โรงเรียนแห่งหนึ่งในฉนวนกาซาถูกทำลายหลังการโจมตีทางอากาศของอิสราเอลเมื่อวันที่ 3 สิงหาคมปี 2024 (Photo: THX/TTXVNX |
เมื่อวันที่ 12 สิงหาคม ผู้นำสหรัฐ อังกฤษ ฝรั่งเศส เยอรมนีและอิตาลีได้ออกแถลงการณ์ร่วมเกี่ยวกับสถานการณ์ในภูมิภาคตะวันออกกลาง โดยเรียกร้องให้อิหร่านถอนคำขู่เกี่ยวกับการโจมตีทางทหารใส่อิสราเอล พร้อมทั้งยืนยันว่า สนับสนุนและปกป้องอิสราเอลจากการโจมตีจากภายนอก นี่ถือเป็นความพยายามทางการทูตสุดท้ายเพื่อป้องกันไม่ให้เกิดการปะทะ
ความเสี่ยงที่จะเกิดการปะทะ
นอกจากการประกาศของผู้นำ 5 ประเทศตะวันตกแล้ว เมื่อวันที่ 12 สิงหาคม นาย เคียร์ สตาร์เมอร์ นายกรัฐมนตรีอังกฤษได้มีการพูดคุยผ่านทางโทรศัพท์กับนาย มาซูด เปเซซเคียน ประธานาธิบดีคนใหม่ของอิหร่านเพื่อหารือเกี่ยวกับสถานการณ์ในภูมิภาคตะวันออกกลาง โดยสำนักนายกรัฐมนตรีอังกฤษเผยว่า นายกรัฐมนตรี เคียร์ สตาร์เมอร์ ได้ส่งสารของฝ่ายตะวันตกเกี่ยวกับความจำเป็นที่ต้องลดความตึงเครียดและออกคำเตือนเกี่ยวกับผลเสียหายอย่างหนักต่อความมั่นคงในภูมิภาคตะวันออกกลางถ้าหากเกิดการปะทะระหว่างอิหร่านกับอิสราเอล ก่อนหน้านั้น นาย ลอยด์ ออสติน รัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหมสหรัฐได้ประกาศว่า สหรัฐได้ส่งเรือดำน้ำติดขีปนาวุธนําวิถีโทมาฮอว์กไปยังภูมิภาคตะวันออกกลาง รวมทั้ง เรือบรรทุกเครื่องบินและเครื่องบินรบไปยังภูมิภาคนี้ นี่ถือเป็นคำเตือนที่แข็งกร้าวของสหรัฐต่อกองกำลังต่างๆที่มีแผนการโจมตีอิสราเอล
บรรดาผู้สังเกตการณ์เห็นว่า ปฏิบัติการทางการทูตและทางทหารจากประเทศต่างๆในหลายวันที่ผ่านมาแสดงให้เห็นถึงความเสี่ยงที่จะเกิดการปะทะและฝ่ายต่างๆมีเวลาน้อยเพื่อแก้ไข เมื่อต้นสัปดาห์นี้ สื่อของฝ่ายตะวันตกได้อ้างแหล่งข่าวทางการทูตของฝ่ายตะวันตกและอิสราเอลว่า มีความเป็นไปได้ที่ผู้นำอิหร่านได้ตัดสินใจจะทำการโจมตีตอบโต้อิสราเอลภายหลังเหตุสังหารนาย อิสมาอิล ฮานิเยห์ แกนนำทางการเมืองของกลุ่มฮามาส ณ กรุงเตหะรานเมื่อวันที่ 31 กรกฎาคมและการสังหารแกนนำของกลุ่มฮิซบอลเลาะห์ในประเทศเลบานอนเมื่อวันที่ 30 กรกฎาคม ซึ่งอิสราเอลได้ออกมาแสดงความรับผิดชอบ ในการกล่าวปราศรัยต่อสื่อมวลชนเมื่อวันที่ 12 สิงหาคม นาย John Kirby โฆษกสภาความมั่นคงแห่งชาติสหรัฐเผยว่า สหรัฐและอิสราเอลต่างให้ข้อสังเกตว่า การปะทะอาจเกิดขึ้นในสัปดาห์นี้พร้อมทั้งเตรียมแผนการรับมือการโจมตีต่างๆ
ส่วนบรรดาผู้สังเกตการณ์เห็นว่า ความพยายามทางการทูตเพื่อป้องกันการตอบโต้ของอิหร่านและกองกำลังพันธมิตรได้ประสบความล้มเหลวและเป้าหมายของฝ่ายต่างๆในปัจจุบันคือลดขอบเขตการโจมตีใส่อิสราเอลและปฏิบัติการตอบโต้ของอิสราเอลเพื่อป้องกันไม่ให้เกิดการปะทะในรอบด้านในภูมิภาคตะวันออกกลาง นาย Ismat Mansour ผู้เชี่ยวชาญเกี่ยวกับอิสราเอลของสถาบันวิจัยปาเลสไตน์ให้ข้อสังเกตว่า
