Cơn bão Yagi tháng 9/2024 gây thiệt hại nặng nề cho người nuôi trồng thủy sản ở đặc khu Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh khi những con sóng cao cả chục mét cuốn trôi tài sản của hàng trăm ngư dân nuôi trồng thủy sản trên biển. Khó ai có thể tưởng tượng rằng một năm trước, nơi đây là khung cảnh tan hoang, xơ xác, khi mà giờ đây, hoạt động nuôi trồng biển tại đây đã trở lại bình thường.

Các khu vực biển trên địa bàn tỉnh ngổn ngang sau bão. Ảnh: VOV

Khi bão Yagi ập tới, những người quản lý trang trại nuôi biển của Công ty Cổ phần Tập đoàn STP trải qua khoảnh khắc thót tim khi cả hệ thống lồng bè nuôi trồng rong sụn, cá biển bị sóng đánh bật neo, trôi dạt trong đêm tối. Những tưởng sẽ mất trắng hàng tỷ đồng nhưng nhờ hệ thống camera giám sát lắp đặt trên bè, các kỹ thuật viên nhanh chóng phát hiện hướng trôi của lồng, khoanh vùng và kéo toàn bộ hệ thống trở lại vị trí ban đầu. Bà Nguyễn Thị Hải Bình, Tổng Giám đốc STP Group, chia sẻ: Khi tìm hệ thống lồng nuôi trồng hải sản, chúng tôi không thể tìm được nếu cứ lang thang, mò mẫm trên biển. Từ hệ thống định vị đã gắn ở lồng, khi hệ thống internet được nối lại, chúng tôi đã xác định được vị trí lồng nuôi của mình, việc tìm kiếm rất dễ. Vấn đề của chúng ta là hãy bổ sung các phương thức khoa học kỹ thuật sao cho đảm bảo an toàn tài sản cho bà con.

Sử dụng vật liệu HDPE trong nuôi trồng thủy sản giúp ngư dân Quảng Ninh chống chịu mưa bão. Ảnh: VOV

Trước đây, phần lớn lồng bè ở tỉnh Quảng Ninh nổi trên mặt nước nhờ phao xốp và tre gỗ, những vật liệu rẻ, quen thuộc nhưng mong manh trước sóng gió. Những viên xốp trắng từng là nỗi ám ảnh mỗi mùa bão về, phao bị vỡ, lồng chìm, cá thoát ra biển theo từng con sóng. Không chỉ mất mát tài sản của người nuôi, tình trạng này còn để lại hàng tấn rác thải trôi nổi, gây ô nhiễm môi trường biển. Sau cơn bão lịch sử, ông Dương Văn Quyết, một hộ nuôi trồng thủy sản ở xã Hạ Long, đặc khu Vân Đồn, quyết định chuyển đổi toàn bộ hệ thống lồng sang vật liệu composit. Những thanh nhựa đen bóng, bền chắc, đàn hồi tốt trước va đập và gió mạnh khiến ông an tâm hơn hẳn: Nói chung bè composit nhẹ hơn bè gỗ, khi sóng lên nó bồng bềnh, không thấy rạn nứt, không bị hỏng. Nếu bè gỗ mà ô rộng như thế thì không còn gì. Tôi đã làm bè composit neo thành cụm riêng rồi.

Khu nuôi biển công nghệ cao tại Vân Đồn sử dụng lồng nhựa HDPE. Ảnh: stpgroup.com.vn

Ứng phó rủi ro thiên tai trong hoạt động nuôi trồng thủy sản trên biển không còn là khuyến nghị, mà là yêu cầu cấp thiết. Theo ông Đỗ Đình Minh, Chi cục trưởng Chi cục Biển, Hải đảo và Thủy sản, Kiểm ngư, Sở Nông nghiệp và Môi trường Quảng Ninh, tỉnh Quảng Ninh đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp: chuẩn hóa vật liệu nổi, nâng cao chất lượng thiết kế lồng bè, khuyến khích chuyển đổi kỹ thuật nuôi, ứng dụng công nghệ theo dõi tự động. Địa phương đặt mục tiêu xây dựng một ngành nuôi biển hiện đại, có khả năng chống chịu cao, bảo đảm an toàn trước biến đổi khí hậu và đáp ứng yêu cầu bảo vệ môi trường:  Tỉnh Quảng Ninh trước đây, người dân nuôi bằng vật liệu phao xốp, không thân thiện với môi trường khi có gió bão thì nó tan vỡ hỏng, ảnh hưởng đến môi trường. Xuất phát từ đấy, Quảng Ninh đã nghiên cứu ban hành quy chuẩn địa phương về vật liệu nổi. Theo đó, tất cả người nuôi trồng thủy sản phải sử dụng vật liệu vật liệu nổi.

Mỗi tầng một loài – một khu nuôi, nhiều giá trị bền vững. Ảnh: stpgroup.com.vn

Những năm gần đây, bão lũ, thiên tai liên tiếp gây ra thiệt hại lớn cho người nuôi trồng thủy sản các địa phương ven biển. Các địa phương cần có quy hoạch vùng nuôi thủy sản phù hợp, đầu tư hạ tầng thiết yếu, như: đê điều, trạm bơm, hệ thống điện, cấp thoát nước... để hỗ trợ người dân phát triển nuôi trồng thủy sản hiệu quả và bền vững. Theo ông Trần Đình Luân, Cục trưởng Cục Thủy sản và Kiểm ngư, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, các địa phương cần đánh giá kỹ lại các vùng nuôi để rút kinh nghiệm, chỉ đạo sản xuất và khuyến cáo bà con trong những năm tiếp theo:  Các địa phương phải đánh giá lại các vùng nuôi trong những năm gần đây, đặc biệt thiệt hại trong năm nay, để từ đó chúng ta rút kinh nghiệm trong chỉ đạo sản xuất, điều hành, khuyến cáo bà con trong những năm tiếp theo. Để chúng ta có cơ cấu mùa vụ, thời điểm thả giống, đối tượng nuôi và thời điểm thu hoạch phù hợp, tránh như thiệt hại cho bà con. Ngoài ra, chúng ta phải áp dụng những mô hình nuôi tiết kiệm, giảm chi phí, bảo vệ môi trường để tăng lợi nhuận cho người nuôi trong thời gian tới.

 Bão lũ và thiên tai sẽ vẫn là thử thách thường trực với nghề nuôi trồng thủy sản ven biển. Nhưng những chuyển đổi về kỹ thuật nuôi, vật liệu lồng bè, áp dụng công nghệ giám sát và nuôi thông minh, cùng sự chủ động trong điều hành sản xuất, sẽ giúp người dân Quảng Ninh giảm thiệt hại, bảo vệ sinh kế và phát triển kinh tế./.