Ngày 21-6-1925, Báo Thanh niên do lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc sáng lập xuất bản số đầu tiên, đánh dấu sự ra đời của nền báo chí cách mạng Việt Nam. Từ dấu mốc lịch sử đó, đội ngũ báo chí cách mạng Việt Nam đã có một thế kỷ xung trận  vẻ vang, luôn đồng hành với đất nước và dân tộc, xứng đáng là lực lượng nòng cốt, tiên phong trên mặt trận tư tưởng-văn hóa, có những cống hiến xuất sắc trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, xây dựng, bảo vệ và phát triển đất nước.

100 năm –đã có một nền báo chí cách mạng với mục tiêu, sứ mệnh thiêng liêng nhất là phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân; là cầu nối giữa Đảng với các tầng lớp nhân dân; là nơi để nhân dân gửi gắm tình cảm, niềm tin yêu, sự tin tưởng với Đảng, Nhà nước.

 “Muốn làm cách mạng, phải có tờ báo cách mạng trong tay” – Báo chí cách mạng Việt Nam đã khởi nguồn từ những năm đầu thế kỷ XX, khi đất nước còn chìm trong ách thống trị của thực dân. Ngày 21/6/1925, tờ “Thanh Niên” ra đời không chỉ là một ấn phẩm thông tin mà còn là lời hiệu triệu, khơi dậy tinh thần yêu nước và ý chí đấu tranh giành độc lập. Những bài viết dưới hình thức báo chí đăng trên gần 90 số báo, xuất bản hầu như đều đặn hằng tuần, trong những điều kiện vô cùng gian nan, là cốt lõi nội dung tác phẩm Đường kách mệnh.

Toàn cảnh Diễn đàn “Chuyển đổi số để phục vụ bạn đọc tốt hơn” trong khuôn khổ Hội báo toàn quốc năm 2022. Nguồn: Bảo tàng Báo chí Việt Nam

Nối tiếp Báo Thanh niên, những tờ báo như “Cờ giải phóng”, “Người cùng khổ”, hay “Việt Nam Độc lập” đã trở thành vũ khí tinh thần sắc bén, đưa tư tưởng cách mạng đến với quần chúng nhân dân.

Những năm 1925-1945, thời kỳ tranh đấu quyết liệt của báo chí cách mạng, những bản án, xiềng xích và lao tù, thậm chí cả cái chết, vẫn không bẻ gãy được ý chí của thế hệ nhà báo – những chiến sĩ đầu tiên của dân tộc. Những tên tuổi của các lãnh tụ cách mạng, đồng thời là những nhà báo xuất sắc của chúng ta ngày đó, đã trở thành những biểu tượng lớn của tinh thần quyết chiến, xung kích trên từng bài báo, trang báo và từng số báo: Nguyễn Ái Quốc, Trường Chinh, Nguyễn Văn Cừ, Nguyễn Ngọc Cảnh, Võ Nguyên Giáp, Xuân Thủy...

Tờ Thanh Niên xuất bản tại Trung Quốc. Nguồn: Bảo tàng Báo chí Việt Nam

Đánh giá về vai trò của báo chí thời kỳ này, nhà báo Hà Đăng, nguyên Trưởng Ban Tư tưởng Văn hóa Trung ương cho rằng: "Trước khi phong trào cách mạng chưa thành công thì chính báo chí là có tiếng nói rất quan trọng trong việc động viên các tầng lớp nhân dân tham gia vào các phong trào, cho đường lối đó đã đi vào trong nhân dân. Nhân dân do tiếp nhận được đường lối đó mà có những hành động cách mạng, tổ chức được những phong trào cách mạng. Chính, vai trò của báo chí xây dựng, đào tạo phong trào theo sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước".

Trong giai đoạn kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, báo chí tiếp tục khẳng định vai trò tiên phong. Các tờ báo như “Cứu Quốc”, “Nhân Dân”, Đài TNVN, TTXVN  không chỉ phản ánh hiện thực chiến trường mà còn là công cụ tuyên truyền, động viên toàn dân đoàn kết chống giặc ngoại xâm. Những bài viết của những chiến sĩ nhà báo đã vượt qua bom đạn để đến với độc giả, thắp lên niềm tin vào thắng lợi cuối cùng. 

Lễ khai giảng Trường Dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng năm 1949. Nguồn: Bảo tàng Báo chí Việt Nam

Thiếu tướng Nguyễn Hoàng Nhiên, Viện trưởng Viện Lịch sử quân sự cho rằng: Đối mặt với muôn vàn gian khổ, hiểm nguy, những người làm báo đã ra trận với tư thế người chiến sĩ, vừa cầm bút vừa cầm súng chiến đấu, đã sáng tạo nên tác phẩm báo chí giàu sức sống, gắn kết triệu người, cùng hướng về một mục tiêu giải phóng đất nước, giữ vững độc lập dân tộc. "Báo chí đã thường xuyên nắm thông tin, tuyên truyền những chiến thắng của chúng ta và đồng thời khích lệ tinh thần của cán bộ, chiến sĩ khắc phục mọi khó khăn để hoàn thành nhiệm vụ. Đó chính là động lực, là sức mạnh tinh thần hết sức to lớn trực tiếp đối với các cán bộ chiến sĩ trên chiến trường."

