 หมอแทนเตรียมดำเนินพิธีกรรม |
ตามความคิดตั้งแต่ยุคโบราณกาล กิจกรรม แทน หรือหมอแทนเสมือนเป็นสะพานเชื่อมทางจิตวิญญาณที่จะนำความปรารถนาของมนุษย์ขึ้นสู่สวรรค์ ซึ่งก็คือเง็กเซียนฮ่องเต้และเหล่าเทพทั้งหลาย ดังนั้นในโอกาสจัดงานเทศกาลสำคัญของปี เช่น งานขอพรขึ้นบ้านใหม่ งานปีใหม่ งานเซ่นไหว้บรรพบุรุษ งานอวยพรวันเกิดผู้ใหญ่ เป็นต้น ต่างต้องมีขั้นตอนที่เรียกว่า แทน คุณด่ามถิซิง ชาวเผ่าไตในอำเภอ แถกอาน จังหวัดกาวบั่งเผยว่า “ถึงเดือนอ้ายทุกปีครอบครัวเรามักจะเชิญผู้ดำเนินกิจกรรมแทนหรือเรียกว่าหมอแทนมาจัดพิธีเซ่นไหว้ขอพรที่บ้านเพื่อให้ครอบครัวแข็งแรกโชคดี ชีวิตมั่งมีศรีสุข พร้อมทั้งจัดงานถวาย แม่ฮวา เพื่อขอพรให้เด็กๆที่บ้านว่านอนสอนง่าย แข็งแรง โตเร็ว ซึ่งชาวบ้านที่นี่ได้สานต่อการจัดกิจกรรมนี้อย่างต่อเนื่อง”
สำหรับหมอแทน เป็นคนที่มีความสามารถพิเศษที่สามารถเดินทางจากโลกขึ้นไปที่สวรรค์หรือลงไปที่โลกเบื้องล่าง โดยจะเป็นตัวแทนของเจ้าของบ้านถวายเครื่องเซ่นไหว้ต่างๆพร้อมความปรารถนาถึงบรรพบุรุษและเทพเจ้าทั้งหลาย ขอให้สุขภาพแข็งแรง ชีวิตมีความสุขสันต์ หมอแทน เหงวียนวันเถาะ ที่อำเภอจ่างดิ๋งห์จังหวัดหลางเซินเผยว่า “ในวิถีชีวิตของชาวไตและหนุ่งมักจะผูกพันกับการดำเนินกิจกรรมแทนอย่างต่อเนื่องตั้งแต่ตอนเกิดไปจนถึงเมื่อแก่ตาย เมื่อชีวิตประสบสิ่งที่ไม่ดี คนในครอบครัวเจ็บไข้ได้ป่วย การผลิตไม่ได้ผลดี พวกเขาก็จะเชิญหมอแทนมาทำจัดงานทำบุญขอพรให้ชีวิตมั่งมีศรีสุข”
 หมอแทนทำพิธีเซ่นไหว้แม่ฮวา |
พิธีแทนมีความผูกพันแน่นแฟ้นกับชีวิตทางจิตวิญญาณและวัฒนธรรมของชาวเผ่าไตหนุ่งจึงได้รับการปฏิบัติในชีวิตชุมชน สะท้อนคุณค่าของศีลธรรมและประเพณีวัฒนธรรมอันยาวนาน นั่นคือประเพณีการเคารพผู้หลักผู้ใหญ่และรักเด็กในงานฉลองอายุยืนด้วยงานแทนปู๋เหลื่อง(Bu Luong) หรือการขอพรจากแม่ฮวาให้คุ้มครองดูแลเด็กในพิธีกรรมเมื่อทารกอายุครบเดือน เป็นต้นนอกจากความหมายทางจิตวิญญาณแล้ว การร้องเพลงในพิธีแทนยังมีอีกหลายตอนที่เกี่ยวข้องกับชีวิตทางวัฒนธรรม เทศกาลประเพณี และการพบปะสังสรรค์หาคู่รักระหว่างชายหญิง นาย ดั๋งแหว่งลวาน รองผู้อำนวยการสถาบันดนตรีเวียดนามยืนยันว่า พิธีกรรมและเพลงแทนเป็นสมบัติล้ำค่าแห่งวรรณกรรมและศิลปะที่เก่าแก่นับพันปีของชุมชนเผ่าไต-หนุ่ง“ปัจจุบันความเชื่อของชนกลุ่มน้อยต่างๆยังคงมีอยู่อย่างเข้มข้น ซึ่งความเชื่อทางจิตวิญญาณ โดยเฉพาะความเชื่อที่ว่าคนมีวิญญาณของชาวเผ่าไต หนุ่งหรือไทนั้น นับวันได้รับการพิสูจน์ว่า ได้ตอบสนองความต้องการทางจิตใจของผู้คน ซึ่งหนึ่งในนั้นคือพิธีกรรมแทนและเรามั่นใจว่าประเพณีความเลื่อมใสนี้จะไม่มีวันสูญหายไป.”
ทั้งนี้ พิธีกรรมแทนเป็นรูปแบบศิลปะที่มีการผสานทั้งวรรณคดี ดนตรี นาฏศิลป์และวิจิตรศิลป์ มีองค์ประกอบหลายอย่างทางศาสนาที่เก่าแก่และมีเสน่ห์ดึงดูดความสนใจความหลงใหล ทำให้มนุษย์รู้สึกถึงการมีโลกที่ศักดิ์สิทธิ์ลึกลับแต่ใกล้ชิดผูกพันและเป็นการพิสูจน์พลังที่ยั่งยืนของจิตใจและเอกลักษณ์ประจำชาติอย่างเด่นชัด.