Làng xưa kia nổi tiếng với nghề thêu mũ, áo cho quan lại triều đình, nay, phát triển sang dòng tranh thêu chân dung và phong cảnh để gìn giữ truyền thống làng nghề.

Những người thợ thêu cần mẫn tạo ra bức tranh phong cảnh đẹp. Ảnh: Đình Châu/VOV2

"Đây là vùng đất thuần nông của tỉnh Thái Bình. Đầu thế kỷ XX có một số cụ, như: Nguyễn Như Khang, Nguyễn Như Ca, Nguyễn Nghĩa… đi tìm hiểu, học nghề thêu ở nơi khác về. Các cụ đã đưa nghề thêu về làng. Từ đó trở đi làng nghề thêu Minh Lãng tồn tại, phát triển." - Đây là chia sẻ của ông Lê Xuân Hội, chủ doanh nghiệp thêu Thành Nam, huyện Vũ Thư.

Thập kỷ 70, 80 của thế kỷ XX là thời điểm hưng thịnh của làng khi Minh Lãng trở thành một xưởng thêu khổng lồ, thu hút hàng nghìn hộ làm nghề. Người dân từ già đến trẻ đều biết thêu, làng nghề nổi tiếng khắp vùng, hàng thêu ở đây được xuất khẩu sang Liên Xô và các nước Đông Âu. Những năm 90 của thế kỷ XX, do thị trường bị thu hẹp và giá không đủ sức cạnh tranh nên sản phẩm thêu Minh Lãng dần mai một nhưng đội ngũ cán bộ ở địa phương đã nỗ lực đi tìm thị trường mới cho mặt hàng thuê quê mình. Khi đã có những mối hàng trở lại, những nghệ nhân thêu Minh Lãng đã dựng khung, mở xưởng khôi phục nghề. 

Ông Đỗ Xuân Phương, người dân ở làng Minh Lãng, cho biết: "Thập kỷ 90 thì đó là một giai đoạn khủng hoảng. Sau đó, các nghệ nhân tâm huyết với nghề truyền thống đi tới các địa phương để tìm kiếm nguồn hàng đưa về địa phương. Từ đó, địa phương tiếp tục phát triển, vừa giữ được nghề vừa phát triển kinh tế."

Đến làng thêu Minh Lãng giờ đây, người ta dễ dàng bắt gặp những bức tranh thêu phong cảnh, những làng quê thanh bình, sống động hay những chân dung sắc nét. Đó là những tác phẩm được các nghệ nhân khắc họa trong không gian ba chiều.

Chị Phạm Thị Vẻ, nghệ nhân thêu ở làng Minh Lãng, cho biết: "Mình làm nên những bức tranh đẹp thì phải tâm huyết. Mình phải tưởng tượng ra bức tranh có cảnh như thế nào, cảnh xa, cảnh gần ra sao thì mình mới thêu ra sao. Mình tưởng tượng đúng như cảnh thật thì mới thêu nên bức tranh đẹp."

Nghệ nhân Nguyễn Cao Bính đang hoàn thiện bức tranh thêu Bác Hồ làm việc trong Phủ Chủ tịch. Ảnh: Đình Châu/VOV2

Ở Minh Lãng, gia đình nghệ nhân Nguyễn Cao Bính là một địa chỉ thêu tranh nổi tiếng. Đến đây, du khách có dịp được ngắm nhìn những bức tranh thêu được tạo nên từ hàng vạn mũi chỉ màu và từ đôi bàn tay tài hoa của nghệ nhân. Không chỉ tranh phong cảnh mà những bức tranh thêu chân dung chính khách, đặc biệt là chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh là đề tài mà nghệ nhân Nguyễn Cao Bình tâm đắc: "Dòng tranh chân dung làm cực khó, nếu không giống thì khách hàng không đặt mua. Hầu như bức tranh nào tôi thêu cũng giống chân dung, đạt tới tỷ lệ từ 95% trở lên. Tôi có thêu tranh Chủ tịch Hồ Chí Minh làm việc trong Phủ Chủ tịch và cả chân dung Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Đây là những bức tranh thực sự để đời của tôi. Tôi tôn thờ Chủ tịch Hồ Chí Minh cho nên tôi thêu, treo tranh Người."

Không chỉ là những đường kim mũi chỉ tái hiện cuộc sống thường nhật, người làng thêu Minh Lãng còn thể hiện được cả những thăng trầm của thời gian mang đậm dấu ấn văn hóa dân tộc qua những sản phẩm thêu.

Do mẫu mã phong phú, sản phẩm chất lượng, tinh tế và giá cả phù hợp, nên hàng thêu của làng Minh Lãng không chỉ có mặt ở những thị trường trong nước mà còn xuất khẩu sang Mỹ, Pháp, Italia, Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan (Trung Quốc). Đặc biệt, hàng chục đối tác nước ngoài ký hợp đồng trực tiếp với các doanh nghiệp ở Minh Lãng không qua khâu trung gian. Nhiều doanh nghiệp thêu được hình thành từ làng nghề, điển hình là các doanh nghiệp Tuấn Dương, Mỹ Long, Hoàng Hưng, Tuấn Long…

Nghệ nhân Hoàng Đình Chiêm, Giám đốc Công ty thêu xuất khẩu Tuấn Dương, cho biết: "Từ 1990 - 1994, làng đã phục hồi, lấy lại được nghề thêu. Chất lượng thêu đảm bảo theo yêu cầu của khách hàng, giao hàng đúng thời gian quy định, không để sai sót đường kim, mũi chỉ nào trên họa tiết thêu. Tâm huyết của chúng tôi là muốn truyền lại, gìn giữ được nghề thêu tay tinh xảo."

Minh Lãng hiện là một trong những làng nghề thêu truyền thống nổi tiếng của cả nước. Những sản phẩm cao cấp, tinh xảo đã có mặt ở thị trường trong nước và quốc tế đã khẳng định tài hoa, khéo léo của người thợ thêu và sự hưng thịnh của làng nghề. Nghề thêu không chỉ giúp người dân Minh Lãng đổi đời, mà còn góp phần làm cho bộ mặt nông thôn mới ở địa phương khởi sắc.