Để sát cánh cùng các đơn vị vũ trang yêu nước Lào chiến đấu, xây dựng và phát triển lực lượng, ngày 30 tháng 10 năm 1949, Ban Thường vụ Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương quyết định: “Các lực lượng quân sự của Việt Nam chiến đấu và công tác giúp Lào tổ chức thành hệ thống riêng và lấy danh nghĩa là Quân tình nguyện”. Đây là mốc lịch sử quan trọng, đánh dấu bước phát triển và trưởng thành của các lực lượng quân sự trên chiến trường Lào.

Chính quyền tỉnh Oudomxay, Bắc Lào long trọng tổ chức Lễ hồi hương hài cốt liệt sĩ Quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hy sinh tại Lào.

Thực hiện lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh “giúp nhân dân nước bạn tức là mình tự giúp mình”, quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam đã có đóng góp to lớn, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ cùng quân và nhân dân Lào giành thắng lợi hoàn toàn trong hai cuộc kháng chiến. Nổi bật là: Giúp Lào gây dựng cơ sở chính trị, xây dựng, củng cố lực lượng vũ trang và các căn cứ cách mạng; huấn luyện lực lượng vũ trang, đào tạo, bồi dưỡng, phát triển đội ngũ cán bộ đủ sức đảm đương nhiệm vụ của cách mạng Lào, góp phần vào thắng lợi chung của cách mạng ba nước Việt Nam - Lào - Campuchia.

Bên cạnh đó, các đoàn quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam còn đề xuất, kiến nghị những vấn đề quan trọng, giúp Lào xem xét, đề ra chủ trương, chính sách lãnh đạo kháng chiến; xây dựng và tổ chức triển khai lực lượng, phương án tác chiến, phối hợp chiến đấu hiệu quả.

Đại tướng Chansamone Chanyalath, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Lào, phát biểu tại Lễ mít tinh trọng thể kỷ niệm Năm đoàn kết hữu nghị Lào - Việt Nam 2022 do Bộ Quốc phòng Lào tổ chức.

Ghi nhận sự cống hiến, hy sinh và giúp đỡ to lớn của quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam tại Lào, Đại tướng Chansamone Chanyalath, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Lào, khẳng định: “Quân và dân Lào luôn ghi nhớ và biết ơn sự hy sinh cao cả của quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam cho sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc trước đây cũng như góp phần to lớn vào sự nghiệp bảo vệ và phát triển đất nước Lào ngày nay”.

Trải qua 2 cuộc kháng chiến, đã có hàng vạn cán bộ, chiến sĩ là quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hy sinh tại chiến trường Lào. Chính vì vậy, công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sỹ đưa về nước an táng luôn được 2 nước đặt biệt quan tâm, coi đây là nhiệm vụ chính trị thiêng liêng. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều phần mộ còn nằm đâu đó trên mảnh đất Lào chưa được về với đất mẹ do việc tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ ngày càng khó khăn bởi số người biết thông tin về mộ liệt sĩ đã già yếu, trí nhớ giảm, địa hình, địa vật thay đổi nhiều…

Thiếu tướng Sitha Duangmala, Phó Chủ tịch Ủy ban công tác đặc biệt Chính phủ Lào.

Được sự hỗ trợ, giúp đỡ từ phía Lào trong việc cung cấp thông tin về nơi an táng liệt sĩ quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hy sinh tại Lào qua các thời kỳ, mùa khô năm 2022 - 2023, các Đội tìm kiếm, quy tập của Việt Nam đã tìm kiếm, quy tập được 194 hài cốt liệt sĩ, trong đó có 10 hài cốt liệt sĩ xác định được danh tính. Thiếu tướng Sitha Duangmala, Phó Chủ tịch Ủy ban công tác đặc biệt Chính phủ Lào, cho biết: “Bên cạnh việc chỉ đạo, đôn đốc các địa phương tổ chức thực hiện và hoàn thành tốt nhiệm vụ chính trị cao cả mà lãnh đạo và nhân dân hai nước giao phó, chúng tôi tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, vận động người dân phối hợp với các đội quy tập, chính quyền để cung cấp thông tin phối hợp tìm kiếm, cất bốc và quy tập hài cốt được thuận lợi, hiệu quả hơn”.

Đông đảo cán bộ, lực lượng vũ trang, các cháu học sinh tỉnh Xiengkhuang tiễn đưa các anh hùng liệt sĩ trở về quê hương.

Hiện nay, quan hệ hợp tác quân sự, quốc phòng luôn được hai nước quan tâm, củng cố và tăng cường, coi đây là một trong những trụ cột quan trọng của quan hệ song phương Việt Nam – Lào. Hàng năm, Bộ Quốc phòng Việt Nam còn tổ chức các lớp học ngắn hạn, bồi dưỡng nghiệp vụ hay cử cán bộ, chuyên gia sang giúp các đơn vị của Lào trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Bên cạnh đó, còn giúp Lào xây dựng cơ sở hạ tầng, trường học, cụm bản phát triển...; góp phần xây dựng, củng cố vững chắc tình đoàn kết chiến đấu đặc biệt và phát huy truyền thống vẻ vang của quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam.

Phát biểu tại Lễ khánh thành Trường văn hóa dân tộc nội trú Quân đội nhân dân Lào mới đây, Thượng tướng Nguyễn Tân Cương, Tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam, cho biết đây là một trong nhiều công trình quà tặng của Bộ Quốc phòng Việt Nam dành tặng Bộ Quốc phòng Lào: “Với mong muốn sát cánh cùng Quân đội nhân dân Lào nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới, Trường văn hóa dân tộc nội trú sẽ là nơi đào tạo, bồi dưỡng con em nhân dân các dân tộc Lào trên khắp cả nước để trở thành những người có ích, có tài; từ đó góp phần quan trọng trong việc xây dựng đất nước Lào phồn vinh, thịnh vượng”.

Phát huy truyền thống đạo lý tốt đẹp “uống nước nhớ nguồn”, “ăn quả nhớ kẻ trồng cây”, vào những dịp kỷ niệm như Ngày Thương binh – Liệt sĩ 27/7; Ngày truyền thống của quân đội Việt Nam và Lào..., chính quyền các tỉnh thành, các đoàn thể, tổ chức của Lào cũng như cộng đồng người Việt Nam tại Lào thường xuyên tổ chức các hoạt động tri ân, cầu siêu, dâng hương, tưởng niệm anh hùng liệt sĩ là quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam cũng như bộ đội Lào đã hy sinh vì nền độc lập của hai dân tộc Việt Nam – Lào. Qua đó, giúp thế hệ trẻ hai nước hiểu biết hơn về giá trị của hoà bình, biết thêm về sự hy sinh của quân đội Việt Nam giúp cách mạng Lào, góp phần giáo dục cho thế hệ trẻ hai nước hiểu được ý nghĩa của quan hệ đặc biệt Việt Nam – Lào.