Ngày 8/8, Ủy ban chuyên trách của Liên Hợp quốc, gồm đại diện các nước thành viên Liên hợp quốc, đã thông qua dự thảo Công ước Liên hợp quốc về phòng chống tội phạm mạng. Là một trong các nước sớm ủng hộ việc thành lập Ủy ban chuyên trách và tham gia tích cực vào tiến trình xây dựng Công ước ngay từ những phiên họp đầu tiên, Việt Nam xác định đây là cơ hội để thiết lập, tăng cường hiệu quả hợp tác với lực lượng thực thi pháp luật các nước, ngăn chặn tội phạm trên không gian mạng.

Dự thảo sẽ được đệ trình Đại hội đồng Liên hợp quốc để 193 nước thành viên chính thức thông qua trong thời gian sớm nhất. Công ước sẽ được mở để các nước tham gia ký kết cho đến trước ngày 31/12/2026. Khi được Đại hội đồng Liên hợp quốc thông qua, Công ước Liên hợp quốc về phòng chống tội phạm mạng sẽ trở thành văn kiện pháp lý mang tính toàn cầu đầu tiên hướng tới trấn áp hành vi phạm tội trên không gian mạng.

Đoàn Việt Nam tham dự phiên họp thông qua dự thảo Công ước Liên hợp quốc về phòng chống tội phạm mạng. Ảnh: Thanh Tuấn/TTXVN

Sự cần thiết của hành động toàn cầu trong phòng chống tội phạm mạng

Sự phát triển cua công nghệ thông tin, bên cạnh đem lại những lợi ích to lớn, cũng làm gia tăng các hoạt động tội phạm mạng. Các cuộc tấn công trên không gian mạng phát triển nhanh chóng về cả hình thức và quy mô, gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới sự ổn định kinh tế, chính trị, xã hội của các nước.

Do nhu cầu cần có một khuôn khổ pháp lý chung để các nước hợp tác chia sẻ thông tin, phối hợp điều tra, thu thập chứng cứ liên quan đến tội phạm mạng, Liên Hợp quốc xây dựng một Dự thảo Công ước về phòng chống tội phạm trên không gian mạng. Dự thảo Công ước đặt ra khuôn khổ pháp lý toàn diện cho các nước thành viên tiến hành hợp tác quốc tế trong phòng ngừa, điều tra, truy tố, xét xử hành vi phạm tội trên không gian mạng, bao gồm nhiều loại tội phạm, như: tấn công hệ thống máy tính, lừa đảo trực tuyến, phát tán trái phép hình ảnh nhạy cảm, xâm hại trẻ em, rửa tiền…

Cơ quan thực thi pháp luật các quốc gia có thể thực hiện các hoạt động hợp tác thông qua kênh 24/7, bảo đảm phản ứng nhanh chóng, kịp thời, đáp ứng nhu cầu phòng chống hiệu quả tội phạm mạng. Một trong các nội dung đáng chú ý của dự thảo Công ước là cơ chế hỗ trợ kỹ thuật, xây dựng năng lực và chuyển giao công nghệ hướng tới nhu cầu của các nước đang phát triển. Do tính chất không biên giới của tội phạm mạng, Công ước sẽ nâng cao năng lực khoa học công nghệ của các nước đang phát triển để ứng phó hiệu quả hơn với sự đe dọa từ tội phạm mạng, qua đó góp phần tạo ra môi trường mạng toàn cầu lành mạnh, an toàn hơn.

Việt Nam là một trong những quốc gia có mức độ phổ cập internet hàng đầu thế giới, với trên 78 triệu người sử dụng internet tính đến đầu năm nay, tương đương gần 80% dân số. Theo thống kê của cơ quan chức năng, tính từ đầu năm 2023 đến nay, đã có hơn 13.750 cuộc tấn công mạng vào các hệ thống thông tin tại Việt Nam gây ra sự cố nghiêm trọng.

Nhận thức được mối đe dọa ngày càng nghiêm trọng từ tội phạm mạng, sự cần thiết tăng cường hợp tác với các quốc gia, tổ chức quốc tế trong phòng chống tội phạm mạng, Việt Nam tham gia thảo luận và đàm phán Dự thảo Công ước ngay từ giai đoạn đầu tiên (tháng 3/2022). Việc nhất quán ủng hộ thành lập cơ chế đàm phán và tham gia tích cực xuyên suốt 8 phiên họp của Ủy ban chuyên trách đã khẳng định thông điệp mạnh mẽ Việt Nam là thành viên tích cực, có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế, chung tay cùng các quốc gia giải quyết các vấn đề toàn cầu, đóng góp vào môi trường hòa bình, ổn định quốc tế.

Đối với Việt Nam, dự thảo Công ước đặt ra khuôn khổ pháp lý cụ thể, toàn diện để cơ quan chức năng Việt Nam thiết lập, tăng cường hiệu quả hợp tác với lực lượng thực thi pháp luật các nước. Hợp tác quốc tế đóng vai trò hết sức quan trọng, giúp cơ quan chức năng Việt Nam kịp thời điều tra, thu thập thông tin, chứng cứ về hành vi phạm tội trên không gian mạng phục vụ công tác truy tố, xét xử tội phạm.

Ngoài ra, Dự thảo Công ước mở ra cơ hội cho các nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam, tham gia và tiếp nhận các cơ chế hỗ trợ kỹ thuật, xây dựng năng lực và chuyển giao công nghệ. Những cơ chế này sẽ góp phần nâng cao khả năng phòng ngừa, ứng phó với tội phạm mạng của các nước đang phát triển như Việt Nam, đóng vai trò hết sức quan trọng giúp xây dựng môi trường không gian mạng toàn cầu lành mạnh, an toàn hơn.

Thời gian tới, để chuẩn bị cho việc chính thức thông qua, ký và phê chuẩn Công ước, Việt Nam tiếp tục rà soát, đánh giá và hoàn thiện các văn bản pháp lý trong nước nhằm bảo đảm thực thi hiệu quả, hiệu lực các quy định của Công ước, đầu tư hạ tầng và năng lực công nghệ để đáp ứng yêu cầu của Công ước; trao đổi với Liên hợp quốc và các đối tác quốc tế trong việc xây dựng các chương trình hỗ trợ kỹ thuật phù hợp, đáp ứng nhu cầu của các cơ quan chức năng của Việt Nam.

Việc tích cực tham gia tiến trình đàm phán Dự thảo Công ước Liên hợp quốc về phòng chống tội phạm mạng thêm một lần nữa khẳng định vai trò chủ động của của Việt Nam trong các hoạt động đối ngoại đa phương, giải quyết các vấn đề chung của cộng đồng quốc tế.