Ra đời trong khói lửa của các cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, trưởng thành cùng bao thăng trầm của đất nước, lớp lớp những người làm báo đã làm nên truyền thống vẻ vang, rất đáng tự hào của báo chí cách mạng Việt Nam. Điều sâu sắc nhất, thiêng liêng nhất, đó là làm báo là làm cách mạng, làm báo là để phục vụ đất nước và nhân dân, đúng như lời Bác Hồ căn dặn: “Cán bộ báo chí cũng là chiến sĩ cách mạng. Cây bút, trang giấy là vũ khí sắc bén của họ”; “báo chí phò chính, trừ tà”.

Bước vào thời kỳ đổi mới (1986), báo chí Việt Nam chuyển mình mạnh mẽ. Từ những tờ báo in đơn sơ, nền báo chí bắt đầu tiếp cận với công nghệ hiện đại. Sự ra đời của các tờ báo điện tử như “VnExpress”, Vietnamnet, “Tuổi Trẻ Online”… vào đầu thế kỷ 21 đã đánh dấu bước ngoặt quan trọng, đưa thông tin đến gần hơn với công chúng.

Trong gần 40 năm đổi mới, báo chí luôn là lực lượng tiên phong, cổ vũ nhân tố mới, nhân rộng các điển hình tiên tiến, tạo nên những phong trào hành động cách mạng sôi nổi trên mọi lĩnh vực, làm nên những thành tựu to lớn. Báo chí là diễn đàn tin cậy, thể hiện ý chí, tình cảm, nguyện vọng chính đáng của các tầng lớp nhân dân, tham gia đóng góp ý kiến với Đảng, Nhà nước giải quyết những vấn đề nảy sinh trong quá trình xây dựng và phát triển đất nước, góp phần quan trọng củng cố lòng tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng.

Ekip sản xuất của Đài PTTH Thành phố Hồ Chí Minh đang gấp rút hoàn thiện những công đoạn cuối cùng của chương trình "Dân hỏi - Chính quyền trả lời".

Chương trình “Dân hỏi - chính quyền trả lời” của Đài PTTH Thành phố Hồ Chí Minh đã mang sứ mệnh là chương trình đối thoại của cử tri đối với chính quyền TP, tăng tương tác của cử tri rất cao.  

Mang theo tiếng nói của nhân dân, có thể nói, thông qua những bài viết, những chương trình, chuyên mục, báo chí đã kịp thời truyền tải tâm tư, nguyện vọng chính đáng của nhân dân, tạo sự đồng thuận xã hội. Tiếng nói của báo chí, vì thế là tiếng nói của nhân dân và cũng là tiếng nói vì nhân dân. Báo chí đã nêu cao tính chiến đấu và tính nhân văn, lan tỏa điều tích cực, cái tốt trong đời sống xã hội.

Là “tiếng nói của nhân dân”, là cầu nối giữa Đảng, nhà nước và nhân dân, trải qua 100 năm xây dựng và trưởng thành, báo chí cách mạng Việt Nam do Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập và lãnh đạo đã luôn đồng hành cùng những chặng đường của cách mạng dân tộc, đóng góp quan trọng vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước.

Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa chia sẻ: "Chúng ta phải xứng tầm một nền báo chí chuyên nghiệp, nhân văn, hiện đại. Công chúng mong muốn ngày càng nhiều hơn nữa có những cây bút, những tác phẩm báo chí thật sự xuất sắc, tầm vóc chuyển tải được những bước chuyển mình to lớn của Đảng của dân tộc và giá trị cao về chính trị và tư tưởng."

Trong suốt 100 năm qua, báo chí không chỉ là sự thay đổi về hình thức mà còn là sự chuyển mình về nội dung. Từ những bài viết kêu gọi đấu tranh giai cấp, báo chí ngày nay mở rộng phạm vi sang các vấn đề kinh tế, văn hóa, môi trường .... Đây chính là nền tảng để báo chí trở thành động lực thúc đẩy sự phát triển của đất nước trong kỷ nguyên mới.

Phát biểu tại Lễ trao giải Búa Liềm Vàng diễn ra mới đây, Tổng Bí thư Tô Lâm nêu rõ: Báo chí cách mạng Việt Nam đã thực sự hòa mình vào dòng chảy của thực tiễn cuộc sống. Kỷ nguyên mới đặt ra yêu cầu nhiệm vụ mới, cao hơn đối với báo chí cách mạng, Tổng Bí thư mong muốn và yêu cầu  báo chí cách mạng Việt Nam cũng phải phát triển tương xứng, vươn mình cùng dân tộc, xứng tầm nền báo chí chuyên nghiệp, nhân văn, hiện đại. "Báo chí đã thực sự khẳng định vai trò tiên phong, đã thực sự hòa mình vào dòng chảy của thực tiễn cuộc sống, thể hiện rõ vai trò dẫn dắt tư tưởng và đồng hành với những bước đi lớn của Đảng, tạo sự lan tỏa niềm tin, trách nhiệm, khát vọng phát triển trong mọi tầng lớp nhân dân. Những đóng góp ấy không chỉ là thành quả lao động sáng tạo mà còn là minh chứng cho bản lĩnh, trí tuệ, và trách nhiệm xã hội của đội ngũ báo chí trong việc thực hiện sứ mệnh lịch sử của mình.”

Tròn một thế kỷ, đó là hành trình của những ngòi bút không ngừng đổi mới và cống hiến. Từ hành trình đấu tranh giải phóng dân tộc đến hành trình đổi mới, báo chí đã chứng minh vai trò là trái tim của xã hội, là ngọn lửa soi sáng con đường phát triển của dân tộc. Tròn một thế kỷ ấy, sứ mệnh của báo chí cách mạng vẫn vẹn nguyên: Phục vụ nhân dân, bảo vệ Tổ quốc và xây dựng một Việt Nam hùng cường.