Năm đầu tiên thực thi Hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam và Vương quốc Anh và Bắc Ailen (gọi tắt là Hiệp định UKVFTA), ngoài các ngành xuất khẩu thế mạnh của Việt Nam như dệt may, da giày, thủy sản, đồ gỗ...) phát huy được lợi thế thì thông qua Hiệp định, Vương quốc Anh cũng dành cho Việt Nam hạn ngạch thuế quan bổ sung, được nhập khẩu miễn thuế đối với 14 mặt hàng, tạo cơ hội tiếp tục gia tăng xuất khẩu cho Việt Nam vào thị trường UK trong năm 2022 - một thị trường có nhu cầu nhập khẩu mỗi năm lên tới hơn 600 tỷ USD, trong khi Việt Nam xuất khẩu chưa đầy 1% vào thị trường này.

TT Trần Quốc Khánh: Năm 2021 vừa qua là năm đầu tiên Hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam và Vương quốc Anh có hiệu lực. Nhờ có Hiệp định này nên mặc dù cả chúng ta và Vương quốc Anh gặp rất nhiều khó khăn do dịch COVID-19 nhưng kim ngạch thương mại song phương vẫn có sự tăng trưởng rất ấn tượng. Kim ngạch thương mại song phương đã đạt hơn 6,6 tỷ đôla Mỹ và tăng 17% so với cùng kỳ và cơ bản đã phục hồi được về mức kim ngạch trước khi có đại dịch Covid-19. Đây là một đóng góp rất to lớn của Hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam và Vương quốc Anh.

Thứ trưởng Bộ Công thương Trần Quốc Khánh. Ảnh Báo Doanhnghiep.vn

Bên cạnh đó, Hiệp định thương mại tự do này cả hai bên đều tận dụng được,  cụ thể là xuất khẩu của Việt Nam sang Vương quốc Anh đã tăng 16% và xuất khẩu của Vương quốc Anh sang Việt Nam cũng tăng 24%, đáp ứng nhu cầu nguyên liệu cũng như máy móc, thiết bị rất lớn cho Việt Nam, qua đó cho thấy doanh nghiệp của cả hai bên đã tận dụng được Hiệp định này. Về đầu tư thì trong năm vừa qua đầu tư từ Vương quốc Anh vào Việt Nam đã tăng tương đối khá, cho thấy doanh nghiệp của Vương quốc Anh cũng đã quan tâm hơn nhiều tới Việt Nam sau khi Hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam và Vương quốc Anh có hiệu lực. Tất cả điều đó cho thấy là Hiệp định UKVFTA  đã đóng góp một phần rất tích cực trong quan hệ thương mại giữa Việt Nam và Vương quốc Anh trong năm vừa qua.

PV: Thứ trưởng nhìn nhận như thế nào về vai trò của Hiệp định UKVFTA trong việc giúp cho cả Việt Nam và Vương quốc Anh có thể phục hồi nhanh hơn trong bối cảnh đại dịch COVID-19 vẫn còn nhiều diễn biến phức tạp?

TT Trần Quốc Khánh: Đóng góp to lớn nhất của Hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam và Vương quốc Anh là giúp cho quan hệ thương mại tự do giữa chúng ta và Vương quốc Anh  không bị gián đoạn, vì chúng ta đều biết giữa Việt Nam và Liên minh Châu Âu thì đã có Hiệp định thương mại tự do nhưng khi Vương quốc Anh rời khỏi Liên minh châu Âu thì nhiệm vụ rất quan trọng đối với cả 2 bên là phải có một Hiệp định để giữ cho quan hệ thương mại tự do giữa hai bên không bị gián đoạn. Thì chúng ta đã làm được việc đấy, và hỗ trợ các doanh nghiệp trong quá trình phục hồi hậu đại dịch.

Hiệp định đã đưa ra rất nhiều biện pháp để có thể khuyến khích phát triển thương mại song phương. Đặc biệt, thuế nhập khẩu Vương quốc Anh sẽ được xoá bỏ đến 99,2% trong vòng 6 năm, tạo thuận lợi rất to lớn cho hàng hoá xuất khẩu của Việt Nam. Và ngay trong năm đầu tiên Hiệp định có hiệu lực thì nhiều sản phảm hàng hoá của Việt Nam đã tận dụng được đặc biệt là nông sản. Chúng ta chứng kiến mức độ tăng trưởng rất tốt và những mặt hàng như hạt tiêu, rau quả, hàng thủ công mỹ nghệ, gốm sứ… Đó là những mặt hàng chúng ta có thế mạnh và mức thuế giảm tương đối lớn, cho nên ngay năm đầu tiên là Hiệp định có hiệu lực thì đã góp phần đẩy kim ngạch xuất khẩu tăng rất tốt....

