Nghe âm thanh bài tại đây:

Làng nghề mộc Thái Yên ở xã Thanh Bình Thịnh, huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh nổi tiếng với các sản phẩm mộc dân dụng và gỗ mỹ nghệ. Không chỉ tạo ra những sản phẩm mộc mỹ nghệ tinh xảo, Thái Yên còn là một trong số ít vùng quê ở Hà Tĩnh vẫn giữ được nét đẹp văn hóa truyền thống mang đậm dấu ấn làng nghề xa xưa để lại.

Thái Yên là một trong những làng nghề mộc có truyền thống lâu đời bậc nhất ở miền Trung. Ảnh: Kim Liễu/VOV5

Theo các bậc cao niên trong làng, nghề mộc Thái Yên ít nhất đã tồn tại gần 400 năm. Đến cuối thế kỷ XIX, nghề đã phát triển mạnh và rất thịnh vượng trong những năm đầu thế kỷ XX. Lúc đầu, họ chỉ làm những vật dụng thông thường, như: mâm, khay, hương án... để thờ tự. Rồi trai làng Thái Yên tỏa đi khắp nơi học hỏi kinh nghiệm về đóng bàn, ghế, giường, tủ, xa-lông, tràng kỷ,... Người thợ làng Thái Yên được tôn vinh là những bậc kỳ tài về chạm trổ “Long, Ly, Quy, Phượng” tại các đình chùa, lăng tẩm.

Điểm đặc biệt của nghề mộc Thái Yên nằm ở quy trình chế tác thủ công hoàn toàn, đòi hỏi sự tỉ mỉ và công phu trong từng công đoạn. Người thợ mộc Thái Yên lựa chọn các loại gỗ quý, có độ bền cao và chất lượng tốt như: lim, dổi, gõ, săng vì, vàng tâm, kiền kiền,… được mua từ miền tây Hà Tĩnh và Nghệ An. Sau đó, gỗ được cắt, xẻ và gia công theo từng chi tiết. Các công đoạn đục đẽo, cưa xẻ, bào, phay, chạm khắc, đánh véc-ni được thực hiện hoàn toàn bằng tay, bảo đảm mỗi sản phẩm đều mang dấu ấn riêng biệt. Những bàn ghế, tủ, giường hay các đồ thờ cúng đều có những hoa văn, họa tiết chạm trổ rất công phu, mang đậm dấu ấn văn hóa dân gian, tạo nên sự kết hợp giữa giá trị nghệ thuật và công dụng thực tế.

Là chủ cơ sở sản xuất đồ gỗ mỹ nghệ có quy mô lớn tại xã Thanh Bình Thịnh, ông Phan Đăng Luận chia sẻ thương hiệu đồ mộc Thái Yên đã định hình trong tâm thức của khách hàng trên cả nước, với những loại gỗ không phải làng nghề nào cũng có: "Đầu tiên là phải kể đến gỗ, đặc biệt là loại gỗ không cong vênh vót nhọn, người thợ phải 10 năm trở lên có tay nghề chuẩn, đường nét phẳng và đẹp rồi công kỹ thuật đánh bóng, sản xuất công nghệ mới, máy móc hiện đại."

Làng nghề mộc truyền thống Thái Yên, xã Thanh Bình Thịnh, hiện có 56 doanh nghiệp, HTX và hơn 1.037 hộ sản xuất. Tổng doanh thu hàng năm của làng nghề ước đạt trên 900 tỷ đồng (hơn 35 triệu USD), giải quyết việc làm cho 1.900 lao động. Sản phẩm mộc Thái Yên không chỉ được tiêu thụ rộng rãi trong nước mà còn xuất khẩu sang các quốc gia. Việc xuất khẩu sản phẩm sang các thị trường nước ngoài đã góp phần làm tăng trưởng kinh tế cho xã Thanh Bình Thịnh và cho tỉnh Hà Tĩnh.

Ông Trần Văn Toàn, chủ cơ sở sản xuất đồ gỗ Toàn Lộc, Thái Yên, cho biết: "Để sản phẩm của làng nghề Thái Yên đi khắp thì định hướng của chúng tôi thiết kế mẫu mã mới để phục vụ bà con, những sản phẩm của bà con sản xuất phù hợp với thị hiếu của người tiêu dùng, tiếp theo chúng tôi sẽ áp dụng máy móc, công nghệ hiện đại để tăng năng suất lao động. Chúng tôi liên kết với những doanh nghiệp tiêu thụ đồ gỗ lớn trong và ngoài nước để sản phẩm mộc Thái Yên đi xa hơn, tiếp cận được khách hàng dề dàng hơn."

Một số loại nội thất theo phong cách tối giản ở làng mộc Thái Yên. Ảnh: Kim Liễu/VOV5

Trước thách thức của thời đại với sự cạnh tranh quyết liệt và nhu cầu sử dụng đồ gỗ gia công công nghiệp cao, người dân Thái Yên vẫn nỗ lực giữ gìn và phát triển thương hiệu mộc truyền thống. Một số xưởng trong làng cũng chuyên về đồ gỗ lưu niệm: sổ, đèn, móc khóa, đĩa, bình hoa, cốc… Đây là hướng đi khá mới mẻ đối với một làng nghề truyền thống như Thái Yên.

Nghệ nhân Phan Đăng Yên chia sẻ: "Sản phẩm mà để phục vụ khách du lịch phải đa dạng về mẫu mã, nhỏ gọn và có độ tinh xảo bởi khách du lịch thông thường họ không mang vác được các vật nặng, họ cần những hàng hóa nhẹ, nhỏ và gọn và phải có đặc trưng của làng nghề như ấm nước, đồ thờ, ống tăm, các đồ chạm trổ để người ta mua sắm để biếu anh em, bạn bè gần xa."

Địa phương cũng đã xây dựng nhiều chính sách thu hút các doanh nghiệp vào đầu tư hạ tầng sản xuất. Hiện nay xã đã có cụm công nghiệp Thái Yên với quy mô 21.29ha, tổng kinh phí 102 tỷ đồng (hơn 4 triệu USD). Các cơ sở sản xuất đã áp dụng khoa học kỹ thuật vào quy trình chế tác để cải tiến chất lượng sản phẩm. Bên cạnh đó, việc phát triển thương hiệu “Mộc Thái Yên” thông qua các hoạt động marketing, giới thiệu sản phẩm tại các hội chợ và triển lãm quốc tế là hướng đi chiến lược để tăng cường sự nhận diện và tiêu thụ sản phẩm ra toàn cầu.

Ông Nguyễn Khắc Chiến, Phó Chủ tịch UBND xã Thanh Bình Thịnh, Đức Thọ, Hà Tĩnh cho biết: "Chúng tôi học hỏi để đẩy mạnh mẫu mã, hướng tới lựa chọn các nguồn vật liệu, tiếp đó là các khâu thao tẩm sấy gỗ…. cùng với tay nghề của thợ cho ra thị trường những sản phẩm vừa đảm bảo chất lượng, uy tín, vừa đảm bảo về mặt mỹ quan."