 ชุมชนเผ่าเอเดและเมอนงได้พำนักในบ้านไม้ทรงยาว ซึ่งมีบ้านบางหลังยาวเป็นร้อยเมตร(baodantoc.vn) |
ในเขตที่ราบสูงเตยเงวียน สถาปัตยกรรมบ้านเรือนของชุมชนเผ่าบานา ยาราย เซอดังคือบ้านโรงทรงสูง ส่วนชุมชนเผ่าเอเดและเมอนงได้พำนักในบ้านไม้ทรงยาว ซึ่งมีบ้านบางหลังยาวเป็นร้อยเมตร โดยความยาวของบ้านมักสะท้อนฐานะของครอบครัว ยิ่งยาวยิ่งมีฐานะดีเพราะเมื่อมีลูกหลานในครอบครัวแต่งงานบ้านก็จะยาวเพิ่มอีกหนึ่งห้อง นายด่างนังลอง ชนเผ่าเมอนงที่อ.ลัก จังหวัดดั๊กลัก เผยว่า จุดเด่นเฉพาะของบ้านยาวในชุมชนเผ่าเอเดและเมอนงคือการออกแบบโครงสร้างด้วยเสาและคานบ้าน "คานแนวนอนและแนวตั้งถูกวางซ้อนกัน ไม่ต้องตอกร่องเหมือนสถาปัตยกรรมบ้านไม้ของกลุ่มชาติพันธุ์อื่นๆ ดังนั้นเวลาย้ายบ้านจึงสามารถรื้อและประกอบเข้าไปใหม่สะดวกมาก"
เมื่อพูดถึงบ้านยาวจะต้องพูดถึงทางขึ้นบ้านที่เป็นบันไดสองด้านสะท้อนสัญลักษณ์ของเพศผู้และเพศเมีย โดยบันไดเมียตั้งด้านหน้าบ้านเป็นทางขึ้นของแขกและผู้ชาย ส่วนบันไดผู้ตั้งอยู่ด้านหลังบ้านเป็นทางขึ้นสำหรับผู้หญิง เมื่อขึ้นบันไดก็จะถึงส่วนลานระเบียงบ้านซึ่งมีทั้งสองด้าน โดยลานระเบียงหน้าเรียกว่าลานรับแขก บ้านยิ่งยาวส่วนลานบ้านยิ่งกว้าง ก้าวผ่านลานระเบียงก็จะเข้าห้องที่ใหญ่ที่สุดของบ้านที่เรียกว่า Gah ซึ่งเป็นห้องรับแขกและจัดกิจกรรมสำคัญของครอบครัวไม่ว่าจะเป็นงานแต่งงานหมั้น งานเซ่นไหว้ เป็นต้น รวมทั้งยังเป็นสถานที่สังสรรค์ของคนในบ้านดังนั้น ในห้องนี้จะมีการเรียงไหเหล้าอุอยู่ตรงกลางรอบต้นเสาตุงขนาดเล็กสำหรับใช้ในพิธีเซ่นไหว้ต่างๆ ศิลปิน อีมาง เผยว่า"ชาวบ้านมักจัดกิจกรรมสำคัญต่างๆในส่วนห้องนี้ ยกเว้นงานศพจะจัดทำนอกบ้าน พิธีกรรมต่างๆตามวัฒนธรรมของเผ่าเอเดส่วนใหญ่จัดขึ้นภายในหนึ่งวัน หลังจากเสร็จพิธีกรรม หนุ่มสาวในชุมชนจะร่วมสังสรรค์ร้องเพลงโต้ตอบกันต่อไป"
ในพื้นที่ทางขวาของห้องรับแขกจะมีการตั้งเก้าอี้สำหรับคนนั่งตีฆ้องที่มีรูปทรงเรือ โดยผู้นั่งจะหันหน้าไปทางทิศตะวันออก นอกจากนั้นก็มีเก้าอี้อีกหนึ่งตัวของเจ้าของบ้าน เก้าอี้สำหรับแขกที่มาเยือน เตาไฟ ไหเหล้า กี่ทอผ้า เสื่อขาว เสื่อลายที่เตรียมไว้สำหรับใช้เป็นที่นั่งให้แก่แขกและเพื่อนบ้านที่มาร่วมงานของครอบครัว หรือมานั่งฟังผู้ใหญ่บ้านเล่าเรื่องประวัติศาสตร์ สอนความรู้เรื่องมารยาทในการนั่งบนบ้านยาวและส่วนที่นั่งของแต่ละคนจะกำหนดตามบทบาทของแต่ละคน ตลอดจนร่วมสนุกสนานรื่นเริงด้วยการร้องเพลงพื้นเมืองและสังสรรค์พูดคุยกัน นายด่างนังลอง ชนเผ่าเมอนงที่อ.ลัก จังหวัดดั๊กลัก เผยต่อว่า "เก้าอี้ Kpan ในภาษากลางหมายถึงเก้าอี้ยาว เมื่อมีกิจกรรมใหญ่จะเป็นที่นั่งของคณะศิลปินฆ้อง 11 คนของหมู่บ้านในระหว่างการบรรเลงดนตรีประกอบงานต่างๆ"
ชาวเผ่าเอเดและเมอนงมีอัธยาศัยดี โดยทุกครั้งที่มีแขกมาที่บ้านชาวบ้านก็จะต้อนรับอย่างอบอุ่น ห้องครัวหลักในบ้านมีไฟตลอดเวลา มีอาหารพื้นบ้านและเหล้าเตรียมไว้สำหรับผู้คนที่มาเยือน เตาของชาวเอเดถูกออกแบบเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้าหรือสี่เหลี่ยมจัตุรัส โดยใช้ดินหนาอัดเป็นฐานรองป้องกันพื้นไม่ให้ไฟลุกไหม้ขณะหุงต้ม ห้องครัวก็เป็นอีกจุดที่ครอบครัวมารวมตัวกันทุกวัน แบ่งปันความสุขและความเศร้า พูดคุยเรื่องธุรกิจและการแต่งงานของลูกๆ ตามที่ศิลปิน H'Hoa Ni-a Kaso ในอำเภอ กือเมองา จังหวัดดั๊กลัก ชนเผ่าเอเดมีความเชื่อว่าไฟเป็นเทพเจ้าแห่งโชคลาภ ตราบใดที่ไฟในบ้านยังไม่ดับ ครอบครัวก็จะเจริญรุ่งเรือง เป็นสุข บ้านเมืองสงบร่มเย็น "เตาจะต้องมีถ่านไฟตลอดเวลาที่แสดงถึงความแข็งเเกร่งในการปกป้องครอบครัว หมายความว่าไฟเป็นสัญลักษณ์ของพลังความแข็งแกร่งที่จะนำโชคมาสู่ครอบครัว ทุกอย่างจะดำเนินการอย่างราบรื่น ชีวิตมีความผาสุกอยู่เสมอ"
ในทุกหมู่บ้าน ทุกหลังคาเรือน จะต้องมีการวางหรือแขวนฆ้องในพื้นที่สำคัญของห้องเพราะถือเป็นเครื่องดนตรีที่มีบทบาทความหมายลึกซึ้งต่อชีวิตจิตใจของชาวเอเด ด้วยจุดเด่นที่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะของบ้านไม้ใต้ถุนสูงทรงยาวของชาวเผ่าเอเดและเมอนง ทำให้ได้รับการพูดถึงในเพลง ในเรื่องราวประวัติศาสตร์และในงานศิลปะต่างๆ และถือที่เป็นเอกลักษณ์ส่วนหนึ่งที่ขาดไม่ได้ในวัฒนธรรมของชาวเตยเงวียน.