Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia không chỉ là kim chỉ nam cho phát triển nền kinh tế tri thức, mà còn mở ra cơ hội quốc tế hoá văn hoá Việt Nam, Việt Nam hoá văn hoá thế giới, thông qua môi trường số.

Ảnh minh họa: ictvietnam.vn

Việt Nam đang bước vào giai đoạn phát triển mới, với khát vọng vươn lên mạnh mẽ, khẳng định vị thế trên trường quốc tế. Trong đó văn hóa đã, đang là nguồn sức mạnh nội sinh cho sự phát triển bền vững của đất nước, vừa là cầu nối hữu nghị và hợp tác giữa Việt Nam và bạn bè quốc tế trong bối cảnh hội nhập và hợp tác quốc tế ngày càng sâu rộng.

Hạ tầng số: nền móng cho sáng tạo và lan tỏa văn hóa Việt

Theo PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên Thường trực Uỷ ban Văn hoá, Giáo dục của Quốc hội, chuyển đổi số không chỉ là công cụ bảo tồn mà còn là chìa khóa để lan tỏa văn hóa một cách rộng rãi và sâu sắc hơn. Những hoa văn trăm tuổi trên vải thổ cẩm được tái hiện sống động trong không gian thực tế ảo hay những làn điệu chèo, nhã nhạc cung đình có thể vang lên trên khắp các nền tảng trực tuyến chỉ với một cú nhấp chuột… Đó là lúc di sản không còn bị bó hẹp trong không gian địa lý mà có thể vươn xa, chạm đến trái tim của hàng triệu người, không phân biệt biên giới.

Những lễ hội truyền thống cũng không còn giới hạn trong một không gian cố định, mà có thể được tái hiện bằng công nghệ 3D hoặc thực tế ảo, mang đến trải nghiệm sống động cho công chúng dù họ ở bất cứ đâu.

Trung tâm Bảo tồn Di tích cố đô Huế ứng dụng công nghệ phục vụ khách tham quan tại các điểm di tích. Ảnh: Lê Hiếu/VOV

Do đó, chuyển đổi số trong sản xuất và phân phối nội dung văn hóa không chỉ là xu hướng, mà là một tất yếu trong hành trình đưa văn hóa Việt Nam hội nhập với thế giới. PGS.TS Bùi Hoài Sơn cho biết: "Trong thời đại ngày nay, khi thế giới ngày càng gắn kết bởi công nghệ, thông tin và những dòng chảy xuyên biên giới của trí thức, nghệ thuật và con người thì văn hóa không còn là câu chuyện nội tại của một quốc gia mà đã trở thành ngôn ngữ chung, một hình thức ngoại giao mới và là một nguyền lực mềm quan trọng trong quan hệ quốc tế cũng như là phát triển bền vững. Việc thực hiện chiến lược quốc tế hóa văn hóa Việt Nam và Việt Nam hóa văn hóa quốc tế chính là một tư duy, theo tôi là rất tiến bộ, thể hiện tầm nhìn văn hóa mang tính mở rộng và tích hợp".

Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia xác định cần đẩy mạnh chuyển đổi số để phát triển công nghiệp văn hoá, công nghiệp giải trí, xây dựng và phát triển các sản phẩm văn hoá số chất lượng cao, thúc đẩy xây dựng cơ sở dữ liệu về văn hoá, di sản văn hoá. Tại Hội nghị toàn quốc quán triệt Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ (KHCN), đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia diễn ra sáng 13/1, tại Hà Nội, Thủ tướng Phạm Minh Chính cũng nhấn mạnh: "Đẩy mạnh chuyển đổi số để phát triển công nghiệp văn hoá, công nghiệp giải trí. Xây dựng và phát triển các sản phẩm văn hoá số chất lượng cao. Thúc đẩy xây dựng cơ sở dữ liệu về văn hoá, di sản văn hoá. Quốc tế hoá văn hoá bản sắc văn hoá của Việt Nam; Việt Nam hoá tinh hoa văn hoá thế giới".

PGS.TS Bùi Hoài Sơn cho rằng: "Quốc tế hóa văn hóa thì không chỉ đơn thuần là quảng bá hình ảnh, mà còn là quá trình tái định vị thế quốc gia trên bản đồ thế giới bằng chính chiều sâu của lịch sử, của truyền thống và bản sắc của dân tộc. Khi một quốc gia có thể nói với thế giới bằng ngôn ngữ văn hóa thay chỉ vì bằng kinh tế hay chính trị, thì đó là lúc quốc gia ấy đã trưởng thành và có đủ nội lực mạnh mẽ và có tầm vóc"

Thích nghi trong sự đa dạng

Theo PGS.TS Bùi Hoài Sơn, ở chiều ngược lại, cũng thông qua công nghệ, Việt Nam hóa văn hóa quốc tế là sự phản ánh tinh thần cầu thị, cởi mở và chủ động học hỏi, điều kiện để một quốc gia vừa hội nhập thành công lại vừa giữ được bản lĩnh riêng.

PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Đại biểu Quốc hội khóa XV, Ủy viên thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội. Ảnh: Hà Phương/VOV

Việt Nam có nền tảng văn hoá của hàng nghìn năm lịch sử, có 54 dân tộc anh em và kho tàng di sản rất phong phú. Việt Nam cũng có thế hệ trẻ ngày càng năng động, sáng tạo và có tư duy toàn cầu, biết chọn lọc tinh hoa hay và tiến bộ, ứng dụng công nghệ để phục vụ phát triển trong nước. Nhờ vậy, Việt Nam vừa giữ được bản sắc, vừa mở rộng được không gian văn hóa và tư duy, làm giàu thêm nguồn lực sáng tạo. "Việc tiếp nhận tinh hoa văn hóa thế giới một cách chọn lọc giúp đời sống văn hóa trong nước thêm phần phong phú, giúp các thế hệ trẻ mở rộng tầm nhìn, mở rộng tiếp cận những chuẩn mực toàn cầu mà không đánh mất nền tảng truyền thống. Tôi nghĩ đó là cách chúng ta xây dựng một xã hội biết đối thoại, biết lắng nghe và biết thinh nghi trong sự đa dạng."

Quốc tế hoá văn hoá Việt Nam và Việt Nam hoá văn hoá quốc tế sẽ đưa thế giới về gần với Việt Nam và đưa Việt Nam bước ra thế giới mạnh mẽ hơn. Điều này được hỗ trợ mạnh mẽ bởi công nghệ, bởi số hóa, trong đó, Nghị quyết 57 đóng vai trò rất quan trọng.