Mùa Ramưwan (tháng Ramưwan) năm nay của đồng bào Chăm diễn ra từ ngày 28/2 đến ngày 29/3. Đây là lễ hội lớn nhất trong năm của dân tộc Chăm theo đạo Hồi giáo Bàni. Lễ hội Ramưwan không chỉ là tháng ăn chay, đọc kinh cầu nguyện thánh Ala mà còn kết hợp với lễ tảo mộ, lễ cúng gia tiên, cùng với những hoạt động văn hóa, thể thao đặc sắc.
 Lễ tảo mộ của một tộc họ ở xã Phan Hòa, huyện Bắc Bình năm 2023. Ảnh: Đoàn Sĩ/VOV |
Vào những ngày này, như nhiều gia đình đồng bào Chăm theo Hồi giáo Bàni, gia đình bà Tồn Thị Mộng Loan ở thôn Bình Thắng, xã Phan Hòa, huyện Bắc Bình, tỉnh Bình Thuận, dọn dẹp, trang hoàng lại nhà cửa và chuẩn bị một số bánh truyền thống, hoa quả và một số loại thức ăn khác để chuẩn bị cho ngày đi tảo mộ, cúng gia tiên: “Gia đình làm bánh gừng để đón Ramưwan, cứ gần tới ngày mình chuẩn bị dần dần, bánh này gia đình mang đi tảo mộ ông bà ở ngoài Ninh Thuận, rồi ở đây nữa. Bánh này làm công phu lắm, chỉ có bột với trứng vịt, nhà ai cũng phải làm. Ngoài ra còn chuẩn bị vài món khác nữa. Người Chăm ở đây năm nào cũng vậy. Trước khi cúng gia tiên là phải đi tảo mộ.”
 Một gia đình ở thôn Bình Thắng, xã Phan Hòa, sửa sang lại nhà cửa để đón Ramưwan. Ảnh: Đoàn Sĩ/VOV |
Lễ tảo mộ là một trong những nghi lễ bắt buộc khởi đầu cho mùa Ramưwan, do từng tộc họ, từng làng tổ chức. Với con cháu người Chăm, lễ tảo mộ được xem như một cuộc hành hương về với tổ tiên, ông bà. Kết thúc lễ tảo mộ, trong dòng họ đều kính cẩn cúng bái cầu khẩn mời tổ tiên về hưởng mùa Ramưwan, mong muốn có một mùa Ramưwan an lành, tổ tiên phù hộ cho con cháu mạnh khỏe, ấm no, hạnh phúc. Vì vậy, dù đang đi làm ăn ở đâu, công việc quan trọng đến mấy mọi người cũng phải gác lại để về tảo mộ ông bà, tổ tiên. Dù sinh sống ở tỉnh Đồng Nai nhưng đến mùa Ramưwan, ông Tồn Thất Đình lại trở về quê nhà: “Mặc dù mình đi làm ăn xa nhưng mình cũng phải cố gắng thu xếp công việc để về với gia đình. Một năm chỉ có một lần Ramưwan, nên dù khó khăn đến mấy cũng phải về để sum tụ gia đình. Sau nữa là đi tảo mộ, cúng ông bà tổ tiên, cầu mong được phù hộ an lành.”
Không như tháng Ramadan của người Chăm theo đạo Islam (Hồi giáo) là tất cả tín đồ phải nhịn ăn cả ngày trong suốt tháng, giữ mình trong sạch để cầu nguyện, trong tháng Ramưwan của người Chăm theo đạo Hồi giáo Bàni thì chỉ có các tu sĩ thực hiện các nghi lễ và nhịn ăn. Các tu sĩ sẽ đại diện cho tất cả tín đồ ở lại trong thánh đường, đọc kinh cầu nguyện. Họ chuẩn bị kinh kệ, trang phục và các dụng cụ hành lễ. Ông Gru Sa, Sư cả thánh đường thôn Bình Thắng, xã Phan Hòa, huyện Bắc Bình, tỉnh Bình Thuận, cho biết: “Ramưwan là tháng mà con cái thể hiện lòng thành đối với đứng sinh thành, tổ tiên của mình. Các vong linh của ông bà tổ tiên được mời về thánh đường an hưởng lễ vật mà nhân thân dâng cúng trong một tháng Ramưwan.”
Tỉnh Bình Thuận hiện có hơn 40.000 người Chăm, trong đó có trên 20.000 tín đồ theo đạo Hồi giáo Bàni. Cuộc sống của đại bộ phận bà con dân tộc thiểu số trong tỉnh Bình Thuận nói chung và đồng bào Chăm Hồi giáo Bàni nói riêng đã cải thiện hơn trước rất nhiều cả về vật chất lẫn tinh thần. Đây là điều kiện thuận lợi để bà con yên tâm đón lễ Ramưwan. Ông Lưu Văn Bê, ở thôn Bình Thắng, xã Phan Hòa, huyện Bắc Bình, tỉnh Bình Thuận, cho biết: “Nhờ Đảng, Nhà nước quan tâm đầu tư, nên việc sản xuất của bà con ổn định. Đời sống bà con ngày càng khấm khá nên việc tổ chức cúng kính cho ông bà tổ tiên cũng tươm tất hơn.”
Ramưwan không chỉ là dịp các thành viên trong dòng tộc cùng đoàn tụ, nhớ ơn ông bà tổ tiên, đấng sinh thành, mà còn là dịp kết nối cộng đồng người Chăm Hồi giáo Bàni để cùng nhau hướng về những điều tốt đẹp trong cuộc sống. Đây cũng là dịp bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc Chăm.