ประเพณีการเซ่นไหว้บ้านเรือนในวันปีใหม่ของชุมชนเผ่าไทในจังหวัดเซินลา

Tòng Anh; Thu Hằng
Chia sẻ
(VOVWORLD) -ประเพณี "เซนเฮือน" (Xên hươnหรือการเซ่นไหว้บ้านเรือนในวันขึ้นปีใหม่ของชุมชนเผ่าไทในจังหวัดเซินลาถือเป็นประเพณีที่ได้รับการสืบทอดและปฏิบัติกันมาเป็นเวลานาน โดยมีความหมายเพื่อขอบคุณบรรพบุรุษที่คอยปกป้องทุกคนและประทานพรให้การผลิตได้ผลดีรวมทั้งขอพรให้ปีใหม่ชีวิตมั่งมีศรีสุขและแข็งแรงปลอดโรคภัยไข้เจ็บทั้งปวง
ประเพณีการเซ่นไหว้บ้านเรือนในวันปีใหม่ของชุมชนเผ่าไทในจังหวัดเซินลา - ảnh 1ถาดเครื่องเซ่นไหว้ที่มี ข้าวเหนียว เหล้า เนื้อหมูลวก ไก่ลวก เป็นต้น ถ้าบ้านไหนไม่มีหมูทั้งตัวต้องซื้อเนื้อให้ครบทุกส่วนตั้งแต่หัวหมู  ขาหลัง 2 ข้าง พร้อมเครื่องในครบชุด

เมื่อฤดูใบไม้ผลิเวียนมา ก็เป็นช่วงที่ชาวบ้านมักจะเลือกวันเดือนที่ดีเป็นมงคลแล้วเตรียมเครื่องเซ่นไหว้และไปเชิญหมอผีที่เป็นผู้ชายมาทำพิธี "เซนเฮือน" เซ่นไหว้บ้านเรือนรับปีใหม่ โดยชุนชนเผ่าไทดำและไทขาวในแต่ละท้องที่มักจะจัดงานบ้านใหม่ในช่วงเวลาต่างๆกัน แต่ครอบครัวเผ่าไทในนคร เซินลา มักจะจัดงานเซ่นไหว้ดังกล่าวในช่วงวันขึ้นปีใหม่ที่4-5ตามจันทรคติ

การจัดพิธีเซ่นไหว้บ้านปีใหม่ก็ขึ้นอยู่กับฐานะของแต่ละครอบครัว หากครอบครัวไหนที่มีเงินพอก็สามารถจัดงานเซ่นไหว้ปีละครั้ง ถ้าไม่มีก็สามารถเตรียมไว้2-3 ปีจัดหนึ่งครั้ง แต่ขอแค่ลูกหลานทำพิธีด้วยความจริงใจ สำหรับคำสวดขอพรของหมอผีเช่นเดียวกับการเตรียมของเซ่นไหว้ในแต่ละท้องถิ่นอาจมีความแตกต่างกันบ้างแต่ล้วนมีจุดประสงค์เดียวกันคือ เพื่อแสดงความขอบคุณต่อบรรพบุรุษ อยากถวายผลิตผลที่ดีที่สุดที่ลูกหลานผลิตได้เองใน1ปีที่ผ่านมาแด่บรรพบุรุษเพื่อขอให้บรรพบุรุษคุ้มครองและครอบครัวประสบแต่โชคดี คุณก่าวันจูง ผู้รอบรู้ด้านวัฒนธรรมของชนเผ่าไท ที่หมู่บ้านนองลา ตำบลเชียงเงิน นครเซินลา กล่าวว่า “การเซ่นไหว้บ้านเรือนต้นปีใหม่เป็นประเพณีอย่างหนึ่งของเผ่าไทที่สืบต่อกันมาหลายชั่วอายุคนเพื่อรำลึกถึงบรรพบุรุษและบิดามารดาที่ล่วงลับไปแล้ว และเพื่อขอพรให้ลูกหลานมีสุขภาพแข็งแรง การผลิตพัฒนารุ่งเรือง งานนี้มิใช่ทำเฉพาะเมื่อมีคนป่วย โดยแต่เดิมจะจัดขึ้นในเดือน 7 จันทรคติจะมีการผลัดกันบูชาบ้าน ปัจจุบันการบูชาบ้านมักจะรวมกับเทต การถวายบ้านเป็นพิธีบูชาสุขรวมญาติพี่น้อง ชาวบ้านมาร่วมกันเฉลิมฉลองอวยพรให้ครอบครัวโชคดี

