 ຄັດສະເໜີຕອນໜຶ່ງໃນບົດລະຄອນຂັບຢູ່ເກ |
ຕາມບັນດານັກຄົ້ນຄວ້າວັດທະນະທຳຊົນເຜົ່າ, ເຖິງວ່າປັດຈຸບັນຍັງມີຄຳຄິດຄຳເຫັນແຕກຕ່າງກັນ ກ່ຽວກັບຜູ້ສ້າງຕັ້ງ ກໍ່ຄືຖິ່ນຖານໃຫ້ກຳເນິດສິລະປະຂັບ ຢູ່ເກ ໃຫ້ເຜົ່າ ຂະແມ ພາກໃຕ້ກໍ່ຕາມ ແຕ່ອາດຈະຢືນຢັນໄດ້ວ່າ ສິລະປະຂັບ ຢູ່ເກ ໄດ້ເລີ່ມມາຈາກຄວາມຕ້ອງການຮັບຊົມສິລະປະຂອງຊາວເຜົ່າ ຂະແມ ຢູ່ພາກໃຕ້ໃນຊຸມປີຕົ້ນສະຕະວັດທີ XX.
ສິລະປະຂັບ ຢູ່ເກ ມີການປະສານສົມທົບອັນເປັນເອກະລັກ ລະຫວ່າງສຽງຂັບຮ້ອງ, ການສົນທະນາ, ການສະແດງພື້ນເມືອງ ປະສານກັບສຽງດົນຕີຂອງບັນດາປະເພດເຄື່ອງດົນຕີພື້ນເມືອງຄື ວົງດົນຕີ 5 ປະເພດ, ຂຸ່ຍ, ແຄນ ແລະ ມີຫົວເລື່ອງຢ່າງຈະແຈ້ງ. ບັນດາບົດລະຄອນ ຢູ່ເກ ມີຄວາມລຽບງ່າຍທາງດ້ານເລື່ອງລາວ ແລະ ເລິກເຊິ່ງທາງດ້ານເນື້ອໃນ ແລະ ສະແດງໃຫ້ຜູ້ຊົມເຫັນກ່ຽວກັບຈຸດປະສົງຂອງການສຶກສາ. ສຳລັບສິລະປະຂັບ ຢູ່ເກ, ຊາວເຜົ່າ ຂະແມ ໄດ້ຮູ້ວິທີສະສົມບັນດາຜົນງານທາງດ້ານສິລະປະ ຂອງຫຼາຍຊົນເຜົ່າທີ່ແຕກຕ່າງກັນ ດ້ວຍຄວາມເປີດອົກເປີດໃຈ ຫວັງມີຄວາມກ້າວໜ້າ ແລ້ວກໍ່ປັບປຸງຄືນ, ປະດິດຄິດສ້າງເພີ່ມເຕີ່ມ ເພື່ອສ້າງປະເພດເວທີສະແດງ ທີ່ເປັນເອກລັກຂອງເຜົ່າຕົນໃຫ້ເປັນຮູບປະທຳ. ສິລະປິນ ດ່າວຈວງ ອະດີດຫົວໜ້າຄະນະສິລະປະກອນເຜົ່າຂະແມ ແຂວງ ກຽນຢາງ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
“ເວທີສະແດງຂັບ ຢູ່ເກ ຍາມໃດກໍ່ຮັກສາສີສັນ ວາດຟ້ອນພິເສດສະເພາະຂອງຕົນ. ບັນດາປະເພດສິລະປະສະແດງບົນເວທີພື້ນເມືອງ ຖ້າວ່າເດີນຕາມແບບທັນສະໄໝ ກໍ່ລ້ວນແຕ່ຖືກປະລາໄຊ, ດັ່ງນັ້ນເວທີສະແດງຂັບ ຢູ່ເກ ພຽງແຕ່ສາມາດກັບຄືນສູ່ປະເພດພື້ນເມືອງ ຈຶ່ງສາມາດຄົງຕົວ ແລະ ຂະຫຍາຍຕົວໄດ້”.
ສິລະປະຂັບ ຢູ່ເກ ແມ່ນອາຫານທາງດ້ານຈິດໃຈທີ່ຂາດບໍ່ໄດ້ໃນການດຳລົງຊີວິດ ຂອງຊາວເຜົ່າ ຂະແມ ຢູ່ເຂດທົ່ງພຽງແມ່ນ້ຳຂອງ ທາງພາກໃຕ້ ຫວຽດນາມ. ສິລະປະຂັບ ຢູ່ເກ ເຄີຍຖືກສະແດງຢູ່ຕາມວັດວາອາຮາມເຜົ່າ ຂະແມ ໃນໂອກາດວັນບຸນ ຫຼື ໃນໂອກາດການດຳເນີນຊີວິດວັດທະນະທຳ ສິລະປະ ຂອງວົງຄະນະຍາດເຜົ່າຂະແມ. ບັນດາລາຍການຂັບ ຢູ່ເກ ຍາມໃດກໍ່ດຶງດູດພໍ່ແມ່ພີ່ນ້ອງບັນດາເຜົ່າ ແລະ ແຂກທ່ອງທ່ຽວມາຮັບຊົມຢ່າງຫຼວງຫຼາຍ.
