Tuy nhiên, các diễn biến trên thực địa cho thấy đây là mục tiêu không đơn giản. Tổng thống Mỹ Donald Trump, hôm 25/04 tuyên bố ông đã tiến rất gần đến việc đạt thoả thuận hoà bình với Nga và Ukraine. Tuyên bố này làm sống lại hy vọng sớm chấm dứt cuộc xung đột đã kéo dài hơn 3 năm qua, sau một thời gian dài đàm phán bế tắc.
 Một khu vực ở thủ đô Kiev của Ukraine bị không kích ngày 24/4. Ảnh: Reuters |
Hạn chót của chính quyền Mỹ
Tuyên bố của Tổng thống Mỹ Donald Trump, cùng các thông tin được đăng tải trên truyền thông phương Tây những ngày qua, cho thấy đang có những tiến triển nhất định trong các cuộc đàm phán về đề xuất thoả thuận hoà bình mà chính quyền Mỹ đưa ra nhằm chấm dứt xung đột Nga-Ukraine. Một số quan chức cấp cao trong chính quyền Mỹ, như đặc phái viên Steve Witkoff, người đã có hai cuộc gặp với Tổng thống Nga Vladimir Putin trong thời gian gần đây, cũng đã có các phát biểu công khai về một số điều khoản trong thoả thuận, trong đó có các nhượng bộ đáng kể về lãnh thổ từ cả Nga và Ukraine.
Các động thái trong tuần qua cho thấy quyết tâm từ phía chính quyền Mỹ trong việc sớm có một thắng lợi ngoại giao quan trọng vào thời điểm ông Donald Trump sắp hoàn tất 100 ngày đầu tiên nắm quyền (30/04), bởi một trong các tuyên bố tranh cử đáng chú ý nhất của ông Donald Trump là việc “chấm dứt xung đột Nga-Ukraine trong 24h”.
Ngoại trưởng Mỹ, Marco Rubio, tuyên bố: “Cuộc xung đột này có thể chấm dứt và cả hai phía đều phải thừa nhận điều đó. Chúng tôi đã chỉ ra cho họ con đường phía trước, chỉ ra cho họ vạch đích, do đó chúng tôi cần cả hai phía đồng ý”.
 Một khu vực ở thủ đô Kiev của Ukraine bị không kích ngày 24/4. Ảnh: Reuters |
Tuy nhiên, theo chuyên gia James Nixey, Giám đốc Chương trình Nga và Á-Âu tại Viện Chatham House (Anh), việc các đàm phán giữa Mỹ với Nga và Ukraine không tiến nhanh như kỳ vọng ban đầu cũng đang khiến chính quyền Mỹ mất dần kiên nhẫn, thể hiện qua các tuyên bố của Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio sau cuộc đàm phán với các quan chức Ukraine và châu Âu tại Paris hôm 18/04 rằng Mỹ sẽ từ bỏ vai trò trung gian hoà giải nếu mọi việc không tiến triển.
Cảnh báo này tiếp tục được Tổng thống Mỹ, Donald Trump đưa ra hôm 25/04, khi cho biết nước Mỹ có hạn chót riêng với tất cả các bên liên quan đến xung đột, dù không nêu cụ thể.
Ông Trump cho biết: “Tôi có hạn chót của riêng mình. Chúng tôi muốn nhanh chóng có thỏa thuận và tôi nghĩ tất cả mọi người, kể cả trong NATO, cũng muốn có điều đó. Chúng tôi có hạn chót và sau thời điểm đó, chúng tôi sẽ có thái độ rất khác”.
Kịch bản rút lui
Câu hỏi đặt ra hiện nay là liệu sức ép của chính quyền Mỹ có đủ lớn để buộc cả Nga và Ukraine chấp nhận những nhượng bộ và đạt thoả thuận hay không? Trả lời kênh truyền hình CBS của Mỹ, Ngoại trưởng Nga, Sergey Lavrov cho biết các cuộc đàm phán Nga-Mỹ đang đi đúng hướng và chỉ còn vài điều khoản cần thảo luận chi tiết hơn.
Ngược lại, phía Ukraine thể hiện quan điểm cứng rắn hơn khi tuyên bố không thể chấp nhận một số đề xuất trong thoả thuận của Mỹ, chủ yếu liên quan đến việc nhượng bộ hay công nhận lãnh thổ.
Các nước châu Âu, vốn bị gạt ra khỏi các đàm phán Mỹ-Nga-Ukraine và đang xây dựng các phương án riêng để hỗ trợ Ukraine, cũng không ủng hộ việc Mỹ gây sức ép để buộc Ukraine sớm chấp nhận thoả thuận vì cho rằng có những điều khoản bất lợi cho Ukraine. Vì thế, nếu mọi việc không có đột phá trong những ngày tới, kịch bản Mỹ từ bỏ vai trò trung gian hoà bình là tương đối cao.
Chuyên gia James Nixey nhận định: “Mỹ hoàn toàn có thể từ bỏ các thảo luận về Ukraine. Đây là một nước Mỹ rất khác so với nước Mỹ mà chúng ta chứng kiến cách đây 12 tháng. Do đó, nếu không giải quyết được vấn đề mà họ tuyên bố là có thể giải quyết thì chính quyền Mỹ sẽ coi việc từ bỏ mớ bùng xung Nga-Ukraine là một kịch bản khả thi”.
Trong trường hợp kịch bản này xảy ra, cuộc xung đột Nga-Ukraine có thể tiếp tục kéo dài với những hậu quả khó lường. Theo James Nixey, cả hai phía Nga và Ukraine đều có thể theo đuổi các kế hoạch riêng nếu cảm thấy thoả thuận hoà bình mà Mỹ đề xuất chưa đáp ứng được đòi hỏi của mình. Khi đó, các hệ luỵ từ cuộc xung đột này sẽ khiến thế giới thêm bất ổn, vào thời điểm mà kinh tế toàn cầu cũng đang đối mặt với những thách thức lớn.