Bên cạnh đó, trong Hiệp định thì Vương quốc Anh cũng dành cho Việt Nam hạn ngạch thuế quan bổ sung, được nhập khẩu miễn thuế một số lượng hàng hoá bổ sung vào Vương quốc Anh đối với 14 mặt hàng, trong đó có mặt hàng gạo. Rồi 36 chỉ dẫn địa lý của chúng ta được bảo hộ của Vương quốc Anh trong đó những sản phẩm nổi tiếng như cà phê Ban Mê Thuột, nước mắm Phú Quốc… thì đấy cũng sẽ mở ra cơ hội cho những sản phẩm này thâm nhập sâu hơn nữa vào thị trường Vương quốc Anh. Nói chung là Hiệp định đã được đàm phán một cách tốt đẹp, thuế sẽ được giảm xuống mức tối đa và sẽ tạo thuận lợi rất lớn cho các doanh nghiệp nếu như các doanh nghiệp có thể tận dụng được các cơ hội đó.

PV: Rõ ràng đây là tiền đề cho các doanh nghiệp. Theo ông thì doanh nghiệp Việt Nam cần lưu ý những gì có thể tận dụng  tốt hơn Hiệp định trong thời gian tới?

TT Trần Quốc Khánh: Chính phủ đã ban hành Chương trình hành động để các Bộ, ngành căn cứ vào đó thực thi Hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam và Vương quốc Anh, trong đó có việc hỗ trợ các doanh nghiệp nắm bắt được các cơ hội. Nhưng về phía doanh nghiệp thì tôi cũng đề nghị các doanh nghiệp chủ động, trước hết là chủ động nghiên cứu cả nội dung của Hiệp định; tìm xem đối với doanh nghiệp mình thì cơ hội sẽ xuất hiện ở đâu, và sau đó cần phải chủ động tìm hiểu các quy định pháp luật của Vương quốc Anh đối với hàng nhập khẩu; từ đó mình tìm cách làm sao để sản xuất của mình đáp ứng được yêu cầu của Vương quốc Anh; trên cơ sở đó thường xuyên nâng cao chất lượng sản phẩm hàng hóa cũng như nâng cao sức cạnh tranh cho mình.

Bởi vì chúng ta đều biết là Vương quốc Anh và đất nước tương đối mở. Sau khi họ rời khỏi Liên minh châu Âu thì hiện nay Vương quốc Anh đang rất tích cực đàm phán các hiệp định thương mại tự do nhiều đối tác và trên thế giới, thậm chí họ cũng sẽ đàm phán Hiệp định thương mại tự do với một số nước Asean. Chính vì vậy, cho nên lợi thế cạnh tranh của chúng ta hiện nay đang có, chúng ta đang được hưởng thuế ưu đãi khi đi vào thị trường Anh. Nhưng lợi thế đó sẽ sớm mất đi nếu như người Anh cũng có hiệp định thương mại tự do với các quốc gia khác. Vì vậy, các doanh nghiệp cần tận dụng cái cửa sổ này, tận dụng cơ hội đang mở ra để có thể đẩy nhanh xuất khẩu của mình vào thị trường Anh  và có chỗ đứng vững chắc trên thị trường này.  Tiềm năng còn rất lớn, bởi vì, mặc dù chúng ta xuất khẩu khoảng 6 tỷ đôla Mỹ váo Vương quốc Anh, chúng ta đều biết là Vương Quốc Anh một năm nhập khẩu 600-700 tỷ đô la Mỹ, chúng ta chiếm chưa đầy 1% nhập khẩu của Vương quốc Anh. Vì vậy dư địa còn rất lớn. Các doanh nghiệp Việt Nam nên chủ động nghiên cứu để có thể tận dụng cơ hội do Hiệp định thương mại tự do song phương đem lại, và từ đó là tăng thị phần của mình vào thị trường này.

PV: Theo Thứ trưởng thì chúng ta cần làm gì để cải thiện hơn nữa môi trường đầu tư để có được môi trường đầu tư hấp dẫn, thu hút nguồn lực đầu tư từ Vương Quốc Anh T

TT Trần Quốc Khánh: Chúng ta đều biết là Hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam và Vương quốc Anh trên thực tế nó được sinh ra từ Hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu thì đây đều là những Hiệp định thương mại tự do thế hệ mới, đề cập không chỉ vấn đề mở cửa thị trường, giảm thuế hay mở cửa thị trường dịch vụ, mà còn đưa ra những quy định rất chặt chẽ về mua sắm của Chính phủ về cải thiện môi trường đầu tư cũng như cải thiện việc bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ. Tức là đặt ra các quy tắc rất là mới cho nhiều lĩnh vực khác nữa ngoài thương mại hàng hóa và thương mại dịch vụ.

Chúng tôi kỳ vọng rằng với những quy định mới đó, điều chỉnh cả những lĩnh vực như là sở hữu trí tuệ, như là mua sắm của Chính phủ, như là đầu tư… sẽ giúp Việt Nam cải thiện hơn nữa môi trường đầu tư thương mại trong nước, từ đó giúp cho chế độ thương mại của chúng ta ngày càng trở nên minh bạch hơn và thu hút các nhà đầu tư nước ngoài, trong đó đặc biệt là từ Vương quốc Anh đến với Việt Nam.

PV: Xin trân trọng cảm ơn Thứ trưởng!