Chất vấn và trả lời chất vấn tại các kỳ họp Quốc hội là một trong những hình thức giám sát cơ bản, phổ biến và quan trọng của Quốc hội. Qua mỗi kỳ họp, hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn luôn có sự thay đổi,nhằm nâng cao chất lượng giám sát của Quốc hội. Tại Kỳ họp thứ 5 - Quốc hội khoá 14, Quốc hội dành 3 ngày cho hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn. Đây là hoạt động thu hút sự chú ý của cử tri, nhân dân tại mỗi kỳ họp.

Trong nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, chức năng giám sát của tối cao do Quốc hội đảm trách có ý nghĩa vô cùng quan trọng, góp phần đảm bảo các quyền hành pháp, tư pháp được sử dụng đúng mục đích và thực thi hiệu quả.

Đổi mới để tăng hiệu quả chất vấn

Qua thí điểm tại Phiên họp 22 của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, đổi mới về thời lượng hỏi và trả lời được cử tri đánh giá cao vì nó không chỉ tiết kiệm thời gian mà còn thể hiện năng lực của người hỏi và người trả lời, đi thẳng vào vấn đề chứ không đi lan man. Vì có đại biểu hỏi nhưng lại dẫn giải nhiều xong mới đi đến câu hỏi. Điều này đòi hỏi đại biểu đặt thẳng câu hỏi và người trả lời cũng như vậy, cũng phải biết trả lời vào nội dung chính thuộc trách nhiệm của mình.

Thẳng thắn, đi thẳng vào vấn đề, rút ngắn thời gian hỏi của đại biểu Quốc hội và thời gian trả lời mỗi câu hỏi của các thành viên Chính phủ tham gia trả lời chất vấn là yêu cầu được đưa ra tại kỳ họp Quốc hội lần này. Theo đó mỗi đại biểu chất vấn có một phút để hỏi và mỗi thành viên Chính phủ có ba phút để trả lời về vấn đề được hỏi. 

Ông Lê Bộ Lĩnh, Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, Phó Tổng Thư ký Quốc hội, cho biết: “Với cải tiến về rút ngắn thời gian hỏi và trả lời, như vậy sẽ tạo điều kiện để cho nhiều đại biểu Quốc hội được chất vấn và không phải chỉ được chất vấn mà còn được trả lời. Vì trước đây cũng do nhiều đại biểu hỏi nhưng không có nhiều thời gian để trả lời phải có tới 10 -15 người hỏi nhưng người trả lời chỉ trả lời trong 10-15 phút thì không đủ.”

Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa 14

Hỏi nhanh, đáp gọn, rõ ràng, đi thẳng vào trọng tâm là điều mà các đại biểu Quốc hội, những người đại diện cho cử tri, nhân dân, rất đồng tình. Sự đổi mới của hoạt động chất vấn qua mỗi kỳ họp đã và đang được đại biểu Quốc hội và cử tri ủng hộ. 

Đại biểu Lại Xuân Môn, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Cao Bằng, cho rằng: "Rút kinh nghiệm của nhiều khóa, nhiều kỳ họp các đại biểu hỏi và các bộ trưởng trả lời rõ ràng chưa đi vào trọng tâm nên kỳ này dành một phút cho đại biểu thì phải chọn lọc những vấn đề để chất vấn. Đồng thời nữa là bộ trưởng cũng nhớ được câu hỏi để trả lời cho nó rõ và tập trung vào vấn đề".

Nâng cao công tác giám sát của Quốc hội

Tại phiên trả lời chất vấn ở Ủy ban Thường vụ Quốc hội vừa qua, các đại biểu trả lời rất tốt, mang tính đối thoại rất cao, sôi động. Khi cải tiến này được áp dụng trên hội trường sẽ làm cho không khí chất vấn sôi động hơn và được sự quan tâm của cử tri. Với cải tiến để rút ngắn thời gian hỏi và trả lời cũng sẽ tạo điều kiện cho nhiều đại biểu được chất và được trả lời. Vì trước đây có nhiều đại biểu hỏi nhưng không còn đủ thời gian trả lời. Trả lời trực tiếp tại hội trường rất quan trọng, mặc dù có thể trả lời bằng văn bản nhưng trả lời trực tiếp vẫn tốt nhất để cử tri giám sát. 

Đại biểu Lý Tiết Hạnh, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Định, cho rằng: "Nếu như chúng ta hướng tới mục tiêu là người hỏi chọn được vấn đề xác đáng để mà hỏi và người trả lời cũng phải rất trách nhiệm và trả lời một cách thẳng thắn. Vấn đề thời gian không còn là vấn đề quan trọng nữa mà nó sẽ tạo khung để nâng cao chất lượng chất vấn và trả lời chất vấn tại nghị trường".

Bắt đầu từ hôm nay 4/6, Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khoá 14 sẽ dành 3 ngày để chất vấn các thành viên Chính phủ. Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải trả lời các vấn đề về: Hoàn thiện kết cấu hạ tầng giao thông, xử lý các vấn đề tồn tại đối với các dự án BOT. Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường sẽ làm rõ vấn đề về công tác quản lý đất tại các thành phố lớn, tình trạng ô nhiễm môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu. Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Phùng Xuân Nhạ sẽ đưa ra các giải pháp để nâng cao chất lượng giáo dục, quản lý giáo dục mầm non… Bộ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội sẽ đăng đàn, trả lời chất vấn của Quốc hội về thị trường lao động, bảo vệ và chăm sóc trẻ em.

Với sự cải tiến trong hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn Quốc hội đang có những chuyển biến mạnh mẽ từ Quốc hội thảo luận sang Quốc hội tranh luận. Từ đó hoạt động giám sát của Quốc hội ngày càng được cử tri, nhân dân tin tưởng và để cho hoạt động chất vấn thực sự góp phần xây dựng đất nước.