Những ngôi thánh đường với lối kiến trúc cổ kính và ấn tượng, đây chính là nơi mà những người đàn ông, thanh niên hành lễ 5 lần mỗi ngày. Còn những người phụ nữ Chăm duyên dáng thì ngày ngày miệt mài bên khung dệt. 

Nghe âm thanh bài viết tại đây:

1.     Làng Chăm An Giang, với hàng chục ngôi thánh đường lớn nhỏ

Tại tỉnh An Giang, các làng Chăm được phân bố dọc theo hai bên bờ sông Hậu và các nhánh sông Hậu với những ngôi nhà sàn bằng gỗ rất đặc trưng. Hàng chục ngôi thánh đường lớn nhỏ, nổi bật với kiểu kiến trúc mái vòm, bốn tháp ở bốn góc.

Trong đó, nổi tiếng và ấn tượng nhất là thánh đường Mubarak. Thánh đường này được công nhận là di tích cấp quốc gia về nghệ thuật kiến trúc từ năm 2011. Theo đời sống tâm linh và tín ngưỡng tôn giáo rất đặc trưng của người Chăm, tất cả đều hướng về ngôi thánh đường để cầu nguyện.

Những ngôi thánh đường với kiểu kiến trúc mái vòm, bốn tháp ở bốn góc

Ngày nay, Thánh đường còn được dùng làm nơi sinh hoạt động đồng, tuyên truyền chính sách pháp luật của Đảng, Nhà nước cho bà con giáo dân vào mỗi thứ sáu hàng tuần.

Ông SO RO LES, Trưởng Phòng Dân tộc thị xã Tân Châu, tỉnh An Giang, cho biết: “Mỗi thứ 6, các tín đồ đều tập chung ở thánh đường cùng các vị  giáo cả đứng lên đọc về giáo lý; khuyên răn các tín đồ chấp hành tôn giáo, chấp hành pháp luật, sống nếp sống văn minh…Ngày thứ 6, nói rất nhiều, không chỉ mỗi giáo lý đạo Hồi.”

Những nét đặc sắc của văn hoá Chăm An Giang còn thể hiện từ tiếng nói, chữ viết riêng của mình. Để bảo tồn văn hoá, tiếng nói và chữ viết, hiện nay hầu hết các thánh đường đều mở lớp dạy. Ban ngày các em học văn hoá tại trường, còn buổi tối tập trung tại thánh đường để học tiếng nói, chữ viết của dân tộc mình.

Ông HAJI ABDOLHAMID, Phó Giáo cả thánh đường Chăm Azhar, ấp Châu Giang, xã Châu Phong cho biết: “Trước mắt là giúp các em học được kinh Koran, biết hành lễ. Sâu xa hơn là giữ được bản sắc văn hóa dân tộc người Chăm; là người Chăm phải biết chữ, biết nói tiếng dân tộc Chăm.”

Người Chăm có đời sống tâm linh và tính ngưỡng tôn giáo rất đặc trưng, tất cả đều hướng về ngôi thánh đường để cầu nguyện

Mỗi năm đồng bào Chăm An Giang có 3 lễ lớn, Lễ Roja vào ngày 10/12 Hồi lịch; Lễ Ramadam, hay còn gọi là lễ ăn chay kéo dài từ ngày 1 đến hết ngày 30/9 Hồi lịch; Lễ sinh nhật của Giáo chủ Muhammed vào ngày 12/3 Hồi lịch. Trong tháng Lễ Ramadan, bà con dù đi làm ăn nơi đâu cũng tranh thủ quay về quê nhà để thực hiện nghi thức tôn giáo.

Sau khi kết thúc Ramadan 70 ngày thì người Chăm bước vào lễ hội Roja hay còn gọi là Haij, là ngày Tết cổ truyền mừng tuổi mới. Tại các thánh đường, người dân mổ dê, bò để mở tiệc sau một năm lao động vất vả. Đây cũng là thời điểm các hoạt động đời sống văn hoá tinh thần của đồng bào Chăm An Giang sôi nổi nhất. Họ tổ chức ca hát, múa, biểu diễn văn hoá văn nghệ với những giai điệu và bài hát riêng của mình.

Người theo đạo Hồi tin rằng, những điều được đấng tối cao viết ra và truyền lại trong kinh Koran đều sẽ trở thành hiện thực và họ phải thực hiện đúng theo giáo lý.

Ông HAJI CHAU KA ĐƯA, Thư ký Ban quản trị Thánh đường Mubarak, thị xã Tân Châu, tỉnh An Giang chia sẻ: “Tháng Ramadam là tháng thiêng liêng của đạo Hồi là tháng ăn chay, ăn chay là nhịn ăn nhịn uống…tất cả những gì mà trong kinh Koran cấm. Tháng Ramadam nhịn ăn để biết được nỗi khổ của người nghèo khó người như vậy để chia sẻ.”

Một nét văn hóa đặc trưng khác là trang phục của nam và nữ đều là sà-rông, trong cả việc học hành, giao tế, tiệc tùng và sinh hoạt cộng đồng. Đối với nam giới thì đội nón vải, còn phụ nữ thì choàng khăn Matơra hay còn gọi là khăn Khanh Ma-om. Hình ảnh cô gái Chăm với trang phục truyền thống bên khung cửi không chỉ thể hiện bản sắc văn hóa của dân tộc, mà còn là điểm nhấn độc đáo, duyên dáng đặc trưng của phụ nữ Chăm ở An Giang.  

Nghề dệt thổ cẩm truyền thống của đồng bào Chăm An Giang

Bà RO MẮK, thợ dệt ở làng Chăm Châu Phong, thị xã Tân Châu, tỉnh An Giang chia sẻ, ngay từ khi còn nhỏ, các cô gái Chăm đã được người bà, người mẹ chỉ cách làm các món ăn, món bánh truyền thống và đặc biệt truyền lại nghề thêu, dệt thổ cẩm, một nghề truyền thống của dân tộc: “Tuy công việc này cực khổ, nhưng mình thấy rất là vui và đây là nghề truyền thống mình, nên mình muốn giữ lại không muốn nó mất đi, dù cực mấy nữa mình cũng cố gắng làm. Ở đây dệt 3 sản phẩm, còn một số sản phẩm nữa là lấy ở chỗ khác về để bầy bán cho khách du lịch và bán cho những người trong làng này.”

Ngày nay, những thánh đường Hồi giáo với kiến trúc nghệ thuật ấn tượng cùng với nét văn hoá đặc trưng trong đời sống sinh hoạt và nghề dệt thổ cẩm truyền thống của đồng bào Chăm ngày càng thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước đến tham quan, tìm hiểu, khám phá. Vì thế một bộ phận người Chăm đã nhanh chóng đón nhận xu thế, tham gia làm du lịch để giới thiệu về những giá trị văn hoá đặc sắc của dân tộc mình. Khi hoàng hôn buông xuống, cũng là lúc tiếng kinh cầu lại bắt đầu vang lên từ phía những ngôi thánh đường bên dòng Hậu giang thơ mộng. Những làng Chăm hiền hoà nghiêng mình soi bóng nước Cửu Long. Những thiếu nữ Chăm e ấp sau chiếc khăn Khanh Ma-om như níu kéo bước chân người lữ khách. Tiếng trống Para-nưng lại rộn ràng báo hiệu mùa Lễ Ramadan mới sắp bắt đầu.