Năm 1973, cuộc kháng chiến chống Mỹ của nhân dân ta vẫn còn khốc liệt. Năm đó, vị Lãnh tụ Cuba Fidel Castro đã vượt nửa vòng trái đất đến thăm Việt Nam, vào tuyến lửa Quảng Trị thăm hỏi, động viên cán bộ, chiến sĩ và nhân dân ta.

Bà Lê Thị Hương, 60 tuổi, trú tại khu phố 4, phường 1, thành phố Đông Hà, tỉnh Quảng Trị luôn nhớ về Lãnh tụ Cuba Fidel Castro. Trong căn phòng khách của gia đình, bà Hương dành vị trí trang trọng để đặt bàn thờ ông Fidel Castro.

Cách đây 45 năm, bà Hương được lãnh tụ Cuba Fidel Castro cứu sống. Bà Hương nhớ lại, ngày đó, trong lúc san lấp hố bom, bà cuốc trúng bom bi phát nổ. Bà bị thương nặng, máu chảy ra nhiều khiến bà lịm đi. Lúc đó, đoàn xe của ông Fidel Castro chạy ngang qua. Ông yêu cầu xe dừng lại và bằng mọi cách phải cứu sống người con gái bị thương. Để có máu truyền cho bà Hương, ông Fidel Castro điều động ô tô ra tỉnh Quảng Bình, đưa máu về giúp bệnh nhân. Nhờ cấp cứu kịp thời, sức khỏe của bà Hương dần hồi phục.

Gia đình bà Lê Thị Hương đã lập bàn thờ tưởng nhớ Lãnh tụ Cuba Fidel Castro

 Bà Hương cho biết, kể từ đó, dù bận trăm công nghìn việc ông Fidel Castro vẫn gửi thư hỏi thăm, gửi quà tặng gia đình: "Rất may mắn, cứ nghĩ trong lòng rằng mình rất may mắn, cứ nghĩ ông là một lãnh tụ của một nước mà mình chỉ là một người dân bình thường nhưng ông đã hết lòng để cứu sống mình. Thế nên không bao giờ mình quên được. Được ông cứu nên mình mới tồn tại đến ngày hôm nay. Mình coi ông như người cha sinh mình ra lần thứ hai. Tôi có lập một bàn thờ để tưởng nhớ đến ông".  

Nghệ sĩ nhiếp ảnh Hồ Sĩ Sô, 79 tuổi, hiện sống tại xã Vĩnh Giang, huyện Vĩnh Linh là người ghi lại hình ảnh gần như trọn vẹn chuyến thăm lịch sử của lãnh tụ Fidel Castro. Ông Sô chụp khoảng 250 bức ảnh về chuyến thăm lịch sử này. Ông cho rằng mình thật may mắn trong số rất ít những người chụp được những bức ảnh quý giá về chuyến thăm của Fidel Castro tới vùng “đất lửa” Quảng Trị. 

Nghệ sĩ nhiếp ảnh Hồ Sĩ Sô và cuốn sách ảnh về Lãnh tụ Cuba Fidel Castro

Ông Sô rất ấn tượng với tấm ảnh lãnh tụ Cuba Fidel Castro đạp chân trên nòng pháo M107 được mệnh danh là Vua chiến trường của quân Mỹ với niềm kiêu hãnh, niềm tin về chiến thắng. Ông Sĩ Sô bùi ngùi khi nói về Lãnh tụ Cuba Fidel Castro: "Lúc bấy giờ mình cũng xúc động như vậy. Ngày ông mất, tôi khóc. Khi nghe tin ông mất nước mắt tôi trào ra. Đối với Fidel, tôi thấy là một con người vĩ đại nhưng mà gần gũi, đầy tính nhân văn ở con người đó".

Nghệ sĩ nhiếp ảnh Hồ Sĩ Sô với cuốn hồi ký về chuyến thăm của Lãnh tụ Cuba Fidel Castro.

Đã 45 năm trôi qua, những khoảnh khắc gần gũi, giản dị của Lãnh tụ Cuba Fidel Castro tại tỉnh Quảng Trị vẫn chưa phai trong tâm trí ông Nguyễn Kham, 90 tuổi, ở khu phố 4, phường 2, thị xã Quảng Trị. Khi vị lãnh tụ Cu Ba đến thăm Quảng Trị, ông Kham công tác tại Khu ủy Vĩnh Linh, vinh dự được đón đoàn.

Ông Kham kể lại, ngày đó được tin đón đoàn lãnh đạo Cuba sang thăm, mọi người đều chuẩn bị chu đáo, kỹ lưỡng. Ai nấy rất bất ngờ khi thấy vị Lãnh tụ Cuba Fidel Castro gần gũi, giản dị. Ông ăn bữa cơm như những người lính, người dân Việt Nam. Ông đến Vĩnh Linh như trở về nhà. "Ông rất tình cảm, ông coi Vĩnh Linh như là nhà của ông. Ông nói ông về nhà của ông nên nghi lễ không cần. Ông ấy rất giản dị", ông Kham cho biết.

Tượng Lãnh tụ Cuba Fidel Castro được đặt ở công viên mang tên ông tại thành phố Đông Hà, tỉnh Quảng Trị.

Tháng 9/1973, khi cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của dân tộc ta đang trong lúc ác liệt, Lãnh tụ Cu Ba Fidel Castro vượt tuyến lửa đến thăm vùng giải phóng Quảng Trị. Chuyến đi của ông để lại nhiều tình cảm tốt đẹp trong lòng người dân Quảng Trị.

Câu nói của ông Fidel Castro rằng “Vì Việt Nam, Cuba sẵn sàng hiến dâng cả máu của mình” đã trở thành biểu tượng cho tình đồng chí, anh em Việt Nam- Cuba.

Ông Nguyễn Văn Hùng, Bí thư Tỉnh ủy Quảng Trị cho biết, để tưởng nhớ và thể hiện tình cảm của vị lãnh tụ Cuba đối với người dân, tỉnh Quảng Trị đã đặt tên Công viên Trung tâm thành phố Đông Hà là công viên mang tên Fidel Castro và đặt tượng đài tri ân.

"Sự có mặt của Lãnh tụ Fidel Castro vào thời điểm đó đã cổ vũ tạo thêm sức mạnh tinh thần rất to lớn để giúp quân và dân Quảng Trị cùng với quân dân cả nước chiến thắng kẻ thù xâm lược. Đất nước được thống nhất, Cuba lại tiếp tục đồng hành với Việt Nam để xây dựng và có rất nhiều công trình phúc lợi mà nhân dân Cuba đã đóng góp xây dựng trên đất nước của chúng ta. Trước những nghĩa cử cao đẹp và những nghĩa cử cao đẹp mà Fidel đã dành cho Việt Nam nói chung và nhân dân Quảng Trị nói riêng, sau khi Fidel mất, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã họp và thống nhất đề nghị với Ban Bí thư cho phép được lấy tên Fidel đặt tên cho công viên trung tâm văn hóa của thành phố Đông Hà", ông Nguyễn Văn Hùng nói.