Nhất Chi mai mang vẻ đẹp vừa thanh tao, mỏng manh nhưng cũng rất đỗi mạnh mẽ, ngay thẳng, sức sống bền bỉ...
Tết đến xuân sang, người người lại đổ về làng hoa Nhật Tân (Tây Hồ, Hà Nội) để tìm đào phai, đào bích, nhưng nhiều khách sành chơi về đây để săn lùng những gốc Nhất Chi mai đẹp, quý giá được người dân làng âm thầm trồng, lưu giữ bao đời nay.
Nhất Chi mai được xếp vào hàng "thập đại danh hoa", nằm trong nhóm tứ quý "tùng, cúc, trúc, mai". Theo các bậc cao niên ở làng Nhật Tân (Tây Hồ, Hà Nội) - nơi còn lưu giữ nghề trồng nhất chi mai - xưa kia, những gia đình quyền quý, sành chơi hoa, nếu không phải đào thất thốn (đào tiến vua) thì nhất định phải có chậu Nhất Chi mai trong nhà mới ra không khí ngày Tết.
Theo những nghệ nhân làng Nhật Tân, Tây Hồ, thú chơi Nhất Chi mai đã ăn sâu vào văn hóa người Việt, đặc biệt là người Hà Nội.
Theo quan niệm của người xưa, hoa mai tượng trưng cho mùa Xuân, một nhành mai trắng nở sáng bừng cả không gian Tết. Mỗi bông Nhất Chi mai thường có từ 5 - 6 lớp cánh nhỏ xếp chồng lên nhau, cá biệt có bông có đến 8 - 9 lớp cánh.
Khi đủ điều kiện ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm, mai sẽ cho ra nụ bên ngoài có màu vỏ đỗ xanh tươi, trong có màu đỏ son. Khoảng 2-3 ngày sau, cánh hoa bung nở, lúc này phía ngoài mép hoa vẫn có màu tím, sau đó chuyển dần sang màu tím hồng, rồi bay hết chỉ để lại cánh hoa trắng muốt. Mỗi bông mai 2 bên đều có 2 lộc non, khi hoa tàn, các chân lộc lại nở nụ mới, cứ như vậy liên tiếp.
Sắc trắng tinh khiết của hoa, cùng màu chồi non xanh như ngọc mang đến sắc xuân sớm những ngày cuối năm.
Cành mai khẳng khiu, trơ trụi thường ngày, trải qua mùa đông lạnh giá, cây vẫn kiên cường, chỉ cần gặp vài giọt mưa xuân, mai lại trổ lộc, đơm hoa. Cũng bởi sức sống tiềm tàng, mãnh liệt cùng vẻ đẹp tinh khôi, mà Nhất Chi mai đã "hút hồn" bao khách yêu hoa.
Ngày nay, để phục vụ thị hiếu của người chơi, nhiều gốc Nhất Chi mai còn được người trồng cấy thêm rêu vào thân cây để thêm vẻ đẹp cổ kính, rêu phong.
Theo anh Dương Văn Phương (Tây Hồ, Hà Nội) chuyên bán Nhất Chi mai cho biết, mỗi gốc mai cho thuê cũng có có giá từ 5-7 triệu. Những gốc mai cổ, có giá thuê cả chục triệu vài ngày Tết.
Những người trồng Nhất Chi mai ở Nhật Tân, Tây Hồ hiếm khi bán đứt các gốc mai, mà chỉ cho thuê. Bởi để có một cây Nhất Chi mai đẹp, có khi phải mất đến cả chục năm.
Dù giá hoa cao, nhưng nhiều người vẫn cố tầm cho được 1 chậu Nhất Chi mai ưng ý trưng trong nhà ngày Tết. Trong cái mưa lây phây, gió lành lạnh, hương trầm, đèn nến, bên mâm cỗ giao thừa, Nhất Chi mai bung nở hoa trắng được cho là báo hiệu năm mới với nhiều may mắn, tốt lành.