นักวิจัย เควิน เวือง กับผู้ชม

“เมื่อได้ศึกษาเอกสารและภาพถ่ายที่ฝรั่งเศสจัดเก็บไว้เกี่ยวกับเทศกาลไหว้พระจันทร์ของเวียดนามในช่วงยุคอินโดจีน ราวทศวรรษปี 1930–1940 ผมรู้สึกชื่นชอบและประทับใจในความประณีตงดงามของของเล่นพื้นบ้านที่ช่างฝีมือชาวเวียดนามในสมัยนั้นสร้างขึ้น ซึ่งสวยงามและมีชีวิตชีวามาก น่าเสียดายที่ปัจจุบันของเล่นพื้นบ้านเหล่านี้ได้ค่อย ๆ จางหายไป และถูกแทนที่โดยของเล่นพลาสติก ผมมีความปรารถนาว่า จะสามารถฟื้นฟูและอนุรักษ์ของเล่นพื้นบ้านเหล่านี้ให้กลับมาได้รับความนิยมอีกครั้ง”

ท่ามกลางบรรยากาศที่คึกคักในศาลา กิมเงิน นักวิจัยศิลปะ เควิน เวือง ได้จัดนิทรรศการและการเสวนาในหัวข้อ "Trăng ta" เพื่อถ่ายทอดบรรยากาศเทศกาลไหว้พระจันทร์แบบดั้งเดิมของภาคเหนือเวียดนามและนำมรดกวัฒนธรรมเข้าสู่ชีวิตร่วมสมัย พร้อมทั้งนำเสนอผลการวิจัยเกี่ยวกับหัวสิงโตแบบภาคเหนือของเวียดนามในโครงการฟื้นฟูของเล่นเทศกาลไหว้พระจันทร์ "Trăng ta"

หัวสิงโตที่ได้ผลิตเมื่อปี 1932

หัวสิงโตภาคเหนือของเวียดนามเป็นของเล่นดั้งเดิมในเทศกาลไหว้พระจันทร์ ที่เคยผูกพันกับความทรงจำในวัยเด็กของชาวเวียดนามหลายรุ่นและมีความแตกต่างกับหัวสิงโตภาคใต้เวียดนามที่ได้รับอิทธิพลจากวัฒนธรรมจีน หัวสิงโตภาคเหนือสะท้อนความคิดสร้างสรรค์ของชาวเวียดนาม โดยเฉพาะลักษณะคิ้วปลาคาร์ฟ ซึ่งเป็นสัญลักษณ์ของอารยธรรมข้าวนาดำ ในการผลิตหัวสิงโตที่เป็นเอกลักษณ์ของเวียดนามอย่างแท้จริง นักวิจัยศิลปะ เควิน เวือง ได้ใช้เวลา 5 ปีในการศึกษา สะสม และรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับหัวสิงโตภาคเหนือเวียดนาม เมื่อกล่าวถึงความยากลำบากในกระบวนการค้นคว้าและหาข้อมูลนั้น นาย เควิน เวือง เผยว่า

“ในด้านข้อมูล เราสามารถหาได้จากคลังเก็บเอกสารเกี่ยวกับเวียดนามของต่างประเทศ แต่ในการปฏิบัติ ถือว่ายากมาก เพราะปัจจุบันไม่มีใครทำหัวสิงโตแบบดั้งเดิมอีกแล้ว ทำให้การหาช่างทำยากมาก ผมต้องไปที่ย่านเมืองเก่าฮานอย และหมู่บ้านศิลปาชีพในเขตห่าดง อำเภอห่าเตยในอดีตและจังหวัดนามดิ๋งในอดีต ซึ่งปัจจุบันคือจังหวัดนิงบิ่งห์บางทีผมต้องอยู่ต่างประเทศ จึงแทบจะไม่สามารถทำงานจากระยะไกลได้ โดยเราต้องทดลองผลิตหัวสิงโตหลายครั้ง กว่าจะประสบความสำเร็จ”

การฟื้นฟูการผลิตหัวสิงโตโบราณไม่ใช่เรื่องง่าย จำเป็นต้องมีการศึกษาอย่างลึกซึ้งและละเอียดรอบคอบ ทั้งจากเอกสารทางประวัติศาสตร์และการลงมือปฏิบัติร่วมกับช่างฝีมือพื้นบ้าน แต่ในช่วงที่ทำงานในต่างประเทศ นาย เควิน เวือง ก็ได้ใช้โอกาสนั้นเพื่อศึกษาและค้นคว้าเกี่ยวกับหัวสิงโตโบราณเวียดนามที่ยังคงเก็บรักษาไว้ในพิพิธภัณฑ์ขนาดใหญ่หลายแห่ง ดร. เจิ่นเห่าเอียนเท้ นักวิจัยชาวเวียดนามกล่าวว่า ประวัติศาสตร์ของเวียดนามในช่วง 100 ปีที่ผ่านมามีความเปลี่ยนแปลงมากมาย ไม่ว่าจะเป็นสงคราม การขาดความต่อเนื่องด้านวัฒนธรรมและการสูญหายไปของต้นกำเนิด การที่นาย เดวิน เวือง ได้เดินทางไปถึงฝรั่งเศส เพื่อหาข้อมูลในพิพิธภัณฑ์ต่างๆ ซึ่งถือเป็นสิ่งที่น่าชื่นชมเป็นอย่างมาก