ໂດຍໄດ້ປາກົດຕົວກ່ອນນີ້ປະມານ 100 ປີ, ສິລະປະຂັບ ຢູ່ເກ ສາມາດຢັ້ງຢືນທີ່ຕັ້ງ ບົດບາດຂອງຕົນເທື່ອລະກ້າວ ໃນຊີວິດວັດທະນະທຳ ແລະ ຈິດໃຈຂອງພໍ່ແມ່ພີ່ນ້ອງເຜົ່າ ຂະແມ ພາກໃຕ້. ເຖິງຢ່າງໃດກໍ່ຕາມ ໃນສະພາບຫັນເປັນໂລກາພິວັດໃນປັດຈຸບັນ, ການຂະຫຍາຍຕົວຂອງບັນດາປະເພດລະຫຼິ້ນບັນເທີງທັນສະໄໝ, ຄວາມດູດດື່ມຂອງບັນດາພາຫະນະບົນເວທີສະແດງ ດັ່ງນັ້ນ ເວທີສະແດງຂັບຢູ່ເກ ພວມປະເຊີນໜ້າກັບຄວາມຫຍຸ້ງຍາກຫຼາຍຢ່າງ. ບັນດານັກສິລະປະການ ສິລະປິນທີ່ມີປະສົບການນັບມື້ນັບໜ້ອຍລົງ; ໃນຂະນະນັ້ນຖັນແຖວຜູ້ສືບຖອດ ກໍ່ຍັງບໍ່ທັນໄດ້ຮັບການກໍ່ສ້າງເປັນແບບແຜນເທື່ອ. ການລົງທຶນແຕ່ງບົດລະຄອນ, ການຜະລິດ, ທຳການສະແດງບັນດາບົດລະຄອນໃໝ່ ຍັງບໍ່ທັນສາມາດຕອບສະໜອງຄວາມຕ້ອງການຂອງມວນຊົນເທື່ອ. ນັກດົນຕີ ເຊີນງອກຮວ່າງ ຫົວໜ້າສະມາຄົມນັກປະພັນດົນຕີ ຫວຽດນາມ ແຂວງ ຊັອກຈັງ ຖືວ່າ ພ້ອມກັບບັນດານະໂຍບາຍອະນຸລັກມໍລະດົກຂອງລັດ, ບັນດາທ້ອງຖິ່ນຄວນເອົາໃຈໃສ່ຫຼາຍກວ່າອີກ ກ່ຽວກັບການບຳລຸງສ້າງຖັນແຖວນັກປະພັນ, ຜູ້ຮຽບຮຽງບົດລະຄອນ ແລະ ນັກສະແດງລະຄອນ ຢຸ່ເກ ໃຫ້ເປັນມືອາຊີບ, ທ່ານກວ່າວ່າ:
“ສະເພາະບັນດາຄະນະສິລະປະກອນອາຊີບ ໂດຍລັດຄຸ້ມຄອງຊ່ວຍໜູນທາງດ້ານຄ່າໃຊ້ຈ່າຍ ເພື່ອລົງທຶນຜະລິດລາຍການ ຊື້ປະກອບພາຫະນະທັນສະໄໝ. ສຳລັບຖັນແຖວນັກສະແດງຄວນມີລະບອບອຸດໜູນເທົ່າທີ່ຄວນ, ເຮັດໄດ້ເຊັ່ນນັ້ນ, ເຂົາເຈົ້າຈຶ່ງເຄື່ອນໄຫວໄດ້ຢ່າງແຂງແຮງ. ນອກຈາກນັ້ນ ກໍ່ຄວນບຳລຸງສ້າງ ລຸ້ນສືບທອດໃຫ້ແກ່ບັນດານັກສິລະປິນ ທີ່ມີອາຍຸນັບມື້ນັບສູງຂຶ້ນ”.
ສິລະປະຂັບ ຢູ່ເກ ໄດ້ຮັບການຮັບຮອງແມ່ນມໍລະດົກວັດທະນະທຳບໍ່ເປັນວັດຖຸລະດັບຊາດ, ປະເພດສິລະປະພື້ນເມືອງໃນປີ 2014 ໄດ້ກາຍເປັນຊັບສົມບັດອັນລ້ຳຄ່າ ຂອງຊົນເຜົ່າ ຂະແມ ພາກໃຕ້ ແລະ ຂອງຫວຽດນາມ. ຍ້ອນເຫດນີ້ເອງ ປະເພດສິລະປະນີ້ຄວນໄດ້ຮັບການອະນຸລັກ ເສີມຂະຫຍາຍ ຍົກສູງທີ່ຕັ້ງບົດບາດຫຼາຍກວ່າອີກ ໃນປັດຈຸບັນ ແລະ ອະນາຄົດ.