Trải dài trên các triền núi cao từ 1.000m đến 2.000m so với mực nước biển, những vạt rừng sơn tra cổ thụ của tỉnh Sơn La đang vào vụ thu hoạch quả. Từ một loại cây mọc hoang, những năm gần đây, sơn tra đã trở thành cây trồng với lợi ích kép, khi vừa cho thứ quả lành, vừa giữ rừng giữ đất, mang lại lợi ích kinh tế cho bà con vùng cao nơi đây.

Màu xanh của cây sơn tra phủ kín những đồi núi của vùng cao Bắc Yên (Sơn La)

Gần một tháng nay, nương sơn tra chín đỏ của gia đình ông Mùa A Sự, ở bản Háng Chơ, xã Xím Vàng, huyện Bắc Yên luôn tấp nập, rộn ràng. Ông Sự cho biết, gia đình có hơn 10 ha sơn tra, 5 năm trở lại đây, khi cây bắt đầu cho thu hoạch, cuộc sống của nhà ông khấm khá lên trông thấy. "Trước mình không có kỹ thuật, không biết trồng cây, chỉ làm nương thôi, không có tiền, gia đình nghèo, kinh tế thấp; sau mình trồng cây ăn quả, trồng cây táo sơn tra; đến nay đã thu hoạch được 5 năm rồi, mỗi năm thu từ 5 đến 10 tấn trở lên, cả vụ được 30-40 triệu trừ chi phí, lấy tiền đó phục vụ gia đình và cho các cháu đi học."

Ai đã từng đến Sơn La và thưởng thức hương vị quả sơn tra sẽ không thể nào quên; dưới lớp vỏ màu vàng chanh hoặc rám hồng là những miếng sơn tra có mùi thơm đặc trưng, vị chát ngọt, chua dôn dốt. Quả sơn tra thái lát phơi khô còn là bài thuốc đông y, có tác dụng chữa một số bệnh về đường tiêu hóa, huyết áp cao, mất ngủ, tiểu đường. Gần đây, loại quả này đang được nhiều công ty thu mua để chế biến nước quả, rượu vang, mứt…

Không chỉ là thứ quả lành của núi rừng, sơn tra còn là vị thuốc quý và đang được chế biến thành nhiều sản phẩm.

Từ chỗ mọc tự nhiên trong những khu rừng già, hiện sơn tra đang được người dân vùng cao cải tạo, chăm sóc theo kỹ thuật, trở thành loại cây đa mục tiêu, giúp giữ đất, giữ rừng, góp phần xóa đói giảm nghèo cho bà con.

Ông Sồng A Lồng, ở xã Làng Chếu, huyện Bắc Yên cho biết: "Nhà tôi có 1 ha trồng táo, được cán bộ xã hướng dẫn, chỉ bảo nên cây cho thu quả đều. Cây này có lợi lắm, vừa có quả thu hoạch đem bán, vừa giữ được rừng cho xã, nhà tôi còn được tiền thêm nữa, nên chắc sẽ cố gắng trồng thêm nữa."

Bắc Yên là địa phương có khí hậu và thổ nhưỡng rất phù hợp cho sự phát triển của cây sơn tra, đặc biệt là ở các xã vùng cao như Tà Xùa, Làng Chếu, Xím Vàng, Hang Chú, Háng Đồng. Toàn huyện có gần 2.600 ha, trong đó, có khoảng 1.530 ha cho thu hoạch, sản lượng ước đạt khoảng 1.900 tấn/năm. Những năm qua, các cấp chính quyền nơi đây đã đẩy mạnh hướng dẫn, hỗ trợ kỹ thuật cho người trồng sơn tra.

Từ chỗ mọc tự nhiên, hiện sơn tra đang được người dân vùng cao cải tạo, chăm sóc theo kỹ thuật, giúp giữ đất, giữ rừng, góp phần xóa đói giảm nghèo cho bà con.

Ông Giàng A Nênh, Chủ tịch UBND xã Xím Vàng, huyện Bắc Yên, cho biết: sau 2 năm chịu ảnh hưởng của dịch Covid-19, đến nay việc tiêu thụ sơn tra đang từng bước ổn định trở lại, đảm bảo thu nhập cho bà con: "Xím Vàng chủ yếu là cây lúa ruộng và cây sơn tra, cây sơn tra rất quan trọng với bà con Xím Vàng, là nguồn thu nhập đáng kể giúp xóa đói giảm nghèo cho bà con. So với các năm dịch Covid - 19 thì năm nay tiêu thụ đỡ khó khăn hơn nhiều, các thương lái về tận nơi, họ mua cả vườn; nếu như giá bán năm ngoái chỉ được 2,7 nghìn/kg, năm nay đã tăng lên được 6 nghìn/kg."

Người dân vùng cao phấn khởi thu hái quả Sơn tra.

Để tăng hiệu quả của cây sơn tra, huyện Bắc Yên hiện đang hoàn thiện quy hoạch các vùng chuyên canh; tăng cường các hoạt động xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường tiêu thụ gắn với việc tạo điều kiện thuận lợi nhằm giúp các doanh nghiệp nghiên cứu, xây dựng dây chuyền bảo quản, chế biến sơn tra ngay tại địa phương.