งานจัดที่ลานหน้าบ้านกลาง

สำหรับชาวปาโก เทศกาล อายา เป็นกิจกรรมชุมชนที่สะท้อนถึงเอกลักษณ์ทางวัฒนธรรมเฉพาะของชนเผ่าตน เพราะไม่เพียงเป็นเทศกาลเท่านั้น แต่ยังเป็นวันงานรื่นเริงสนุกสนานและแสดงความศรัทธาต่อเทพเจ้า โดยเทศกาล อายา  แบ่งเป็นสองอย่างคือ อายากัน ( Aza Kăn) และอายาคุท (Aza Koonh)  งานอายากัน มักจะจัดขึ้นเป็นประจำทุกปีในระดับครัวเรือน ในช่วงปลายเดือน11-12ตามปฏิทินจันทรคติ ส่วนงาน อายาคุท จัดขึ้นในระดับหมู่บ้านในเดือนอ้ายจันทรคติโดยแต่ละหมู่บ้านจะเลือกวันที่ดีที่สุดเพื่อที่จะจัดงาน นายเหงวียน วัน หาย รองประธานคณะกรรมการประชาชนอำเภอ อาเลื้อย เผยว่า “งานอายากันจะจัดขึ้นทุกปีแต่พิธีกรรมจะมีน้อยกว่างานอาษาคุทที่จัดขึ้นเป็นประจำทุกๆ 5 หรือ 10 ปี ซึ่งเป็นช่วงที่ชาวบ้านเก็บเกี่ยวผลผลิตได้ดี วิถีชีวิตในหมู่บ้านมีความอิ่มหนำผาสุกและมีสุขภาพดี โดยชนกลุ่มน้อยในหมู่บ้านต่างๆ จะจัดพิธีเพื่อขอบคุณเจ้าแม่แห่งรวงข้าวและเทพเจ้าที่ประทานพรให้ชีวิตมีความผาสุก”.

ก่อนเริ่มพิธีเซ่นไหว้ใหญ่ ผู้ใหญ่บ้านจะไปเยี่ยมแต่ละครอบครัวเพื่ออวยพรให้สมาชิกในครอบครัวมีสุขภาพแข็งแรง หลังจากเสร็จสิ้นขั้นตอนของทุกบ้านแล้ว ครอบครัวและตระกูลต่างๆในหมู่บ้านจะนำเครื่องเซ่นไหว้ไปที่บ้านยาวซึ่งเป็นบ้านกลางของชุมชนเพื่อร่วมงานบูชาของหมู่บ้าน โดยพิธีกรรมในงานอายาคุทของชาวปาโกมีขั้นตอนต่างๆ เช่น พิธีทำความสะอาด พิธีเตรียมงาน พิธีเชิญต้นข้าว พิธีเซ่นไหว้เทพแห่งพันธุ์พืช พิธีบูชาผู้เสียชีวิต พิธีกินข้าวใหม่ เป็นต้น

ในงานอายากัน สิ่งของเซ่นไหว้ที่สำคัญและใหญ่ที่สุดคือหมู ส่วนในพิธีอายาคุทคือควาย ในช่วงหลายปีที่ผ่านมา ด้วยการปฏิบัติประเพณีในรูปแบบวิถีชีวิตใหม่ งานเทศกาลอายาก็มีการปรับเปลี่ยนในบางขั้นตอน เช่น ไม่จำเป็นต้องจัดพิธีแทงควายเพื่อบูชาซาง แต่จะใช้แพะในการเซ่นไหว้แทน ส่วนครอบครัวต่างๆในหมู่บ้านได้นำสิ่งของมาถวายมากมาย เช่น ไก่ ปลาลำธาร ข้าวเหนียว ข้าวโพด มัน ฯลฯ ซึ่งเป็นพืชผลและสัตว์เลี้ยงที่ชาวบ้านผลิตเองเลี้ยงเอง ผู้ใหญ่บ้าน โฮ วัน แหงห์ ในหมู่บ้านเล เจียง ตำบล ห่งจูง กล่าวว่า“ชาวบ้านขยันทำงานมาตลอดทั้งปีแล้ว ดังนั้น งานเทศกาลอายาที่จัดขึ้นปลายปีก็เป็นงานชุมชนเพื่อแสดงความขอบคุณต่อเทพเจ้าทั้งหลายที่คอยปกป้องหมู่บ้านและขอพรปีใหม่ให้พืชผลเจริญงอกงามและชีวิตมีความอิ่มนำผาสุก ”

คุณ เลถิเทม หัวหน้าสำนักงานวัฒนธรรมการสื่อสารของอำเภออาเลื้อย เผยว่า จากความหมายที่สำคัญในวิถีชีวิตชุมชน งานเทศกาลนี้ได้รับการอนุรักษ์อย่างสมบูรณ์ทั้งด้านคุณค่าทางวัฒนธรรมและขอบเขตการจัดงาน“ในกระบวนการอนุรักษ์กิจกรรมงานเทศกาลต่างๆ ผู้ที่เข้าร่วมเทศกาลเหล่านี้ล้วนเป็นผู้ที่เข้าใจวัฒนธรรมดั้งเดิมของชุมชนอย่างลึกซึ้งและเคยร่วมกิจกรรมเทศกาลมาอย่างยาวนานและสามารถเก็บรักษาข้อมูลเกี่ยวกับคุณค่าของกิจกรรมเทศกาลต่างๆ รวมทั้ง ขั้นตอนการจัดงานอย่างละเอียดเพื่อถ่ายทอดให้แก่ชุมชน”.

ทั้งนี้ เทศกาลอายาของชาวเผ่าปาโกคือโอกาสให้ทุกคนได้มารวมตัวกันสังสรรค์แลกเปลี่ยนเกี่ยวกับทุกสิ่งทุกอย่างในการดำเนินชีวิต ทั้งประสบการณ์ในการผลิตเกษตร การเลี้ยงปศุสัตว์เพื่อร่วมแรงร่วมใจกันสร้างสรรค์หมู่บ้านให้เจริญสวยงาม สร้างชีวิตที่สงบสุข ส่งเสริมความสามัคคีระหว่างหมู่บ้านและชนเผ่าต่างๆ./.