Nghề đậu bạc ở làng Định Công, quận Hoàng Mai, Hà Nội có từ thế kỷ thứ VII với những nét đặc trưng riêng biệt không nơi nào có. Trải qua bao thăng trầm, bằng sự bền bỉ, kiên trì và tâm huyết của những nghệ nhân tài hoa, nghề đậu bạc truyền thống làng nghề Định Công được phục hồi, lưu truyền, trở thành một nét độc đáo của đất Hà Nội nghìn năm văn hiến.
 Thợ kim hoàn tại xưởng bạc Định Công. Ảnh: VOV |
Nghe âm thanh bài viết tại đây:
Nằm trong khuôn viên đình làng Định Công, xưởng đậu bạc của anh Quách Phan Tuấn Anh, con trai của nghệ nhân Quách Văn Trường, người được xem là đã đặt nền móng cho việc khôi phục lại nghề đậu bạc truyền thống Định Công, Hà Nội, hàng chục người thợ đang cần mẫn, kiên trì, sáng tạo ra những sản phẩm đậu bạc tinh xảo. Từ những thỏi bạc, với bàn tay tài hoa, tinh xảo, bộ óc sáng tạo, những người thợ đã khéo léo kéo chúng thành các sợi bạc nhỏ, mảnh như sợi chỉ, rồi uốn ghép thành các chi tiết khác nhau để tạo nên những sản phẩm đa dạng, chinh phục thị hiếu khách hàng. Vừa hướng dẫn thợ, anh Quách Phan Tuấn Anh vừa giải thích: “Sản phẩm này là vòng đậu. Một cái vòng này thì làm mất ít nhất là một tuần cho đến 10 ngày mới xong. Từ một sợi bạc to, mình kéo thành như một sợi tóc và kết nối nó với những họa tiết theo ý của khách”.
Nâng niu sản phẩm trên tay, anh Lê Đình Sơn, thợ xưởng đậu bạc Định Công, chia sẻ về quy trình làm ra một sản phẩm. Theo anh, để có được một sản phẩm đậu bạc thủ công ưng ý nhất, làm hài lòng khách hàng, những người thợ phải mất nhiều ngày, với những thao tác công phu, tỉ mỉ, đòi hỏi kỹ thuật, tay nghề cao: “Tôi đang làm một chiếc logo. Công đoạn chuẩn bị thì mình sẽ dùng những sợi chỉ to để làm khung, đảm bảo độ cứng cáp, bên trong có những sợi chỉ nhỏ để cố định khung. Sau đó, mình sẽ dùng những sợi chỉ se nhỏ lại với nhau để làm thành những hoa văn, họa tiết bên trong, tạo nên một sản phẩm hoàn thiện như thế này”.
Theo những người thợ ở đây, để tạo ra một sản phẩm tinh xảo đến từng chi tiết nhỏ như các sản phẩm ở xưởng thì nếu như không có sự đam mê, óc sáng tạo thì khó có thể theo và giữ được nghề.
 Giới thiệu sản phẩm đậu bạc Định Công. Ảnh: VOV |
Người làm nghề phải nắm chắc 4 kỹ thuật cơ bản, đó là: trơn, đấu, chạm, đậu. Trơn là làm những đồ vàng bạc không cần chạm trổ mà chỉ cườm cho nhẵn, bóng, kết hợp gò sao cho hình khối đúng tiêu chuẩn. Đấu là lắp ráp các chi tiết hài hòa, cân đối. Chạm là khắc hình vẽ, hoa văn, hoạ tiết như chạm ám, thúc nổi, hạ cát… lên mặt trang sức hay vàng, bạc. Đậu là kéo bạc đã nung chảy thành sợi chỉ, sau đó se thành sợi mảnh như sợi tóc, tạo những họa tiết hoa văn, chim muông, hoa lá… gắn vào đồ trang sức. Trong đó, kĩ thuật đậu bạc được coi là công phu nhất, đòi hỏi người thợ phải có bàn tay thật sự khéo léo, tỉ mỉ để “thổi hồn” vào từng sản phẩm.
Để gìn giữ, truyền nghề cho thế hệ sau, nhiều người con của làng Định Công đã và đang bằng mọi cách để làng nghề chạm bạc Định Công lưu danh là tứ trụ tinh hoa của làng nghề Thăng Long. Chị Mai Hồng Hạnh, một người thợ của làng nghề cho biết: “Tôi là người làng ở đây, quyết định nghỉ cơ quan nhà nước để làm nghề, không phải mục đích là thu nhập mà tôi mong muốn sau này cùng những người thợ nghề khác trong làng như Tuấn Anh, cùng trao đổi, bàn bạc với nhau, để có hướng phát triển cho làng nghề. Làm sao thực hiện ước mơ vì làng nghề, lưu truyền cho sau này”.
Trong xu hướng hiện đại, ngoài các dòng đậu bạc thủ công truyền thống, các nghệ nhân làng nghề còn không ngừng cải tiến, sáng tạo thêm nhiều dòng sản phẩm lưu niệm. Trong đó, nổi bật là là tranh Đậu bạc Định Công với những hình ảnh văn hóa gắn với biểu tượng của Hà Nội, như: Khuê Văn Các, Tháp Rùa, Phố cổ….
Đồng hành cùng tâm huyết của các nghệ nhân làng nghề đậu bạc Định Công, chính quyền thành phố Hà Nội nói chung, quận Hoàng Mai, nói riêng đã tổ chức lớp dạy nghề miễn phí cho các bạn trẻ trong quận để giữ nghề truyền thống chạm bạc của làng. 35 học viên của lớp được đào tạo sau khi thành thạo sẽ là nguồn nhân lực chính cho làng nghề đậu bạc 1500 tuổi này. Bà Nguyễn Thị Phượng, Chủ tịch UBND phường Định Công, quận Hoàng Mai, cho biết: “Chính quyền quan tâm, tạo điều kiện để duy trì và phục hồi lại làng nghề, lưu truyền nghề của ông cha. Đây không chỉ là nghề tinh hoa mà còn tạo điều kiện cho con em sinh sống bằng nghề này. Để gắn bó được với cái nghề này thì lại phải có đầu ra, đầu vào. Khi có nhiều đơn đặt hàng thì người thợ họ làm để duy trì. Mong muốn sau này đã có nhãn hiệu đậu bạc Định Công để có thể xây dựng kế hoạch tổ chức thành một làng nghề truyền thống du lịch, làng nghề quảng bá nghề”.
Với sự nỗ lực từ những người thợ làng nghề, từ chính quyền, nghề đậu bạc truyền thống Định Công đang từng bước được bảo tồn, quảng bá và phát triển. Không chỉ là là một sản phẩm kim hoàn thuần tuý mang giá trị kinh tế, đậu bạc còn là giá trị văn hóa của mảnh đất Thăng Long.