“เป้าหมายหลักของประชาคมโลกในปัจจุบันคือป้องกันไม่ให้สถานการณ์ตึงเครียดมากขึ้น ไม่ปล่อยให้เกิดการปะทะในรอบด้าน ความเสี่ยงที่ใหญ่ที่สุดคือการตอบโต้กันอาจทำให้เกิดสงครามในภูมิภาค ส่งผลกระทบต่อทั่วโลก คุกคามต่อความมีเสถียรภาพของภูมิภาคตะวันออกกลาง”
นาย John Kirby โฆษกสภาความมั่นคงแห่งชาติสหรัฐ (Photo: AP) |
การเจรจาที่ถูกชงักงัน
ควบคู่กับความพยายามทางการทูตเพื่อโน้มน้าวให้อิหร่านและอิสราเอลไม่ตอบโต้กัน ประชาคมโลกกำลังพยายามผลักดันการบรรลุข้อตกลงหยุดยิงทันทีในฉนวนกาซา ซึ่งถือเป็นพื้นฐานเพื่อให้ฝ่ายต่างๆที่เกี่ยวข้องกลับมานั่งเจรจา หารือเกี่ยวกับมาตรการทางการเมืองในระยะยาวให้แก่ฉนวนกาซาและภูมิภาค ตามแผนการ บรรดานักการทูตสหรัฐ อียิปต์ กาตาร์และตัวแทนกลุ่มฮามาสจะพบปะในวันที่ 15 สิงหาคม ณ กรุงไคโร ประเทศอียิปต์เพื่อเจรจาเกี่ยวกับข้อตกลงหยุดยิงและการแลกเปลี่ยนตัวประกันรอบใหม่ ถึงแม้สถานการณ์ในปัจจุบันจะตึงเครียดแต่ฝ่ายสหรัฐยังคงธำรงแผนการนี้ พร้อมทั้งเรียกร้องให้ตัวแทนของกลุ่มฮามาสเข้าร่วมการเจรจาดังกล่าว แต่อย่างไรก็ตาม นาย Saad Nimr ศาสตราจารย์ วิทยาศาสตร์การเมืองของมหาวิทยาลัย Birzeit ของปาเลสไตน์เห็นว่า ในหลายวันที่ผ่านมา กองทัพอิสราเอลได้เพิ่มการโจมตีต่างๆในฉนวนกาซา ภาคใต้เลบานอนและซีเรีย รวมทั้งการโจมตีทางอากาศใส่โรงเรียนแห่งหนึ่งในฉนวนกาซาเมื่อวันที่ 10 สิงหาคม ซึ่งทำให้มีผู้เสียชีวิตประมาณ 100 คน นาย Saad Nimr เห็นว่า ปฏิบัติการดังกล่าวได้ขัดขวางความพยายามทางการทูตเพื่อลดความตึงเครียดระหว่างอิหร่านกับอิสราเอลและการบรรลุข้อตกลงหยุดยิงในฉนวนกาซา
“ความพยายามทางการทูตในปัจจุบันเน้นถึงการโน้มน้าวให้อิหร่านลดการโจมตีตอบโต้อิสราเอลเพื่อแลกกับข้อตกลงหยุดยิงจากอิสราเอล ส่งเสริมการบรรลุข้อตกลงหยุดยิงและแลกเปลี่ยนตัวประกันในฉนวนการซาถ้าหากอิสราเอลยอมรับ แต่อย่างไรก็ดี ปฏิบัติการต่างๆของอิสราเอลและความเสียหายอย่างหนักจากการโจมตีต่างๆในฉนวนกาซาแสดงให้เห็นว่า ยังไม่มีการเปลี่ยนแปลงใด ๆ เกิดขึ้น”
ปฏิบัติการทางทหารของอิสราเอลทำให้เมื่อวันที่ 11 สิงหาคม กลุ่มฮามาสได้ประกาศไม่เข้าร่วมการเจรจารอบใหม่เนื่องจากเห็นว่า การเจรจาเป็นการกลบเกลื่อนให้แก่การเพิ่มการใช้ความรุนแรง นอกจากนี้ กลุ่มฮามาสยังเรียกร้องให้หารือบนพื้นฐานของข้อเสนอ 3 ระยะที่ประธานาธิบดีสหรัฐ โจไบเดน เสนอในการประชุมคณะมนตรีความมั่นคงแห่งสหประชาชาติเมื่อวันที่ 31 พฤษภาคม โดยไม่ใช่การหารือเกี่ยวกับข้อเสนอใหม่ ส่วนเมื่อวันที่ 12 สิงหาคม นาย Farhan Haq รองโฆษกของเลขาธิการใหญ่สหประชาติได้เผยว่า สหประชาชาติประณามการโจมตีใส่โรงเรียนในฉนวนกาซาเมื่อวันที่ 10 สิงหาคม พร้อมทั้งเรียกร้องให้ทุกฝ่ายปฏิบัติตามมติที่ 2735 ของคณะมนตรีความมั่นคงแห่งสหประชาชาติเมื่อวันที่ 10 มิถุนายน โดยเน้นถึงการปล่อยตัวประกันและหยุดยิงทันทีในฉนวนกาซา.