thanh âm trong trẻo vang cao, vang xa hòa cùng nhịp điệu mạnh mẽ, uyển chuyển là minh chứng rõ nét nhất cho văn hoá đa sắc màu, là niềm tự hào bao đời nay của đồng bào Mông Bắc Hà.