คุณ เหงวียนซวนเหียว วัย 78 ปี จากหมู่บ้าน เฟืองบ๋าน

ในนิทรรศการ “Trăng ta” นาย เควิน เวือง ได้จัดแสดงหัวสิงโตภาคเหนือหลากหลายรูปแบบ ทั้งขนาดใหญ่ ขนาดกลางและขนาดเล็ก โดยไฮไลท์ของงานคือการเชิดสิงโตสุดพิเศษโดยคุณ เหงวียนซวนเหียว วัย 78 ปี จากหมู่บ้าน เฟืองบ๋านตำบล ฝุงโจว เขต เจืองหมี กรุงฮานอย โดยหัวสิงโตที่ใช้ในการแสดงครั้งนี้ถูกผลิตเมื่อปี 1932 และได้รับการเก็บรักษาและส่งต่อจากรุ่นสู่รุ่นในหมู่บ้าน เฟืองบ๋าน

ภาพและลวดลายอันประณีตที่วาดบนหัวสิงโตโบราณรวมถึงหัวสิงโตที่จัดแสดงในนิทรรศการ “Trăng ta” ได้สร้างความประทับใจให้แก่ผู้เข้าชมเป็นอย่างมาก

“นี่เป็นครั้งแรกที่ดิฉันได้ชมหัวสิงโตโบราณแบบนี้ และได้เห็นคนเชิดสิงโตแสดงต่อหน้า รู้สึกเหมือนได้เชื่อมโยงตัวเองกับคนรุ่นก่อน หัวสิงโตนี้หนักมาก แต่ศิลปินที่เชิดก็มีอายุกว่า 70 ปีแล้ว ก็ยังสามารถแสดงได้อย่างชำนาญ น่าทึ่งมาก ๆ”

“หัวสิงโตสวยมาก และดูเหมือนต้นฉบับโบราณจริง ๆ การทำหัวสิงโตขนาดเล็กแบบนี้ก็เป็นวิธีที่ดีในการเข้าถึงผู้ชมมากขึ้น และยังช่วยปลูกฝังความรักในมรดกวัฒนธรรมให้กับทุกคนอีกด้วย นี่เป็นโครงการที่ดีมาก จึงสามารถขยายผลในวงกว้าง โดยเฉพาะกลุ่มคนรุ่นใหม่และผู้ที่หลงใหลในมรดกวัฒนธรรม”

ในนิทรรศการ “Trăng ta” นาย เควิน เวือง ได้จัดแสดงหัวสิงโตภาคเหนือหลากหลายรูปแบบ ทั้งขนาดใหญ่ ขนาดกลางและขนาดเล็ก

นอกจากการจัดแสดงหัวสิงโตโบราณแล้ว ในนิทรรศการยังได้จำลองโต๊ะเซ่นไหว้เทศกาลไหว้พระจันทร์แบบดั้งเดิม ซึ่งเต็มไปด้วยสีสันและรสชาติของฤดูใบไม้ร่วง ไม่ว่าจะเป็นขนมไหว้พระจันทร์แบ๊งเนื้องและแบ๊งแหยว ผลไม้ตามฤดูกาล หัวสิงโตขนาดเล็กและผลไม้ที่ถูกแกะสลักเกี่ยวกับตำนานพื้นบ้านโบราณ ทั้งหมดนี้ช่วยสร้างบรรยากาศเทศกาลไหว้พระจันทร์ในอดีต

ในกระบวนการเผยแพร่ความงามของหัวสิงโตภาคเหนือสู่สาธารณชน ในช่วงเทศกาลไหว้พระจันทร์ปีนี้ นักวิจัยศิลปะ เควิน เวือง พร้อมกับโครงการ “Trăng ta” ยังคงจัดเวิร์กช็อปทำหัวสิงโตขนาดเล็กให้กับเด็ก ๆ ณ ศาลากิมเงิน รวมทั้งนำเสนอหัวสิงโตโบราณผ่านการแสดงในงานเดินขบวนโคมไฟ “Đêm hội Trăng Rằm” บริเวณถนนคนเดินรอบทะเลสาบคืนดาบในวันที่ 3 ตุลาคม ซึ่งตรงกับวันที่ 12 เดือน 8 ตามปฏิทินจันทรคติ.