ถาดใส่เครื่องเซ่นไหว้ต้องปูด้วยใบตองเขียว โดยมีผลไม้ 5 อย่าง ธูปเทียนดอกไม้ หมากพลู ข้าวเหนียว เหล้า เนื้อหมูลวก ไก่ลวก ถ้าบ้านไหนไม่มีหมูทั้งตัวต้องซื้อเนื้อให้ครบทุกส่วนตั้งแต่หัวหมู  ขาหลัง 2 ข้าง พร้อมเครื่องในครบชุด เนื้อต้องลวกสุก ส่วนถ้วยเลือดหมูและเนื้อทำลาบหมูเก็บไว้แบบสด หลังจากที่จัดเตรียมถาดเครื่องเซ่นไหว้เรียบร้อยแล้ว หมอผีก็หยิบเสื้อของเจ้าของบ้านมาวางไว้ข้างถาดเซ่นไหว้และเปิดสมุดจดรายนามของคนที่เสียชีวิตในตระกูลของครอบครัวที่จัดพิธี ต่อจากนั้นก็นำเนื้อหมูและส่วนเครื่องในต่างๆที่ลวกสุกแล้วหั่นเป็นชิ้นเล็กๆเพื่อผสมกับหน่อไม้เปรี้ยวหมักเครื่องเทศ ส่วนนี้หมอผีจะใช้ทำพิธีป้อนให้ดวงวิญญาณต่างๆผ่านรูเล็ก ๆ ที่ผนังแท่นบูชาพร้อมสวดบทเซ่นไหว้โดยจะทำซ้ำกันสองสามรอบ นาย ต่อง วัน เฮีย หมอผี ประจำหมู่บ้านหม่อง ตำบลฮัวลา  เมืองเซินลา กล่าวว่า“หมอผีจะอิงตามสมุดจด “ฟีเฮือน” นี้เพื่อเรียกเชิญสมาชิกที่เสียชีวิตแล้วมากินข้าวกับลูกหลานในครอบครัว เมื่อเอ่ยชื่อแต่ละคนหมอผีจะใช้ตะเกียบคีบชิ้นเนื้อผสมกับหน่อไม้เปรี้ยว ตามด้วยข้าวเหนียวหนึ่งคำและแกงหนึ่งช้อนใส่ที่รูผนังหลังแท่นบูชา ถ้าพ่อหรือแม่ของเจ้าของบ้านเสียชีวิตแล้วหมอผีก็จะเริ่มด้วยการเรียกดวงวิญญาณของบิดามารดาก่อนแล้วจะเรียกดวงวิญญาณของปู่ย่าตายายพี่น้องลูกหลานตามลำดับ”

ตามประเพณีของชุมชนเผ่าไท ถ้าบิดามารดาของเจ้าของบ้านเสียชีวิต ผู้ที่เป็นลูกชายถึงจะเชิญขึ้นแท่นบูชาในบ้านเพื่อบูชาและเป็นผีประจำบ้าน พร้อมจัดทำสมุดจดรายชื่อผู้เสียชีวิตในตระกูลอย่างน้อย3รุ่นและจัดพิธีบูชาบ้าน "เซนเฮือน" ในการจัดพิธีลูกสาวที่แต่งงานแล้วจะนำไก่ลวกหนึ่งตัวมาถวาย ณ หิ้งบูชาเพื่อเชิญบิดามารดาที่ล่วงลับกลับมารับประทานและประทานพรให้บุตรหลานของตนได้รับสิ่งที่ดีที่สุด ปกติพิธีนี้จะทำตั้งแต่เช้าถึงบ่ายแก่ๆ และจะเสร็จสิ้นตามความต้องการของเจ้าของบ้าน โดยหมอผีจะสดมนต์ส่งดวงวิญญาณบรรพบุรุษขึ้นไปสวรรค์ก่อนที่คนในบ้านเก็บถาดเซ่นไหว้

ทุกปี เมื่อใบไม้ผลิเวียนมา ในครอบครัวของเผ่าไทที่เมืองเซินลา ต่างก็มีการจัดพิธีบูชาบ้าน ระลึกถึงคนที่เสียชีวิตด้วยความปรารถนาที่บรรพบุรุษจะคอยปกป้องคุ้มครองให้ปีใหม่มีแต่ความสุขและความเจริญก้าวหน้า อันเป็นประเพณีที่ดีงามของชนทั้งชาติที่ได้รับการสืบทอดกันจากรุ่นสู่รุ่น./.

คำติชม