Mỹ và Trung Quốc hôm 12/05 công bố tạm hoãn và dừng áp dụng các mức thuế đã được công bố trước đây lên hàng hóa của nhau. Đây là tín hiệu tích cực hạ nhiệt các căng thẳng thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới, đồng thời dấy lên hy vọng chấm dứt trạng thái bất ổn của thương mại toàn cầu hiện nay.

Thỏa thuận thuế quan tạm thời giữa Mỹ và Trung Quốc đạt được sau 2 ngày đàm phán căng thẳng (10-11/05) tại Geneva (Thụy Sỹ), giữa phái đoàn Mỹ, do Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent, Đại diện Thương mại Mỹ, Jamieson Greer dẫn đầu với phái đoàn Trung Quốc, do Phó Thủ tướng Trung Quốc, Hà Lập Phong (He Lifeng) đại diện.

Ảnh minh họa. Nguồn: VTV

Đồng thuận quan trọng

Theo nội dung Tuyên bố về thỏa thuận thuế quan tạm thời giữa Mỹ và Trung Quốc,

Mỹ giảm thuế đối ứng với hàng hóa Trung Quốc từ 125% xuống còn 10%. Tuy nhiên, mức thuế 20% mà Mỹ áp lên hàng hóa Trung Quốc liên quan đến vấn đề chất gây nghiện fentanyl vẫn sẽ còn hiệu lực, nên tổng thuế quan còn lại sau khi giảm là 30%, có thời hạn trong 90 ngày. Đổi lại, Trung Quốc tạm dừng hoặc dỡ bỏ các biện pháp thuế quan với tổng tỷ lệ 115% đối với hàng hóa Mỹ và chỉ giữ lại mức thuế 10%. Ngoài ra, nước này cũng sẽ thực hiện các biện pháp hành chính cần thiết để tạm ngừng hoặc gỡ bỏ các biện pháp phi thuế quan đã được áp dụng đối với Mỹ từ ngày 02/04. Hai bên cam kết sẽ thực hiện đầy đủ các biện pháp trên trước ngày 14/5 và kéo dài trong 90 ngày.     

Việc hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đạt được thỏa thuận hạ nhiệt căng thẳng thương mại ngay trong lần đàm phán cấp cao đầu tiên được xem là điều tương đối bất ngờ, do các quan điểm cứng rắn mà cả hai bên đưa ra trước đó. Tuy nhiên, các quan chức Mỹ cho rằng bên cạnh các thỏa thuận cụ thể, đồng thuận lớn nhất mà hai bên đạt được là cả Mỹ và Trung Quốc đều không muốn tách rời về kinh tế. Đại diện Thương mại Mỹ, ông Jamieson Greer, cho biết: “Việc chúng tôi có thể nhanh chóng tiến hành và hoàn tất các cuộc thảo luận này là minh chứng cho việc thông hiểu lẫn nhau và tôn trọng lẫn nhau giữa hai phía Mỹ và Trung Quốc”.

Sự đồng thuận này được thể hiện trong Tuyên bố chung, khi hai nước ghi nhận tầm quan trọng của mối quan hệ kinh tế và thương mại song phương đối với phát triển của mỗi nước và kinh tế toàn cầu, nhấn mạnh sự cần thiết của việc xây dựng một mối quan hệ kinh tế và thương mại bền vững, lâu dài, cùng có lợi. Ngoài ra, Trung Quốc và Mỹ sẽ thiết lập một cơ chế để tiếp tục thảo luận về quan hệ kinh tế và thương mại song phương. Động thái này được hầu hết các nền kinh tế lớn trên thế giới hoan nghênh. Ủy viên kinh tế của Liên minh châu Âu (EU), ông Valdis Dombrovkis, nhận định thỏa thuận Mỹ-Trung vừa đạt được cũng có lợi cho chính EU. “Việc hạ nhiệt căng thẳng thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc đương nhiên là động thái đúng hướng. Nó cũng giảm bớt phần nào các lo ngại của chúng tôi về khả năng chuyển hướng thương mại sang các thị trường khác, bao gồm cả thị trường Mỹ”.

Triển vọng nào sau 90 ngày?

Các thị trường tài chính trên thế giới đã phản ứng tích cực với thỏa thuận hoãn thuế 90 ngày Mỹ - Trung. Chỉ số S&P 500 trên thị trường chứng khoán Phố Wall (Mỹ) hôm 12/05 tăng 3,3%. Về phía Trung Quốc, hôm 12/5, ngân hàng JP Morgan cũng dự báo GDP Trung Quốc năm nay tăng 4,8%, cao hơn so với dự báo trước đó là 4,1%. Giới chuyên gia kinh tế đánh giá thỏa thuận vừa đạt được phần nào khôi phục niềm tin cho giới đầu tư nhưng triển vọng dài hạn chưa rõ ràng. Theo Ủy viên kinh tế châu Âu, Valdis Dombrovkis mức thuế 30% mà Mỹ vẫn tiếp tục áp dụng với hàng hóa Trung Quốc trong thời gian 90 ngày vẫn là mức rất cao và vẫn có khả năng tạo ra các đợt chuyển hướng thương mại.

Trong khi đó, chuyên gia Marcus Noland, Phó Chủ tịch điều hành và Giám đốc nghiên cứu tại Viện Kinh tế quốc tế Peterson (Mỹ) cho rằng nhiều khả năng thời hạn tạm hoãn 90 ngày sẽ được kéo dài bởi Mỹ và Trung Quốc đều cần thêm thời gian để đàm phán về nhiều vấn đề khác, bao gồm vấn đề liên quan đến chất fentanyl. Tuy nhiên, các rủi ro về việc gia tăng căng thẳng thương mại trở lại chưa thể hoàn toàn chấm dứt. “Hiện nay, Tổng thống Donald Trump đang nói về việc áp thuế lên một số sản phẩm khác, nhất là dược phẩm, mặt hàng mà Mỹ chủ yếu nhập từ Trung Quốc và Ấn Độ. Do đó, nếu ông Donald Trump tiến hành việc này, thì các mức thuế có thể lại gia tăng và mối quan hệ với Trung Quốc sẽ lại trở nên khó khăn”.

Theo chuyên gia kinh tế Justin Wolfers tại Đại học Michigan, ngoài dược phẩm, thuế 25% với ôtô, thép và nhôm hiện vẫn được chính quyền Mỹ giữ nguyên. Các mức thuế này, cộng thêm mức thuế nền 10% mà ông Donald Trump kiên quyết giữ với mọi đối tác, kể cả đối tác vừa đạt được thỏa thuận thương mại là Anh, đồng nghĩa với việc nhiều mặt hàng nhập khẩu vào Mỹ, chứ không chỉ hàng hóa Trung Quốc, về lâu dài sẽ tiếp tục phải chịu các mức thuế từ 30% trở lên và các mức thuế này sẽ vẫn là chi phí đáng kể cho doanh nghiệp lẫn người tiêu dùng Mỹ. Điều này có thể khiến các công ty tiếp tục e ngại tuyển dụng và mở rộng đầu tư. Do đó, điều quan trọng nhất vẫn là việc Mỹ-Trung giải quyết mối quan hệ kinh tế-thương mại lâu dài ra sao sau 90 ngày tạm hoãn.