Quảng Nam là một trong 2 tỉnh trồng cây sâm Ngọc Linh ở Việt Nam. Sâm Ngọc Linh là loài dược liệu đặc biệt quý hiếm và chỉ mọc duy nhất tại vùng núi Ngọc Linh thuộc địa phận 2 tỉnh Quảng Nam và Kon Tum. Nhằm bảo vệ và đưa thương hiệu sâm Ngọc Linh vươn xa, tháng 8/2016, Cục Sở hữu trí tuệ đã cấp giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm sâm củ Ngọc Linh cho hai tỉnh Quảng Nam và Kon Tum.
Nghe âm thanh bài tại đây:
 Cây sâm Ngọc Linh ở trong rừng. Ảnh: Ngọc Anh |
Ở tỉnh Quảng Nam, cây sâm Ngọc Linh chủ yếu trồng ở huyện Nam Trà My. Theo quy hoạch, huyện Nam Trà My có hơn 15.500 ha trồng sâm Ngọc Linh ở 7/10 xã. Tuy nhiên, hiện nay trên địa bàn huyện Nam Trà My đã có 9/10 xã trồng sâm Ngọc Linh và các loại cây dược liệu khác.
Ông Trần Duy Dũng, Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện Nam Trà My, tỉnh Quảng Nam, cho biết: "Tỉnh Quảng Nam, huyện Nam Trà My cũng có cơ chế hỗ trợ cho đồng bào dân tộc thiểu số để phát triển cây sâm Ngọc Linh, trong đó có việc cho thuê dịch vụ môi trường rừng, hỗ trợ 80% vốn cho người dân trồng sâm Ngọc Linh. Hiện, trên địa bàn huyện Nam Trà My có 18 doanh nghiệp đầu tư trồng và phát triển cây sâm Ngọc Linh và 1 doanh nghiệp đã đầu tư xây dựng nhà máy chế biến dược liệu. Trong tương lai, chúng tôi mong muốn thu hút nhiều doanh nghiệp vào đầu tư để chế biến sâu các sản phẩm từ cây sâm Ngọc Linh, như: dược liệu, dược phẩm, mỹ phẩm, nước uống… nâng cao giá trị sâm Ngọc Linh."
Sâm Ngọc Linh có nhiều tác dụng trong điều trị bệnh, bồi bổ sức khỏe nên có giá trị kinh tế rất cao. Trên địa bàn huyện Nam Trà My đã có khoảng 1.600 hộ trồng sâm Ngọc Linh. Hầu hết các hộ trồng sâm Ngọc Linh trở nên khá giả, kinh tế phát triển. Ông Phạm Hùng, một người trồng sâm ở huyện Nam Trà My, tỉnh Quảng Nam, cho biết:: "Cây sâm Ngọc Linh trồng từ 5 năm trở lên mới được thu hoạch. Khoảng 30 cây sâm thì được 1 kg củ sâm. 1 kg củ sâm hiện bán khoảng 85 triệu đồng (gần 3.500 USD). Cây sâm sống ở trong rừng. Khi trồng sâm thì mình phải chế đất làm kỹ lưỡng bằng mùn, trồng ở tán cây rừng già thì mới giữ được cây sâm. Sâm Ngọc Linh ở trên núi Ngọc Linh thì giá trị có khác, chất lượng. Càng lâu năm, sâm càng quý. Nhà tôi trồng vài ngàn cây sâm ở trong vườn. Nếu thời tiết mưa thuận, gió hòa thì có thể kiểm vài trăm triệu đồng hoặc đến 1 tỷ đồng tiền lãi/năm."
 Sản phẩm sâm Ngọc Linh. Ảnh: Ngọc Anh |
Tháng 6/2023, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình phát triển sâm Việt Nam đến năm 2030, định hướng đến năm 2045. Theo đó, đến năm 2030, Việt Nam sẽ bảo tồn nguồn gen sâm ngoài tự nhiên gắn với bảo vệ, phát triển rừng, bảo tồn đa dạng sinh học trong hệ sinh thái rừng và phấn đấu diện tích trồng sâm đạt khoảng 21.000 ha vào năm 2030, 100% diện tích trồng sâm được cấp mã số vùng trồng và chỉ dẫn địa lý. Định hướng đến năm 2045, phát triển sâm trở thành ngành hàng mang thương hiệu quốc tế, phấn đấu đưa Việt Nam trở thành nước sản xuất sâm lớn trên thế giới. Sau khi có Chương trình phát triển sâm Việt Nam, tỉnh Quảng Nam đẩy mạnh ứng dụng công nghệ trong nuôi trồng, phát triển cây sâm Ngọc Linh, xúc tiến, tăng cường quảng bá các sản phẩm sâm Ngọc Linh.
Ông Hồ Quang Bửu, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Nam, cho biết: "Chủ trương của tỉnh Quảng Nam là phát triển thành trung tâm dược liệu của miền Trung - Tây Nguyên. Chủ trương này đã được Thủ tướng Chính phủ đồng ý. Người dân trồng sâm, phát triển sâm thì đồng thời với việc bảo vệ rừng, bảo vệ môi trường."
 Một gian hàng ở lễ hội sâm Ngọc Linh ở huyện Nam Trà My. Ảnh: Ngọc Anh |
Huyện Nam Trà My thường xuyên tổ chức lễ hội sâm và các phiên chợ sâm Ngọc Linh, tạo thị trường tiêu thụ sâm, quảng bá hàng nông sản địa phương. Đây cũng là nơi để các nhà nông, doanh nghiệp, gặp gỡ, trao đổi kỹ thuật trồng, chăm sóc cây sâm Ngọc Linh và các loại cây dược liệu khác. Chị Nguyễn Thị Huỳnh, Giám đốc Công ty Trách nhiệm hữu hạn một thành viên Huỳnh Sâm (huyện Nam Trà My), cho biết: "Mỗi lần lễ hội sâm, hội chợ sâm diễn ra thì tôi mang sâm ra bán. Công ty thành lập 2016, trồng 5 ha sâm. Trồng cây sâm cần trồng độ cao từ 1.800 m - 2.000 m so với mực nước biển. Yêu cầu là phải có đất mùn mới trồng được cây sâm. Trồng tự nhiên, thời tiết mùa hè thì 10 ngày đến 1 tháng tưới cây một lần, còn mùa mưa thì không cần tưới. Sâm Ngọc Linh dùng để ngâm rượu và ngâm mật ong, lá sâm thì làm trà uống nước trà lá sâm, còn sâm củ tươi thì ăn trực tiếp. Thế giới đã công nhận sâm Ngọc Linh là loại sâm tốt nhất thế giới."
Việt Nam là quốc gia có tiềm năng để phát triển sâm Ngọc Linh trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, có thể đạt giá trị thương mại hàng tỷ USD/năm trong thời gian tới. Trong bối cảnh đó, tỉnh Quảng Nam đã và đang thực hiện công tác bảo tồn, phát triển cây sâm Ngọc Linh với mục tiêu xây dựng và phát triển cây sâm Ngọc Linh trở thành thương hiệu quốc gia, từng bước đưa sản phẩm sâm Ngọc Linh vươn xa ra thị trường thế giới.