ในการรำนกยูงจะต้องใช้พัดเป็นอุปกรณ์ประกอบ

ในชุมชนเผ่าจามมีการสร้างสรรค์บทฟ้อนรำ 80 ท่าที่อิงตามความเชื่อในเทพเจ้า 80 องค์ของวัฒนธรรมจาม จึงสามารถสะท้อนเอกลักษณ์ทางศาสนา ความเชื่อและความเลื่อมใสแห่งวัฒนธรรมจามอย่างเด่นชัด   กระบวนการดำรงชีวิต การทำงาน และการผลิตของชาวจาม ซึ่งปรากฎให้เห็นในงานชุมชนต่างๆผ่านรูปแบบที่หลากหลายเช่นในพิธีกรรมของงานเซ่นไหว้หรือในงานเทศกาลใหญ่ต่างๆด้วยท่ารำที่โดดเด่นเป็นเอกลักษณ์หลายท่าเช่น ท่ารำแห่งพระศิวะ เจ้าแม่อุมา เจ้าแม่อัปสรา เป็นต้น นายด่างชี้เกวี๊ยด ชาวบ้านที่ชุมชนเฟือกเยิน อ.นิงห์เฟือก จังหวัดนิงห์ถวนเผยว่า"การเต้นรำดั้งเดิมของชาวจามได้รับการถ่ายทอดจากรุ่นสู่รุ่น การเต้นรำแต่ละแบบจะเกี่ยวข้องกับเทพเจ้าแต่ละองค์และมีจังหวะกลองเฉพาะ ซึ่งนี่คือจุดเด่นในการฟ้อนรำของชาวจาม  ผู้หญิงเผ่าจามส่วนใหญ่ร้องรำทำเพลงได้เพราะตั้งแต่เด็กๆ ก็ได้ดูและเลียนแบบการเต้นรำจากผู้ใหญ่แล้ว"

การฟ้อนรำพื้นเมืองของชาวจามมี 4 ท่ารำหลักได้แก่ ท่ารำนกยูง ท่ารำทูนไหน้ำ การรำผ้าและการเต้นไฟ ในความคิดของคนเผ่าจาม นกยูงเป็นสัญลักษณ์ของความสุขและความโชคดี ดังนั้น การรำนกยูงจึงใช้แสดงในงานเทศกาลและวันงานรื่นเริงของชุมชน และในการรำนกยูงจะต้องใช้พัดเป็นอุปกรณ์ประกอบ ทำให้การรำพัดก็เป็นการร่ายรำยอดนิยมที่ผู้หญิงชาวจามทุกคนรู้จักดี

สำหรับท่ารำหาบน้ำเกิดจากวิถีชีวิตประจำวันที่สตรีเผ่าจามมักจะทูนไหน้ำ ถาดผลไม้หรือกระบุงข้าวสารไว้บนศีรษะจากไร่นากลับบ้าน ดังนั้น การสร้างสรรค์ท่ารำทูนไหน้ำและมีการผสานกับท่ารำนกยุงได้ช่วยสร้างเสน่ห์ที่อ่อนช้อยให้แก่การแสดง

ส่วนสำหรับท่ารำผ้านั้น ตามแนวคิดของชาวจาม ผ้าพันคอเป็นสัญลักษณ์ของจิตใจที่บริสุทธิ์อ่อนโยนของหญิงสาว แต่ในการรำผ้าไม่ได้มีเพียงผู้หญิงเท่านั้นที่เข้าร่วม หากมีผู้ชายเข้าร่วมด้วยเช่นกัน โดยผู้หญิงร่ายรำในท่าทางที่นุ่มนวลและสง่างาม ในขณะที่ผู้ชายจะออกท่าที่สะท้อนความแข็งแรงมั่นคง

ศิลปินจามสาธิตทำเครื่องปั้นดินเผา

สำหรับท่าเต้นไฟนั้นจะเป็นการรำเฉพาะของผู้ชายและมักจะแสดงในงานเทศกาล Rija Nagar ซึ่งเป็นเทศกาลแห่งชุมชนเผ่าจาม ในการเต้นไฟ ผู้เต้นจะใช้เท้าเหยียบไฟและมือถือแส้หรือดาบแล้วเคลื่อนไหวในลักษณะเหมือนการต่อสู้ แสดงให้เห็นถึงความแข็งแกร่งของผู้ชายจามในการปกป้องหมู่บ้านของพวกเขา  

ที่น่าสนใจคือ เสน่ห์ของการฟ้อนรำพื้นเมืองของชาวจามได้สะท้อนจากเครื่องดนตรีพื้นเมืองที่ประกอบการฟ้อนรำ รวมถึงวิธีตีกลองขณะเต้นรำก็มีความพิเศษเช่นกัน นายคัมรี และ นายคาฟิว ชาวเผ่าจาม จังหวัดนิงห์ถ่ กล่าวว่า"ในเครื่องดนตรีจามมี 3 ประเภทหลักคือ กลองปีนัง กลองปารานึง และปี่สารานาย กลองปีนังเป็นกลองยาว 2 ใบที่หมายถึงขา 2 ข้างของมนุษย์  กลองปารานึง หมายถึงร่างกายและอวัยวะภายในของมนุษย์ ส่วนปี่สารานายมีรูอยู่ 7 รู ที่เป็นตัวแทนของตา 2 ข้าง หู 2 ข้าง รูจมูก 2 รูและปาก "

"ไม้ตีกลองทั้งสองอันหมายถึงมือสองข้างของมนุษย์ การตีกลองจะต้องรักษาจังหวะ โดยคนหนึ่งตีกลองหยินด้วยมือ ส่วนอีกคนตีกลองหยางด้วยไม้กลอง"

ศิลปะการฟ้อนรำจามเปรียบเสมือนคลังวัฒนธรรมที่หลากหลายโดยการรำแต่ละท่าล้วนแฝงไว้ซึ่งเอกลักษณ์ที่โดดเด่น โลกทัศน์และความเลื่อมใสของชนเผ่าจาม และที่สำคัญคือเสน่ห์ของการฟ้อนรำจามได้มีส่วนร่วมเพิ่มความหลากหลายในคลังวัฒนธรรมของ 54 ชนเผ่าพี่น้องในเวียดนาม./.