Cuộc xung đột kéo dài hơn 18 tháng qua tại dải Gaza sắp bước vào một giai đoạn mới khốc liệt hơn khi ngày 05/05 chính phủ Israel tuyên bố sẽ mở chiến dịch quân sự chuyên sâu nhằm mục đích kiểm soát toàn bộ dải đất này, động thái có thể khiến toàn bộ khu vực Trung Đông vốn đang bất ổn càng thêm phức tạp.

Trong tuyên bố đưa ra ngày 05/05, Thủ tướng Israel, Benjamin Netanyahu tuyên bố sẽ mở chiến dịch tấn công mới ở Gaza, gọi đây là giai đoạn tiếp theo của xung đột với những mục tiêu hoàn toàn mới.

Ý định mới của Israel

Tín hiệu về một chiến dịch quân sự mới quy mô lớn của Israel nhằm vào Gaza xuất hiện từ cuối tuần trước khi quân đội Israel triệu tập hàng chục ngàn quân dự bị, đồng thời tổ chức cuộc họp nội các khẩn trong đêm 04/05. Cuộc họp này đã nhất trí thông qua kế hoạch mở rộng chiến dịch quân sự trên bộ của Israel, với nội dung chính bao gồm: các cuộc tấn công mạnh mẽ vào Hamas; giữ quyền kiểm soát các vùng lãnh thổ, và di chuyển dân số Gaza về phía Nam. Nội các Israel cũng thông qua khả năng phân phối nhân đạo ở Gaza, nơi đã không nhận được viên trợ từ ngày 2/3. Điểm đáng chú ý và cũng gây lo ngại nhất trong kế hoạch quân sự mới của Israel ở Gaza là ý định lâu dài của Israel tại Gaza.

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tuyên bố đẩy mạnh chiến dịch quân sự mới tại Gaza. Ảnh: THX/TTXVN

Tuyên bố trong ngày 05/05, Bộ trưởng Tài chính Israel, Bezalel Smotrich, người nổi tiếng với các quan điểm cực đoan cánh hữu, tuyên bố Israel sẽ chiếm đóng Gaza, kể cả khi đạt thỏa thuận giải thoát con tin.

Trong khi đó, dù không trực tiếp nói đến việc chiếm đóng Gaza vô thời hạn nhưng Thủ tướng Israel, Benjamin Netanyahu cũng cho biết quân đội Israel sẽ không thực hiện chiến lược như trước. “Có một điều cần phải làm rõ, đó là quân lính của chúng tôi sẽ không tiến vào Gaza rồi sau đó rút lui. Liệu chúng ta có gọi quân dự bị để chiếm các vùng lãnh thổ rồi lại bỏ mặc đó và tiếp tục chiến dịch ở những phần còn lại? Đó không phải là kế hoạch và ý định của chúng tôi. Ý định của chúng tôi là điều ngược lại”.

Bên cạnh kế hoạch quân sự mới, nhiều nguồn tin tại Trung Đông cũng cho biết Thủ tướng Israel đang tiếp tục thúc đẩy đề xuất của Tổng thống Mỹ Donald Trump về di dời tự nguyện người dân Gaza đến các nước láng giềng như Jordan hoặc Ai Cập. Các động thái này lập tức vấp phải nhiều phản ứng từ nhiều bên. Bộ Ngoại giao nhiều nước châu Âu lên tiếng phản đối, cho rằng một chiến dịch quân sự mới ở Gaza sẽ không mang lại lợi ích cho bất kỳ bên nào. Trong khi đó, Liên hiệp quốc cảnh báo một chiến dịch quân sự mới sẽ càng khiến thảm họa nhân đạo hiện nay ở Gaza thêm tồi tệ.

Ông Farhan Haq, Phó Phát ngôn viên của Tổng thư ký LHQ, tuyên bố: “Tổng thư ký LHQ hết sức quan ngại với các báo cáo về kế hoạch Israel mở rộng các chiến dịch trên bộ cũng như kéo dài sự hiện diện quân sự ở Gaza. Điều này chắc chắn sẽ dẫn đến việc sẽ có thêm vô số thường dân bị sát hại và cơ sở hạ tầng của Gaza bị phá hủy. Gaza cần phải là một phần của Nhà nước Palestine trong tương lai”.

Kế hoạch quân sự mới của Israel được công bố vào thời điểm nhiều tổ chức quốc tế đánh giá thảm họa nhân đạo tại Gaza sắp vượt tất cả các ngưỡng chịu đựng. Trong báo cáo đưa ra hôm 02/05, Văn phòng Điều phối các hoạt động nhân đạo của LHQ (OCHA) cho biết hầu như mọi nguồn lương thực, nước uống, thuốc và vật tư y tế đều sắp cạn kiệt, đẩy hàng triệu người vào nguy cơ tử vong.

Binh sĩ quân đội Israel trên thực địa tại Gaza. Ảnh: Tân Hoa xã

Căng thẳng trên nhiều mặt trận

Theo giới phân tích, kế hoạch quân sự mới của Israel tại dải Gaza đã được chuẩn bị từ nhiều tháng và việc chọn thời điểm công bố kế hoạch này ngay trước thềm chuyến thăm Trung Đông của Tổng thống Mỹ Donald Trump, dự kiến diễn ra từ 13-16/05, cho thấy chính phủ Israel muốn tiếp tục thuyết phục chính quyền Mỹ theo đuổi kế hoạch Gaza trước đây của Tổng thống Donald Trump là việc di dời toàn bộ thường dân Gaza sang các quốc gia khác và Mỹ cùng Israel sẽ tiếp quản. Ngoài ra, việc gia tăng các động thái quân sự của Israel cũng đến vào thời điểm căng thẳng đang gia tăng với Israel và Mỹ trên nhiều mặt trận khác, bao gồm các cuộc tấn công của lực lượng Houthi ở Yemen cũng như các lời đe dọa tấn công-trả đũa lẫn nhau giữa Mỹ-Israel đối với Iran, trong trường hợp các đàm phán về thỏa thuận hạt nhân giữa Mỹ và Iran hiện nay thất bại.

Một sự kiện đáng chú ý diễn ra hôm 04/05 vừa qua, khi lực lượng Houthi phóng tên lửa vào sân bay quốc tế Ben Gurion ở miền Trung Israel khiến nhiều người bị thương. Dù Houthi từng nhiều lần tấn công vào lãnh thổ Israel nhưng đây là lần đầu tiên tên lửa đạn đạo của lực lượng này vượt qua lưới phòng không nhiều tầng của Israel và Mỹ để tấn công một cơ sở quan trọng.

Theo giới quan sát, diễn biến này có thể thúc đẩy Israel theo đuổi các hành động quân sự táo bạo hơn nhằm vào Houthi và Iran, đặc biệt khi trong chính quyền của ông Donald Trump đang có nhiều người theo quan điểm cứng rắn với Iran. Do đó, chiến dịch quân sự mới ở Gaza có thể chỉ là mở đầu cho một vòng xoáy xung đột mới rộng hơn tại Trung Đông, khi Israel đang cố gắng tận dụng ưu thế quân sự và sự ủng hộ từ phía Mỹ. Lo ngại này càng lớn hơn khi hôm 05/05, Tổng thống Mỹ Donald Trump từ chối bình luận về kế hoạch quân sự mới của Israel tại Gaza và chỉ cho biết Mỹ sẽ giúp cung cấp thực phẩm cho người dân Gaza.

Theo bà Emma Ashford, nhà nghiên cứu tại Trung tâm Stimson (Mỹ), trong vấn đề Israel, ông Donald Trump chịu sức ép lớn từ chính trong nội bộ nước Mỹ:  “Một lượng lớn những người ủng hộ ông Donald Trump, dù là các cố vấn ở Nhà Trắng hay các thành viên trong đảng Cộng hòa, đều ủng hộ rất mạnh Israel trong vấn đề Gaza, Iran hay Trung Đông nói chung, hơn cả ủng hộ bản thân ông Trump hay chính sách “nước Mỹ trên hết”.

Theo giới quan sát, những tuần sắp tới có thể coi là “giai đoạn nguy hiểm” tại Trung Đông bởi thời điểm Israel mở chiến dịch quân sự mới tại Gaza sẽ trùng với thời gian mà các đàm phán hạt nhân giữa Mỹ và Iran cần phải đạt được những bước tiến lớn, nếu không chính quyền Mỹ có thể sẽ phải dùng đến biện pháp quân sự như đã đe dọa trước đó.